Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης- Χόρχε Μπουκάι

Σύμφωνα με τον Χόρχε Μπουκάι «ο τρόπος είναι να ανακαλύψεις την πορεία και να αρχίσεις να βαδίζεις προς τα εκεί. Είναι πιθανό να ξεκινήσεις μόνος, αλλά θα εκπλαγείς όταν συναντήσεις, αργότερα στο δρόμο, όλους εκείνους που σίγουρα πορεύονται προς την ίδια κατεύθυνση. Η τελευταία αυτή διαδρομή είναι μοναχική, προσωπική και καθοριστική. Ωστόσο, μην ξεχνάς ότι είναι η γέφυρα που μας ενώνει με τους άλλους, το μοναδικό σημείο επαφής που μας συνδέει αναπόδραστα με τον κόσμο έτσι όπως είναι» (Μπουκάι, 2009: 9).

Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης: είναι ο δρόμος που μας βοηθάει να ανακαλύψουμε τον εαυτό μας και να αποδεχτούμε οριστικά την ευθύνη για την ίδια μας τη ζωή. Κάποιοι βρίσκουν γρήγορα το σύντομο μονοπάτι και ακολουθούν το σωστό δρόμο φτάνοντας στον προορισμό τους, ενώ ταυτόχρονα γίνονται και οδηγοί των άλλων, ενώ κάποιοι χάνουν το δρόμο ή καθυστερούν να φτάσουν. «Υπάρχουν πολλοί δρόμοι για να φτάσει κανείς, αμέτρητες προσεγγίσεις, χιλιάδες τρόποι, δεκάδες μονοπάτια που μας οδηγούν στη σωστή κατεύθυνση. Ασφαλώς, υπάρχουν κάποιο δρόμοι που αποτελούν μέρος κάθε πορείας που χαράξαμε. Δρόμοι που δε γίνεται να αποφύγουμε. Δρόμοι που πρέπει να διαβεί κανείς αν θέλει να συνεχίσει. Δρόμοι για τους οποίους θα μάθουμε τα απολύτως απαραίτητα, ώστε να φτάσουμε στο τελευταίο κομμάτι της διαδρομής» (Μπουκάι, 2009: 10).

Σύμφωνα με τον Μπουκάι εξαρτημένος είναι αυτός που «κρέμεται από κάποιον άλλο, που ζει σαν να είναι κρεμασμένος στον αέρα, χωρίς να στηρίζεται πουθενά, σαν να είναι ένα στολίδι για εκείνον που το φοράει. Είναι εκείνος που έχει πάρει τον κατήφορο, μονίμως ατελής, αιωνίως χωρίς λύση» (Μπουκάι, 2009: 19). Ακόμη κι όταν δεν εξαρτώμαστε από τους άλλους για να μας πουν ποιοι είμαστε και να καθορίζουν την ταυτότητά μας, εξάρτηση είναι κι όταν βλέπουμε μόνο με τα μάτια των άλλων. «Εξαρτώμαι σημαίνει παραδίδομαι οικειοθελώς στον άλλο για να με κάνει ότι θέλει, να με πηγαίνει και να με φέρνει, α ρυθμίζει τη συμπεριφορά μου σύμφωνα με τη δική του βούληση και όχι τη δική μου» (Μπουκάι, 2009: 22). Επίσης, «συνεξαρτημένο είναι το ένα άτομο που υποφέρει από μιαν εξάρτηση όμοια με οποιαδήποτε άλλη, με μόνη διαφορά, ότι το ‘ναρκωτικό’ του είναι μια συγκεκριμένη κατηγορία ανθρώπων, ή ένα συγκεκριμένο πρόσωπο» (Μπουκάι, 2009: 26). Η συνεξάρτηση αποτελεί μια παθολογική μορφή εξάρτησης, όπου το άτομο νιώθει «δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα», με τη σκέψη «αφού σ’ αγαπάω και σ’ αγαπάω ολόψυχα, δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα».

Το συνεξαρτημένο άτομο ουσιαστικά δεν αγαπάει, καθώς η αγάπη είναι θετική και μόνο ως δικαιολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην εξάρτηση. Το συνεξαρτημένο άτομο χρειάζεται, απαιτεί, εξαρτάται, αλλά δεν αγαπάει. «Καλό θα ήταν να ξεπεράσουμε την εξάρτησή μας από συγκεκριμένα πρόσωπα, να εγκαταλείψουμε αυτές τις συμπεριφορές, και να βοηθήσουμε τον άλλο να ξεπεράσει κι αυτός τη δική του εξάρτηση» (Μπουκάι, 2009: 27).

«Θα μου άρεσε πολύ να μ’ αγαπάνε όσοι αγαπώ. Αν όμως κάποιος δεν μ’ αγαπάει, θα ήθελα να μου το πει και να φύγει (ή να μη μου το πει, αλλά πάλι να φύγει). Γιατί δεν θέλω να είμαι δίπλα σε κάποιον που δεν θέλει να είναι μαζί μου…» (Μπουκάι, 2009: 27). «Χειρίζομαι την κατάσταση έτσι ώστε να εξαπατώ τον εαυτό μου, να πιστεύω ότι εξακολουθείς να μ’ αγαπάς, ότι συνεχίζεις να είσαι το στήριγμά μου, το μπαστούνι μου» (Μπουκάι, 2009: 28).

Κι αρχίζει ο κατήφορος: προσπαθώ να σου γίνω απαραίτητος- σου δίνω ότι θελήσεις- φροντίζω να σε ικανοποιώ- είμαι στη διάθεσή σου για ότι χρειαστείς- προσπαθώ να σε κάνω να μ’ έχεις ανάγκη- προσπαθώ να δημιουργήσω μια σχέση υποτέλειας- το να με χρειάζεσαι μοιάζει τόσο πολύ με το να μ’ αγαπάς.

Και φτάνω και στο πιο κάτω σκαλοπάτι: προσπαθώ να σε κάνω να με λυπηθείς- η λύπηση μοιάζει στα μάτια μου με την αγάπη- κάνω το θύμα- πώς μου το έκανες εσύ αυτό, σε μένα που σ’ αγαπάω- δεν το περίμενα λέω και δείχνω την απογοήτευσή μου- σε διαβεβαιώνω πως δεν μ’ ενδιαφέρει αν δεν μ’ αγαπάς, εγώ πάντως σ’ αγαπώ…

Και προχωρώ στο ακόμη πιο κάτω σκαλοπάτι: δεν ανέχομαι την αδιαφορία σου. Προσπαθώ να σε κάνω να με μισήσεις. Εξαρτώμαι τόσο από σένα και το βλέμμα σου, που δεν αντέχω την αδιαφορία σου, θέλω να ασχολείσαι μαζί μου, ακόμη και με το να με μισείς.

Και φτάνω και στο τελευταίο σκαλοπάτι: προσπαθώ να σε κάνω να με φοβάσαι. Να φοβάσαι μέχρι που μπορώ να φτάσω, τι μπορεί να κάνω σε σένα ή στον εαυτό μου.

«Όταν η αναζήτηση του βλέμματός σου γίνεται εξάρτηση, η αγάπη μετατρέπεται σε αγώνα εξουσίας. Μπαίνουμε στον πειρασμό να θέσουμε τον εαυτό μας στην υπηρεσία του άλλου, να εκβιάσουμε τον οίκτο του, να τσακωθούμε μαζί του, κι φτάνουμε στο σημείο να τον απειλήσουμε με εγκατάλειψη, με κακομεταχείριση, ή με τη δική μας συντριβή» (Μπουκάι, 2009: 30).

Στόχος είναι να εγκαταλείψουμε κάθε εξάρτηση, χωρίς αυτό να σημαίνει πως θα γίνουμε ανεξάρτητοι. Η ανεξαρτησία είναι ένα ουτοπικό σημείο και ανέφικτο, καθώς προϋποθέτει πως θα είμαστε αυτάρκεις. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα αυτάρκης. Κανείς δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τους άλλους σε μόνιμη βάση. «Η ανεξαρτησία είναι αδύνατη… η συνεξάρτηση είναι αρρωστημένη… η αλληλεξάρτηση δεν είναι λύση… και η εξάρτηση δεν είναι επιθυμητή… τότε, δεν μένει τίποτα άλλο. Για αυτό κι εγώ, επινόησα μια καινούργια λέξη: την αυτοεξάρτηση» (Μπουκάι, 2009: 32).

Αυτοεξάρτηση: «Δεν αρκούμαι σ’ αυτόν, ούτε εξαρτώμαι από αυτόν. Εξαρτώμαι μόνο από τον εαυτό μου. Ξέρω τι χρειάζομαι, και αν δεν θέλει αυτός να μου το δώσει, μπορεί να θέλει κάποιος άλλος…». «Ξέρω ότι έχω ανάγκη τους άλλους, ότι δεν είμαι αυτάρκης, αλλά ότι μπορώ να κρατήσω την ανάγκη αυτή μαζί μου, να την αντέξω, μέχρι να βρω αυτό που θέλω, τη σχέση ου ψάχνω κάτι να με στηρίξει, την αγάπη…» (Μπουκάι, 2009: 51).

Αυτοεξαρτώμαι: «αποδεικνύω ότι δεν είμαι παντοδύναμος, ξέρω ότι είμαι ευάλωτος κι έχω την ευθύνη του εαυτού μου», «εγώ είμαι ο πρωταγωνιστής στη ζωή μου. Δεν είμαι ο μοναδικός ηθοποιός. Αν ήμουν, το έργο μου θα ήταν αφάνταστα βαρετό» (Μπουκάι, 2009: 52). Θα πρέπει να είμαι υπεύθυνος, να αναλάβω την ευθύνη του εαυτού μου, να γίνω κύριος της ζωής μου για πάντα. Δεν μπορούμε όμως να δομήσουμε μια ζωή ανεξάρτητη, γιατί δεν είμαστε αυτάρκεις και δεν μπορούμε να γίνουμε αυτάρκεις. «Ξέρω ότι είμαι εξαρτημένος, αλλά για αυτή την εξάρτηση υπεύθυνος είμαι εγώ» (Μπουκάι, 2009: 52).

«Αυτοεξάρτηση σημαίνει: απαντώ στα τρία βασικά υπαρξιακά ερωτήματα:

Ποιος είμαι, που πάω και με ποιον.

Θέλει όμως προσοχή, να μην αποφασίσω πού θα πάω αναλόγως με ποιον είμαι. Θέλει προσοχή, να μην ορίσω ποιος είμαι από το ποιος με συνοδεύει.

Δεν μπορώ να προσδιορίσω το δρόμο μου βλέποντας το δικό σου, και δεν πρέπει να ορίζω τον εαυτό μου από τον δρόμο τον οποίο πορεύομαι.

Θα πρέπει να συνειδητοποιήσω ότι: εγώ είμαι αυτός που πρέπει πρώτα να ορίσω ποιος είμαι» (Μπουκάι, 2009: 54-55).

Όλοι είμαστε ανθρώπινα όντα με κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και άτομα με πράγματα μοναδικά και ξεχωριστά στον καθένα. Ως ξεχωριστά όντα με μοναδικά χαρακτηριστικά, ως άτομα, δεν είναι σίγουρο πως θα γίνουμε πρόσωπα. Για να μετατραπούμε σε πρόσωπα θα πρέπει να παραιτηθούμε από κάποια πράγματα, να αποκτήσουμε κάποια άλλα, θα πρέπει να σκεφτόμαστε τον εαυτό μας ως το επίκεντρο όλων των πραγμάτων που μας συμβαίνουν. Μπορούμε να ζητάμε τη βοήθεια των άλλων, αλλά εξαρτώμαστε μόνο από τον εαυτό μας.

Σύμφωνα με τον Μπουκάι (2009: 59-60) για να είμαι πρόσωπο σημαίνει ότι δίνω στον εαυτό μου τις εξής άδειες:

1. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να είμαι αυτός που είμαι, αντί να νομίζω ότι πρέπει να περιμένω να μου ορίσει κάποιος άλλος πού θα έπρεπε να βρίσκομαι ή πώς θα έπρεπε να είμαι.

2. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να αισθάνομαι αυτό που αισθάνομαι, αντί να νιώθω αυτό που θα ένιωθαν οι άλλοι στη θέση μου.

 

3. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να σκέφτομαι αυτό που σκέφτομαι και το δικαίωμα επίσης να το λέω αν θέλω, ή να μη λέω τίποτα, αν δε με συμφέρει.

4. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να ρισκάρω ότι αποφασίζω εγώ να ρισκάρω, με τον μοναδικό όρο ότι δέχομαι να πληρώσω εγώ ο ίδιος το τίμημα αυτού του ρίσκου.

5. Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να ψάχνω αυτό που νομίζω ότι χρειάζομαι από τον κόσμο, αντί να περιμένω να μου δώσει ο άλλος την άδεια να το αποκτήσω.

Το αυτοεξάρτητο άτομο καταλήγει να γίνει πρόσωπο, που σημαίνει κύριος του εαυτού του. Και το να γίνει πρόσωπο είναι ο μοναδικός δρόμος για να γίνει αυτοεξαρτώμενος. Δηλαδή να αναλάβει την ευθύνη για τον εαυτό του. Για να βαδίσεις αυτό τον δρόμο πρέπει

«να είσαι σε θέση να το κάνεις,

να έχεις τα κατάλληλα εφόδια

και να πάρεις την απόφαση».

(Μπουκάι, 2009: 70)

Τα κύρια ορόσημα στο δρόμο της αυτοεξάρτησης είναι:

• o   Η αγάπη για τον εαυτό μας (υγιής εγωισμός, αυτοσεβασμός, αυτοεκτίμηση, συναίσθηση της υπερηφάνειας)
• o   Η συνείδηση της διαφορετικότητας (Εσύ είσαι αυτός που είσαι και εγώ είμαι αυτός που είμαι. Μοιάζουμε αλλά δεν είμαστε το ίδιο. Δεν είμαι πανομοιότυπος μ’ εσένα κι εσύ δεν είσαι πανομοιότυπος μ’ εμένα. Είμαστε διαφορετικοί. Μερικές φορές, πολύ διαφορετικοί.)
• o   Ικανότητα να υπερασπίζομαι το χώρο όπου βρίσκομαι και την προσωπικότητά μου (σταθερότητα στις αποφάσεις, όχι φόβος απόρριψης, θέτω όρια)
• o   Αποδοχή της κατάστασης (ηρεμία της απουσίας επιτακτικής ανάγκης για αλλαγή, χωρίς να σημαίνει απουσία αλλαγής)
• o   Τα βασικά βοηθήματα που έχουμε είναι: αυτοσυνείδηση, ικανότητα συνειδητοποίησης, κατηγορηματικότητα, ατομικές δεξιότητες, συναισθηματική ικανότητα, ευφυΐα, ηθικές αρχές, δύναμη της θέλησης, κουράγιο, γοητεία, επιδεξιότητα στα χέρια, υποκριτική ικανότητα, χάρισμα, αισθητικό βλέμμα, αντοχή, ικανότητα για μάθηση, δημιουργικότητα, αντίληψη, πείρα, διαίσθηση, ηθική πρόταση, αποδοχή)
• o   Απόφαση για αυτονομία: σημαίνει θεσπίζω τους δικούς μου προσωπικούς κανόνες και ζω σύμφωνα με αυτούς. Όσο πιο κοντά είναι αυτοί οι κανόνες στην κοινωνία τόσο πιο ήρεμη και ευτυχισμένη ζωή μπορώ να εξασφαλίσω.
• o   Αναγνώριση ότι η ιστορία σου είναι τώρα εσύ («Η προσωπική μου ιστορία μπορεί να καθορίζει την επιλογή μου, ωστόσο δεν μου αφαιρεί τη δυνατότητα να επιλέγω»).
• o   Σημαντικό ρόλο παίζει η ελευθερία, που συνίσταται στην ικανότητά μου να επιλέγω στο μέτρο του εφικτού. Η επιλογή πρέπει να είναι δυνατή στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρέπει να υπάρχουν δύο ή περισσότερες επιλογές ώστε να υπάρχει η δυνατότητα επιλογής και πρέπει να είμαι υπεύθυνος για αυτό που επιλέγω.

(Μπουκάι, 2009)

Μπουκάι, Χ. (2009). Ο δρόμος της αυτοεξάρτησης. Φύλλα πορείας Ι. Αθήνα: opera.

Δερματιλλομανία: προκαλώντας πληγές στο δέρμα μου...

Μία διαταραχή που απασχολεί ένα τμήμα του πληθυσμού, αν και κάποιοι δεν γνωρίζουν ότι αυτό που κάνουν δεν είναι κάτι φυσιολογικό είναι η δερματιλλομανία. Μπορεί να αποτελέσει ένα σοβαρό πρόβλημα με σημαντικές επιπτώσεις αν και πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα του προβλήματος.

Ας δούμε, όμως, τι είναι η δερματιλλομανία… Είναι η επαναλαμβανόμενη ενασχόληση του ατόμου με το δέρμα του σε σημείο να βγάζει σπυράκια ή να προκαλεί πληγές σε διάφορα σημεία του σώματος. Το άτομο προσπαθεί να απομακρύνει σημάδια ή υπάρχοντα σπυράκια από το σώμα του ή το πρόσωπό του, ενώ καταλήγει στον αποχρωματισμό του δέρματος ή την εμφάνιση ουλών. Μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σοβαρή βλάβη των ιστών.

Η δερματιλλομανία έχει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά με την τριχοτιλλομανία (έντονη ενασχόληση του ατόμου με τις τρίχες του σώματός του). Πρόκειται για μια ψυχαναγκαστική διαταραχή, μια διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων. Είναι μια μορφή αυτοτραυματισμού, καθώς χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη τάση του ατόμου να πειράζει το δέρμα του, σε βαθμό που να προκαλεί τραυματισμούς. Τα πιο συχνά στοχευμένα σημεία είναι τα χέρια, τα πόδια, η πλάτη, τα χείλη, το στομάχι, το στήθος, οι ώμοι και το τριχωτό της κεφαλής, καθώς και τα νύχια και τα πετσάκια γύρω από τα νύχια. Η συμπεριφορά του ατόμου συνήθως περιλαμβάνει υπερβολικό ξύσιμο, τσιμπήματα, σκάψιμο ή συμπίεση του δέρματος, με αποτέλεσμα να προκαλείται αιμορραγία, ή να εμφανίζονται μώλωπες, σπυράκια, μολύνσεις ή και μόνιμες παραμορφώσεις του δέρματος. 

Το άτομο καταφεύγει σε τέτοιου είδους συμπεριφορές για να ανακουφιστεί από το άγχος ή την ένταση που νιώθει. Μπορεί να είναι ένας τρόπος για να ηρεμήσει και να χαλαρώσει το άτομο ή ένας τρόπος να ξεφύγει από κάτι που το απασχολεί εκείνη τη στιγμή. Ακόμη, μπορεί να εμφανιστεί σε στιγμές κοινωνικής αμηχανίας και άγχους, σε στιγμές ανίας και πλήξης ή σε στιγμές έντασης και φόβου. Η εμφάνιση της δερματιλλομανίας συνδέεται με τη διαταραχή δυσμορφίας του σώματος, με περιορισμένες ικανότητες διαχείρισης καταστάσεων, με προβλήματα προσαρμογής, καθώς και με διαταραχές άγχους ή κατάθλιψης. Θεωρείται μια διαταραγμένη αντίδραση του ατόμου στο στρες, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε το άτομο. Επιπλέον, μπορεί να οφείλεται σε καταπιεσμένη οργή και θυμό, καθώς σε μη εκφρασμένα και καταπιεσμένα συναισθήματα του ατόμου.

Γενικά, είναι μια αντίδραση σε συγκεκριμένες καταστάσεις ή γεγονότα που βιώνει το άτομο και δεν μπορεί να βρει άλλους τρόπους να τα διαχειριστεί και να τα αντιμετωπίσει. Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ γίνονται πιο έντονες κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το άτομο μπορεί να πειράζει το σώμα του σε εμφανή σημεία ή σε σημεία που δεν είναι εμφανή στους άλλους. Συνήθως δεν συνειδητοποιεί το βαθμό της βλάβης που προκαλεί στο σώμα του, ενώ ακόμη και όταν αποφασίζει να το σταματήσει νιώθει ότι του είναι πολύ δύσκολο. Πολλές φορές το άτομο εμφανίζει τις συμπεριφορές χωρίς εκείνη τη στιγμή να το παρατηρεί, μηχανικά και χωρίς να το αντιλαμβάνεται, ενώ δυσκολεύεται γενικά να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Ωστόσο, οι συμπεριφορές αυτές ενδέχεται να προκαλούν στο άτομο ενοχές, ντροπή, αμηχανία ή και ανικανότητα, καθώς δεν μπορεί να τις διακόψει. Τα αρνητικά συναισθήματα του ατόμου για τον εαυτό του λειτουργούν ως ενισχυτικοί παράγοντες για τη δερματιλλομανία και οδηγούν το άτομο σε ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο είναι δύσκολο να βγει και να απαλλαγεί από τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές.  

Συνήθως, χρησιμοποιεί τα νύχια του, τα δόντια, τσιμπιδάκια, καρφίτσες ή άλλα μέσα για να πειράξει το δέρμα του. Επίσης, το άτομο βρίσκει διάφορους τρόπους για να αποκρύψει τη συνήθειά του από το περιβάλλον του, ακόμη κι από το στενό οικογενειακό του περιβάλλον, κυρίως χρησιμοποιώντας ρούχα που θα καλύπτουν τα ερεθισμένα σημεία ή μακιγιάζ.

Το άτομο μπορεί να εμφανίσει προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις ή στον εργασιακό του χώρο. Μπορεί να νιώθει κοινωνική αμηχανία ή φόβο να μην αποκαλυφθεί η συνήθειά του, με αποτέλεσμα να απομονώνεται, να αποφεύγει τις ερωτικές σχέσεις ή τις στενές φιλίες. Ακόμη, μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα στην εργασία, όπως να αργοπορεί λόγω της συνήθειάς του ή της προσπάθειάς του να καλύψει τα σημάδια στο δέρμα του ή και να απουσιάζει από την εργασία, λόγω κακής κατάστασης του δέρματος. 

Το άτομο μπορεί να νιώθει έντονη φαγούρα ή επιθυμία να πειράξει το δέρμα του. Οι συμπεριφορές αυτές συνήθως εμφανίζονται στην εφηβεία ή στις αρχές της δεκαετίας των 20 ετών. Μπορεί να ξεκινήσει ως μια ασυνείδητη συνήθεια και να εξελιχθεί σε μια διαταραχή, ανάλογα με το βαθμό που πραγματοποιείται από το άτομο και τις βλάβες που προκαλεί στο δέρμα του. Σε κάποιες περιπτώσεις το άτομο επισκέπτεται δερματολόγο, καθώς το ίδιο ή το περιβάλλον του θεωρεί ότι πρόκειται για μια δερματική διαταραχή. 

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα έχει βρεθεί πως έχει η Γνωσιακή- Συμπεριφορική Θεραπεία, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με στόχο να αποκτήσει το άτομο συνειδητή επίγνωση των καταστάσεων και γεγονότων που προκαλεί στο δέρμα του και να μάθει τρόπους να ελέγχει τη συμπεριφορά του, αλλά και να χρησιμοποιεί εναλλακτικές συμπεριφορές για την μείωση του άγχους που νιώθει. Ακόμη, το άτομο θα πρέπει να παρατηρήσει τον εαυτό του ώστε να δει πότε εμφανίζει τη συμπεριφορά, που βρίσκεται και κάτω από ποιες συνθήκες την εμφανίζει. Στόχος, είναι να αντικατασταθεί αυτή η επιβλαβής συμπεριφορά με κάποια άλλη συνήθεια που δεν θα είναι βλαπτική για το άτομο. 

Το άτομο που εμφανίζει δεραμτιλλομανία θα μπορούσε να βρει άλλους τρόπους για να απασχολεί τα χέρια του, κυρίως όταν νιώθει έντονα την επιθυμία να ασχοληθεί με το δέρμα του, έτσι ώστε να περιοριστεί η παρόρμηση που νιώθει. Επίσης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν γάντια ώστε να μειωθεί ο χρόνος που ασχολείται το άτομο με το δέρμα του μέσα στην ημέρα, κυρίως τις ώρες που είναι στο σπίτι κι αυτό μπορεί να είναι πιο έντονο. Στόχος είναι να αυξηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο χρόνος που το άτομο δεν ασχολείται με το δέρμα του προκαλώντας βλάβες. Το άτομο θα πρέπει να ασχολείται με το δέρμα του, έχοντας ως κύριο σκοπό τη φροντίδα του, έτσι ώστε να είναι καθαρό και χωρίς σημάδια, που μπορούν να λειτουργήσουν ως ερέθισμα για πρόκληση βλαβών στο δέρμα. Ακόμη, είναι σημαντικό το άτομο να βρίσκει τρόπους να απασχολεί το μυαλό του και τα χέρια του, αλλά και τρόπους να εκτονώνει την ένταση που νιώθει.  

Βιβλιογραφία

http://www.ocduk.org/compulsive-skin-picking. Compulsive Skin Picking.

http://www.skinpick.com/dermatillomania. Everything you need to know about dermatillomania.

Ταινίες για προβλήματα στο σχολείο

Προβλήματα στο σχολείο- Θέματα εφηβείας

·         Detachment- Μαθήματα ζωής («Αποτύχαμε γιατί τους απογοητεύσαμε όλους, ακόμα και τον εαυτό μας»)

·         Speak (επιλεκτική αλαλία)

·         Precious (συναισθηματική και σωματική κακοποίηση παιδιού)

·         Monsieur Lazhar (αυτοκτονία δασκάλας- πολυπολιτισμικότητα)

·         Elephant (2003)

·         Entre les murs (Ανάμεσα στους τοίχους)- πολυπολιτισμικότητα, μετανάστευση

·         Μετά τη Λουτσία (σχολικός εκφοβισμός και βία)

·         That’s what I am (σχολικός εκφοβισμός, διαφορετικότητα)

·         Safe Harbor (παραβατική συμπεριφορά)

·         Freedom writers (μειονότητες, πολυπολιτισμικότητα, επιθετικότητα)

 

Δυσλεξία και προβλήματα λόγου

·         Ο λόγος του βασιλιά (τραυλισμός)

·         Taare Zameen Par- Like stars on earth (Κάθε παιδί είναι ξεχωριστό- Ινδική ταινία- 2007)- Μαθησιακές δυσκολίες