Αγάπη, Έλξη, Εμπιστοσύνη: Οι πυλώνες μιας στενής σχέσης κατά τον Μπουκάι

«Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά των στενών σχέσεων είναι ο σεβασμός στην ατομικότητα του άλλου.

Μια στενή σχέση θα προκύψει μόνο αν σταθώ ικανός να παρακάμπτω τις δυσκολίες, να χαίρομαι και να στηρίζομαι στις ομοιότητες και τα κοινά μας σημεία, ενώ δέχομαι και σέβομαι τις διαφορές μας.

Πράγματι, μπορώ να συνάψω μια στενή σχέση μόνο αν είμαι σε θέση να αντιληφθώ ότι είμαστε διαφορετικοί, κι αν πάρω την απόφαση όχι μόνο να δεχτώ το διαφορετικό που βλέπω, αλλά και να κάνω τα πάντα για να μπορείς να συνεχίσεις να είσαι όπως είσαι: διαφορετικός. 

Οι ομοιότητες μας φέρνουν κοντά. Οι διαφορές μας επιτρέπουν να επωφελούμαστε από τη σχέση μας.

Για να δημιουργηθεί μια στενή σχέση υπάρχουν κάποια πράγματα που πρέπει να συμβαίνουν.

Είναι οι τρεις πλευρές του ανθρώπινου δεσμού, σαν τα τρία πόδια ενός τραπεζιού πάνω στο οποίο στηρίζονται όλα όσα αποτελούν μια στενή σχέση. Αυτά τα τρία πόδια λέγονται: Αγάπη, Έλξη, Εμπιστοσύνη» (σελ. 102-103).   

«Για να έχουμε μια στενή σχέση, είναι απαραίτητο να μ’ αγαπάς, να μ’ εμπιστεύεσαι και να σου αρέσω» (σελ. 104).

«Όταν σ’ αγαπάει κάποιος, οι πράξεις του σου λένε καθαρά πόσο πολύ νοιάζεται για σένα» (σελ. 78).

«Η αγάπη είναι ένα συναίσθημα, που εγγυάται την ικανότητα να χαιρόμαστε πράγματα μαζί, κι όχι ένα μέτρο για το πόσο είμαι διατεθειμένος να υποφέρω για σένα, ή πόσο είμαι έτοιμος να απαρνηθώ τον ίδιο μου τον εαυτό» (σελ. 79).

Αφήγηση από το βιβλίο του Χόρχε Μπουκάι (Bucay) "Ο δρόμος της συνάντησης, Φύλλα πορείας ΙΙ". Αθήνα: Εκδόσεις opera. 

Το νόημα της ζωής το δίνει ο θάνατος (Irvin Yalom- Ίρβιν Γιάλομ)

Ο θάνατος, το νόημα της ζωής και η ελευθερία, κατά τον Γιάλομ

«Δεδομένου ότι ο θάνατος κατέχει τόσο κεντρική θέση στην ύπαρξή μας, δεδομένου ότι ζωή και θάνατος αλληλοεξαρτώνται, πώς είναι δυνατόν να τον αγνοήσουμε; Οι άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει από το ξεκίνημα της καταγεγραμμένης σκέψης πως όλα ξεθωριάζουν και σβήνουν, πώς φοβόμαστε αυτό το σβήσιμο, και πώς πρέπει να βρούμε τρόπο να ζήσουμε, παρά τον φόβο και παρά το σβήσιμο» (σελ. 159). 

«Περιέγραψα τέσσερα θεμελιώδη δεδομένα της ύπαρξης: τον θάνατο, την απομόνωση, την έλλειψη νοήματος, την ελευθερία, τα οποία, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι μαζί τους, προκαλούν βαθύτατο άγχος. Αυτό που συνδέει την ‘ελευθερία’ με το άγχος δεν είναι διαισθητικά προφανές, γιατί με την πρώτη ματιά η ‘ελευθερία’ φαίνεται να περιέχει μόνο θετικές συνυποδηλώσεις. Άλλωστε ολόκληρη η πορεία του δυτικού πολιτισμού δεν καθορίστηκε από τη λαχτάρα και τους αγώνες για πολιτική ελευθερία; Κι όμως, η ελευθερία έχει μια σκοτεινή πλευρά. Αν τη δει κανείς από την άποψη της αυτοδημιουργίας, της επιλογής, της βούλησης και της δράσης, η ελευθερία είναι ψυχολογικά σύνθετη και διαποτισμένη με άγχος» (σελ. 172).

«Παρόλο που η λέξη ελευθερία είναι απούσα από τις θεραπευτικές συνεδρίες και από τα εγχειρίδια ψυχοθεραπείας, τα παράγωγά της –η ευθύνη, η βούληση, η επιθυμία, η απόφαση- είναι περίοπτοι θαμώνες κάθε ψυχοθεραπευτικής απόπειρας» (σελ. 173).

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ίρβιν Γιάλομ:

Yalom, Irvin. (2004). Το δώρο της ψυχοθεραπείας. Αθήνα: εκδόσεις ΑΓΡΑ.

   

Η Αυτοεξάρτηση κατά τον Μπουκάι (Bucay)

«’Είμαι αυτοεξαρτώμενος’ σημαίνει: είμαι πραγματικά αυτός που είμαι, φέρομαι αληθινά όπως φέρομαι, αισθάνομαι γνήσια όπως αισθάνομαι, παίρνω τα ρίσκα που πραγματικά θέλω να πάρω αναλαμβάνοντας την ευθύνη για όλα αυτά, και φυσικά, βγαίνω να αναζητήσω αυτό που πραγματικά πιστεύω ότι χρειάζομαι χωρίς να περιμένω να ασχοληθούν οι άλλοι μ’ αυτό.

 

Ποτέ δεν αφήνω να διακινδυνεύσουν άλλοι για να κάνω εγώ αυτό που θέλω.

Ποτέ δεν παίρνω ένα ρίσκο που θέλουν οι άλλοι να πάρω.

Ποτέ δεν μεταβιβάζω ευθύνες.

Αυτό καθορίζει αν εγώ είμαι ή δεν είμαι πρόσωπο, και συνεπάγεται την πιθανότητα να συνεχίσω να παριστάνω ότι είμαι πρόσωπο, να παραμείνω, δηλαδή, ‘μέσα στον ήρωα’» (σελ. 62).

«Πώς γίνεται και όταν αγαπώ, νομίζω ότι ο άλλος πρέπει να είναι όπως τον φαντάζομαι, πρέπει να αισθάνεται για μένα αυτό που αισθάνομαι εγώ για αυτόν, πρέπει να με σκέφτεται όσο θέλω εγώ, δεν πρέπει να εκτίθεται σε κινδύνους που απειλούν τη σχέση, και πρέπει να μου ζητάει αυτό που θέλει για να είμαι εγώ αυτός που θα του το προσφέρει;

Αυτή είναι η φαντασίωση της αγάπης. Ωστόσο, η αγάπη αυτή, που στερεί την ελευθερία του άλλου, που είναι μίζερη και σκληρή, δεν είναι αγάπη μεταξύ ενηλίκων.

Η αγάπη μεταξύ ενηλίκων μεταβιβάζει και προωθεί αυτόν τον χώρο της αυτοεξάρτησης στον άλλο, ακριβώς με την έννοια που αναλύω εδώ.

Η αγάπη παραχωρεί, ωθεί, ενθαρρύνει ώστε εκείνοι που αγαπώ να ζουν επίσης όλο και λιγότερο εξαρτημένοι.

Αυτή είναι η αληθινή αγάπη, η αγάπη για τον άλλο. Η αγάπη που δεν είναι για μένα αλλά για σένα, η αγάπη που έχει να κάνει με τη χαρά μου που υπάρχεις» (σελ. 63).

Απόσπασμα από το βιβλίο:

Χόρχε, Μπουκάι. (2009). Ο Δρόμος της Αυτοεξάρτησης (Φύλλα πορείας Ι). Αθήνα: Opera.       

Πληγωμένε μου εαυτέ...

Προς τον πληγωμένο μου εαυτό:

Ψάχνω διαρκώς να βρω τα κατάλληλα λόγια που θα σου πω… παρηγορητικά λόγια, που θα ελαφρύνουν την ψυχή σου. Αλλά κατευθείαν σκέφτομαι: και να τα πω τι θα γίνει; Τι θα αλλάξει; Εξάλλου και οι σκέψεις μου μοιάζουν με φυλακή, που παγιδεύουν το νου και μαρμαρώνουν το βαθύτερο Είναι μου, την ψυχή μου. 

Δεν ξέρω τι λόγια να σου απευθύνω και πώς θα μπορέσω να ζεστάνω την πονεμένη και βασανισμένη καρδιά.

Όταν όλοι σ’ εγκατέλειψαν επέλεξα κι εγώ να σ’ εγκαταλείψω γιατί δεν ήξερα τι να σου πω και τι να κάνω μαζί σου… Έφυγαν όλοι και έμεινες μόνος, γεμάτος φόβο και αμφιβολία, πόνο και μοναξιά, απορίες δίχως απάντηση και ανείπωτη θλίψη. 

Προς εσένα πληγωμένε και εγκαταλελειμμένε εαυτέ μου… 

Δεν έχω να σου πω κάτι… και δεν μπορώ να σου προσφέρω τίποτα, δεν θέλω να σου δώσω τίποτα…

Ούτε συναίσθημα, ούτε τρυφερότητα… ούτε ένα χάδι, ούτε λίγη συντροφιά… ούτε κατανόηση, ούτε σεβασμό… που να τα βρω; Δεν έχω τίποτα να σου δώσω, μην περιμένεις και μη μου ζητάς… ούτε τον πόνο σου δε θέλω να δω, ούτε μ’ αυτόν δεν μπορώ να ασχοληθώ, ούτε να τον αντέξω…

Εαυτέ μου… έχεις μάθει να παλεύεις μόνος… μακριά από τους ανθρώπους, μακριά από την αγάπη, μακριά από τα ζεστά και ανθρώπινα συναισθήματα… δεν έμαθες να ζητάς, δεν έμαθες να δέχεσαι, παρά μόνο να προσδοκάς, χωρίς, όμως, αποτέλεσμα, χωρίς ελπίδα…

Λίγη συμπόνια ήθελα να σου δείξω, αλλά πως μπορώ να μαλακώσω απέναντί σου και να σου μιλήσω, να σε φροντίσω, να σε περιποιηθώ; Δεν βρίσκω καμία πόρτα συναισθήματος για σένα ανοιχτή, δε νιώθω καμία ανάγκη να σε υποστηρίξω… ούτε να σου δείξω ότι είμαι εδώ για σένα…

Κάθε φορά που σε πλησιάζω, όλο και απομακρύνεσαι… σε βλέπω ξερό και παγωμένο, προσπαθώ να σε προσεγγίσω, αλλά δεν μπορώ να διακρίνω κανένα σου συναίσθημα. Ακόμα και από απόσταση προβάλλει τόσο πληγωτικά η θολή σου φιγούρα, σαν ένα ανεστραμμένο είδωλο, και δε μ’ αφήνει αλώβητο… Μένω να αναρωτιέμαι, «γυμνός», μπροστά στην παραμορφωμένη σου εικόνα: Τι μπορώ να κάνω μαζί σου; Ούτε εσύ δεν έχεις κάτι να δώσεις… κι εγώ το μόνο που κάνω είναι να θυμώνω… και με ‘σένα, αλλά κυρίως μ’ όλα αυτά που δεν είσαι… 

Πού ήσουν όλα αυτά τα χρόνια; Μ’ άφησες να ζω με μια προσδοκία και με μια αγωνία για το πώς θα μπορέσω να καλύψω τις ανάγκες του παρελθόντος, πώς θα καλύψω τα αναρίθμητα τραύματα και πώς θα είμαι καλά με σένα και με τους άλλους γύρω μου. Μ’ άφησες, όμως, αβοήθητο, πονεμένο, απογοητευμένο, στεναχωρημένο και απελπιστικά μόνο… χωρίς να με νοιάζεσαι, χωρίς να μπορείς να με σηκώσεις, να με ενθαρρύνεις να ζήσω... να προσπαθήσω… να προχωρήσω…

Πολλές φορές, που επιχειρώ να έρθω κοντά σου, νιώθω τόσο θυμό που δεν θέλω ούτε τον λόγο να σου απευθύνω: πώς νιώθεις, τι σκέφτεσαι, τι πέρασες όλα αυτά τα χρόνια, πώς τελικά κατάφερες να επιβιώσεις;

Απλά μένω και σε κοιτάζω, έτσι όπως είσαι πληγωμένος και εγκαταλελειμμένος και παγώνω… απέναντι σε σένα, απέναντι στη ζωή που δεν έζησα, απέναντι στους ανθρώπους που δεν ήταν εδώ για σένα και εσύ δεν κατάφερες ποτέ να είσαι εδώ για μένα…

  Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Κοινωνιολόγος, MSc.