Επιλεκτική αλαλία στους ενήλικες

Πρόκειται για μια σοβαρή αγχώδη διαταραχή, που μπορεί να εμφανιστεί σε παιδιά και πιο σπάνια σε ενήλικες. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η έναρξη είναι κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και μπορεί να εμφανιστεί με συγκεκριμένα πρόσωπα ή σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Τα άτομα με επιλεκτική αλαλία έχουν αναπτύξει κανονικά τον λόγο, όμως δεν μπορούν να μιλήσουν όταν βρίσκονται κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες εξαιτίας του φόβου που νιώθουν για την έναρξη της ομιλίας. Το άτομο με επιλεκτική αλαλία νιώθει μια έντονη φοβία για επικοινωνία, με αποτέλεσμα να παραμένει σιωπηλό. Βασικό χαρακτηριστικό της επιλεκτικής αλαλίας είναι η διαρκής αποτυχία του ατόμου να μιλήσει σε συγκεκριμένες κοινωνικές περιστάσεις, όπου αναμένεται από το περιβάλλον η χρήση λόγου. Η επιλεκτική αλαλία μπορεί να αφορά εκπαιδευτικές ή επαγγελματικές δραστηριότητες, όπου το άτομο δεν χρησιμοποιεί το λόγο, ενώ υπάρχει η ανάγκη για ανάπτυξη της κοινωνικής επικοινωνίας. 

Τα χαρακτηριστικά που συνοδεύουν το άτομο με επιλεκτική αλαλία είναι η υπερβολική ντροπή και συστολή, ο φόβος της κοινωνικής αμηχανίας, η κοινωνική απομόνωση και απόσυρση, η προσκόλληση, ορισμένα ψυχαναγκαστικά χαρακτηριστικά, ο αρνητισμός, οι εκρήξεις θυμού, ο έλεγχος και η αντιδραστική συμπεριφορά. Το άτομο ενδεχομένως εμφανίζει σοβαρή δυσλειτουργία στην κοινωνική και σχολική λειτουργικότητα, ενώ έρχεται συχνά αντιμέτωπο με πειράγματα και σχόλια από τον κοινωνικό του περίγυρο. Μπορεί να αντιμετωπιστεί δηλαδή ως αποδιοπομπαίος τράγος. Πρόκειται για μια διαταραχή που δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις του ατόμου, καθώς δεν επιτρέπει τη δόμηση ισχυρών κοινωνικών σχέσεων με φίλους και άλλα σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του ατόμου. Το άτομο νιώθει ότι μειονεκτεί σε σχέση με τα άλλα άτομα γύρω του και μπορεί να αποφεύγει καταστάσεις στις οποίες εμφανίζεται το πρόβλημα. Το συγκεκριμένο πρόβλημα θα πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον για ένα μήνα και δεν θα πρέπει να συνδέεται με φάση προσαρμογής του ατόμου σε ένα νέο περιβάλλον.

Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στην ηλικία των 1-3 ετών και περιλαμβάνουν έντονη συστολή, άρνηση ομιλίας σε κάποια περιβάλλοντα και ένα φόβο προς τους ανθρώπους. Βασικό στοιχείο για τη διάγνωση είναι ότι το άτομο αναπτύσσει την ικανότητα της ομιλίας και της κατανόησης της γλώσσας, αλλά αποτυγχάνει να χρησιμοποιήσει την ομιλία σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα. Το άτομο χρησιμοποιεί το λόγο κυρίως όταν βρίσκεται με άτομα με τα οποία νιώθει άνετα. Το άτομο με επιλεκτική αλαλία συνδέεται με ορισμένες συμπεριφορές, όπως απουσία βλεμματικής επαφής, έλλειψη εκφραστικότητας προσώπου, ακινησία ή έντονη νευρικότητα όταν έρχεται αντιμέτωπο με κοινωνικές καταστάσεις. 

Ορισμένες φορές, το άτομο αποσύρεται από κοινωνικές καταστάσεις ή χρησιμοποιεί τη γλώσσα του σώματος, που μπορεί να ερμηνευθεί και ως επιθετική συμπεριφορά.

Για την αντιμετώπιση της επιλεκτικής αλαλίας χρησιμοποιούνται παρεμβάσεις, που εφαρμόζονται και στην αντιμετώπιση της φοβίας. Οι τεχνικές μπορεί να περιλαμβάνουν απευαισθητοποίηση του ατόμου, με την παροχή βραχυπρόθεσμων στόχων, θετική ενίσχυση και αμοιβές για την κινητοποίηση να μιλήσει. Η πίεση, οι τιμωρίες και οι επιπλήξεις έχουν αρνητική επίδραση στην αντιμετώπιση της επιλεκτικής αλαλίας. 

Στους ενήλικες η αντιμετώπιση θα επικεντρώνεται στη διαχείριση του άγχους, της κατάθλιψης και των κρίσεων πανικού, που ενδεχομένως εμφανίζει το άτομο. Είναι σημαντικό να ξεκινήσει άμεσα η θεραπευτική παρέμβαση, ώστε να μειωθούν τα συμπτώματα της επιλεκτικής αλαλίας. Το περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει το άτομο με την παροχή ευκαιριών για κοινωνικοποίηση και χρήση της ομιλίας.  

American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders, fourth edition. Washington, DC: American Psychiatric Association.

http://www.selectivemutismfoundation.org/info-on-selective-mutism/about-sm-brochure.