Ο εαυτός έχει μελετηθεί από πολλούς θεωρητικούς και έχει καθοριστεί με διάφορους τρόπους: πρόκειται για μια ολότητα; Για ένα ενιαίο σύνολο ή για μια δομή, που αποτελείται από διαφορετικά μέρη;
Οι Brewer & Gardner πρότειναν ότι ο εαυτός διαμορφώνεται με βάση το κοινωνικό πλαίσιο και περιέγραψαν τρεις μορφές του εαυτού:
Þ Τον ατομικό εαυτό- που ορίζεται από τα προσωπικά χαρακτηριστικά που διαφοροποιούν τον εαυτό από όλους τους άλλους. Το άτομο είναι μια μοναδική οντότητα που φέρει τα δικά του χαρακτηριστικά, τις δικές του ικανότητες και προτιμήσεις. Το κάθε άτομο διαφοροποιείται από τα υπόλοιπα άτομα, καθορίζοντας τη δική του ταυτότητα, αυτά που τον κάνουν να ξεχωρίζει και τον κάνουν να νιώθει μοναδικός.
Þ Τον σχεσιακό εαυτό- που ορίζεται από τις δυαδικές σχέσεις που ενσωματώνουν τον εαυτό σε σημαντικούς άλλους ανθρώπους. Το άτομο διαμορφώνεται μέσα από τις διαπροσωπικές του σχέσεις, εστιάζοντας στην αμοιβαιότητα, τους δεσμούς και τις σχέσεις με τους άλλους. Το βασικό ερώτημα είναι πώς ο καθένας καθορίζει τον εαυτό του με βάση τους σημαντικούς άλλους.
Þ Τον συλλογικό εαυτό- που ορίζεται από τη συμμετοχή σε μια ομάδα που διαφοροποιεί το εμάς από το αυτούς. Το άτομο ως μέλος μιας ομάδας καθορίζει τον εαυτό του. Εστιάζοντας στην ομαδική ταυτότητα το άτομο αντλεί στοιχεία για τον εαυτό του.
Επομένως ο εαυτός έχει πολλαπλά επίπεδα και διαφορετικές πλευρές που ενεργοποιούνται ανάλογα με το κοινωνικό περιβάλλον.
Αν βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον ανταγωνιστικό υπερισχύει ο ατομικός εαυτός και δίνουμε έμφαση στην προσπάθεια να ξεχωρίσουμε και να τα καταφέρουμε. Αν εστιάζουμε στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις, υπερισχύει ο σχεσιακός εαυτός, καθώς προσπαθούμε να διαμορφώσουμε στενές σχέσεις και να υπάρξουμε μέσα σε αυτές. Αν βρισκόμαστε μέσα σε ομαδικές αλληλεπιδράσεις ή συγκρούσεις ομάδων, αναδύεται ο συλλογικό εαυτός, καθώς προσπαθούμε να συνυπάρξουμε με τους υπόλοιπους μέσα στην ομάδα και να διατηρήσουμε τη συνοχή της ομάδας.
Πηγή:
Brewer, M. B., & Gardner, W. (1996). Who is this “We”? Levels of collective identity and self representations. Journal of Personality and Social Psychology, 71(1), 83–93.
Hogg & Vaughan. 2010. Κοινωνική Ψυχολογία. Gutenberg.
Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου