Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2025

Το φαινόμενο Σκρουτζ και η θεωρία διαχείρισης του τρόμου

Πώς αντιδρούν οι άνθρωποι όταν έρχονται αντιμέτωποι με τη θνητότητά τους; Οι υπενθυμίσεις της ύπαρξης του θανάτου πόσο επηρεάζουν τη συμπεριφορά μας;

Η επαφή με τη θνητότητα μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη φιλοκοινωνική συμπεριφορά, όπως η γενναιοδωρία, η ενσυναίσθηση και το νοιάξιμο για τους άλλους. Η υπενθύμιση ότι οι ζωές μας τελειώνουν με τον θάνατο οδηγεί τους ανθρώπους σε περισσότερες φιλανθρωπικές συμπεριφορές. 

 

Ο Σκρουτζ, ο ήρωας της Χριστουγεννιάτικης Ιστορίας του Ντίκενς, συναντά το φάντασμα των Χριστουγέννων που του δείχνει πως η σκληρότητα και ο εγωισμός του έχουν επηρεάσει δυσμενώς τη δική του ζωή αλλά και τις ζωές των άλλων. Ο Σκρουτζ βλέποντας μια εικόνα από το δικό του μέλλον συνειδητοποιεί τον χαρακτήρα του και μετατρέπεται σε ένα άτομο με ευεργεσία και συμπόνια απέναντι στους άλλους. «Ο Ντίκενς μας λέει ότι θα πρέπει κανείς να τοποθετεί την καλοσύνη και το ενδιαφέρον προς τους άλλους πάνω από τον εγωισμό και τον υλικό πλούτο, αλλιώς τον περιμένει ένας άδοξος και μοναχικός θάνατος» (σελ. 687).

Επομένως, η συνειδητοποίηση της θνητότητας οδηγεί τους ανθρώπους σε φιλο-κοινωνικές συμπεριφορές. Οι αυξημένες φιλο-κοινωνικές συμπεριφορές αποτελούν έναν τρόπο διαχείρισης του υπαρξιακού φόβου της θνητότητας. Σύμφωνα με τη θεωρία διαχείρισης του τρόμου, οι άνθρωποι έχουν το κίνητρο να μειώσουν τον τρόμο που προκαλείται από το αναπόφευκτο του θανάτου.

Σε μια έρευνα των Jonas et al. (σελ. 687) μελετήθηκε η επίδραση της θεωρίας της διαχείρισης του τρόμου, παίρνοντας συνεντεύξεις από πεζούς που περπατούσαν προς ένα γραφείο τελετών του οποίου η επιγραφή έλεγε ‘’νεκροθάλαμος του Howe’’. Κάποιες συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν τρία οικοδομικά τετράγωνα μακριά από το γραφείο τελετών, ενώ κάποιες διεξήχθησαν ακριβώς μπροστά από το γραφείο τελετών και σε πλήρη θέα της επιγραφής. Μετά τη συνέντευξη, οι πεζοί βαθμολόγησαν διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις ως προς το όφελος που παρείχαν στους ανθρώπους. Οι φιλανθρωπικές οργανώσεις βαθμολογήθηκαν πιο ευνοϊκά όταν οι πεζοί βρίσκονταν μπροστά από το γραφείο τελετών.

«Όπως ο Σκρουτζ, είδαν τα Χριστούγεννα που θα ‘ρθουν»… (Hogg & Vaughan, 2010, σελ. 687).

 

Πηγή:

Hogg & Vaughan. 2010. Κοινωνική Ψυχολογία. Gutenberg.

 

Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου