Διαβάζοντας το βιβλίο: «ΑΝΤΙΜΙΛΩ στην ΙΔΨΔ»

Ένας πρακτικός οδηγός για την αντιμετώπιση της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής

 

Ένα βιβλίο για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που αφορά τα παιδιά και απευθύνεται προς τους γονείς. Το βιβλίο ξεκινάει με τον καθορισμό της ΙΔΨΔ, την αιτιολογία και τους τρόπους θεραπευτικής παρέμβασης. Στη συνέχεια περιγράφονται οχτώ βήματα για να απαλλαγεί το παιδί από τις ιδεοληψίες και τους καταναγκασμούς, δίνοντας οδηγίες βήμα- βήμα στους γονείς.

Σύμφωνα με τους March και Benton, «η Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια ασθένεια του εγκεφάλου η οποία γεμίζει το μυαλό με ‘λόξιγκα’ που αγχώνει τα παιδιά και τους εφήβους και τους κάνουν να νιώθουν πολύ άσχημα. Για να σταματήσει ο ‘λόξιγκας’ έστω και για λίγο η ΙΔΨΔ αναγκάζει τα παιδιά να εκτελούν ορισμένες τελετουργίες ξανά και ξανά (καταναγκασμοί) οι οποίες δεν έχουν κανένα νόημα. Οι περισσότερες οικογένειες έχουν δοκιμάσει διάφορους τρόπους για να σταματήσουν την ΙΔΨΔ, χωρίς επιτυχία όμως καθώς η παράλογη ΙΔΨΔ δεν υπακούει σε λογικά μέτρα. Το βιβλίο αυτό έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει τις οικογένειες παιδιών που υποφέρουν από την ΙΔΨΔ. Στο 1^ο μέρος εξηγεί σε γονείς και παιδιά τι είναι η ΙΔΨΔ, πώς εκδηλώνεται, τι την προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται.

Εξηγεί αναλυτικά την φύση της διαταραχής και παρουσιάζει τους διάφορους τρόπους αντιμετώπισης της. Προτείνει τη θεραπεία της ΙΔΨΔ την γνωστική συμπεριφοριστική προσέγγιση η οποία σήμερα θεωρείται η πιο πετυχημένη προσέγγιση στην θεραπεία της ΙΔΨΔ σε παιδιά και ενήλικες. Στο 2^ο μέρος, παρουσιάζει ένα πρόγραμμα οχτώ βημάτων που έχει βασιστεί στην γνωστική- συμπεριφοριστική θεραπεία (ΓΣΘ) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από παιδιά 4 ετών και πάνω. Το πρόγραμμα είναι μια μορφή θεραπείας έκθεσης και πρόληψης απάντησης. Δηλαδή τα παιδιά μαθαίνουν πως αν αντισταθούν σταδιακά στην παρόρμηση να υπακούσουν και να κάνουν κάποια τελετουργία που απαιτεί η ΙΔΨΔ, οι εμμονές και το άγχος τους τελικά θα φύγουν. Οι συγγραφεί αποκαλούν αυτή την τεχνική ‘αντιμιλώ στην ΙΔΨΔ’, επειδή το πρόγραμμα τους δίνει την αυτοπεποίθηση να πολεμήσουν και να σιωπήσουν την ΙΔΨΔ. Καθώς βλέπουν πως η ζωή τους αλλάζει, η αυτοπεποίθηση τους αυξάνει και επιτυγχάνουν όλο μεγαλύτερη πρόοδο μέχρι την εξάλειψη της ΙΔΨΔ από τη ζωή τους» (Από το οπισθόφυλλο).

 

March, J.S. with C.M. Benton. ΑΝΤΙΜΙΛΩ στην ΙΔΨΔ. Π.Χ. Πασχαλίδης, 2018.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Διαβάζοντας… το βιβλίο «Στα πενήντα»

Του Herant Katchadourian, M.D., Εξετάζοντας τα προβλήματα της μέσης ηλικίας

 

Σύμφωνα με το οπισθόφυλλο του βιβλίου: «Ο διακεκριμένος ψυχίατρος Katchadourian εξετάζει τις αλλαγές στη φυσιολογία, την ψυχολογία και την κοινωνική συμπεριφορά που παρατηρούνται σε μια από τις σημαντικότερες μεταβατικές περιόδους της ενήλικης ζωής. Δείχνει ότι τα ‘50’ δεν αποτελούν απαραίτητα την ‘κρίση της μέσης ηλικίας’ και ότι μπορούμε να τα βιώσουμε ως μια εποχή αισιοδοξίας και πληρότητας.

Αυτό το βιβλίο είναι ένας εξαιρετικός οδηγός για όποιον αναρωτιέται τι συμβαίνει ή τι θα συμβεί στο σώμα, τη νόηση, τη σταδιοδρομία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την υγεία και τη σεξουαλικότητα κατά τη δύση της νεότητάς του. Προσφέρει τις πληροφορίες τις συμβουλές και τη σοφία που χρειάζεται ο καθένας για να κατανοήσει το παρελθόν, να εκτιμήσει το παρόν και να σχεδιάσει το μέλλον του».

Ο Katchadourian αναφέρει: «υποστηρίζω ότι θα έπρεπε να προσεγγίζουμε κάθε φάση της ζωής με ρεαλισμό και συμπάθεια. Διαφορετικά, η σκοπιά μας καταλήγει να είναι υπερβολικά μονόπλευρη ή υπερβολικά ασαφής. Αυτά που παρουσιάζω είναι όσα γεγονότα κατόρθωσα να εντοπίσω σχετικά με τις πιο σημαντικές πλευρές της μέσης ηλικίας, ώστε να μπορέσετε να ερευνήσετε περαιτέρω τις πλευρές εκείνες που σας ενδιαφέρουν. Κύριος στόχος του βιβλίου είναι να ενημερώσει και όχι να συμβουλεύσει. Η προοπτική του είναι να σας διδάξει και όχι να σας δώσει συνταγές. Και το πιο σπουδαίο, ελπίζω πως όσα θα διαβάσετε μέσα στις σελίδες αυτές θα σας κάνουν να σκεφτείτε και να βρείτε τις δικές σας αλήθειες γύρω από τον εαυτό σας» (Από τον πρόλογο του συγγραφέα).

Αν ένα άτομο μεγαλύτερο σε ηλικία χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να κατανοήσει ένα δύσκολο θέμα, το μειονέκτημά του αυτό αντισταθμίζεται από τη μεγαλύτερη εμπειρία του και την πιο ώριμη αντίληψή του για τον τρόπο της μάθησης.  Η διαρκής αύξηση των νέων πληροφοριών οδηγεί τα άτομα της μέσης ηλικίας να νιώθουν ότι μένουν όλο και πιο πίσω, καθώς οι νεότεροι προχωρούν με πιο γρήγορο ρυθμό.

Όσο μεγαλώνουμε αλλαγές εμφανίζονται και στην προσωπικότητά μας. Η συνοχή της προσωπικότητας παίζει σημαντικό ρόλο στην αντίληψη που έχουμε για τον εαυτό μας, καθώς και στη συναναστροφή μας με τους άλλους, γιατί μας προσφέρει την ικανότητα πρόβλεψης.

Ο Έρικσον, που διαμόρφωσε μια θεωρία περιγράφοντας τα στάδια για την ανάπτυξη της ζωής του ατόμου, περιγράφει τη μέση ηλικία μέσα από το δίπολο παραγωγικότητα- στασιμότητα. Το άτομο σε αυτή την ηλικία έχει την ικανότητα της πλήρους αφοσίωσης στην εργασία και στις σχέσεις και παίρνει ευχαρίστηση μέσα από την προσφορά και τη φροντίδα προς τους άλλους, ή έχει χάσει κάθε ενδιαφέρον για την εργασία και βιώνει προβλήματα στις σχέσεις παραμένοντας αδρανές και άεργο.

Επίσης, κατά τη μέση ηλικία τα άτομα στρέφονται περισσότερο προς τον εσωτερικό ψυχικό κόσμο, εμφανίζοντας μια εσωστρέφεια, μια έντονη ενασχόληση με την ενδόμυχη εσωτερική ζωή. Φαίνεται πως μειώνεται η προσκόλληση του εαυτού μας σε πρόσωπα και αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου. Έτσι, οι άνθρωποι τείνουν όλο και λιγότερο να αναζητούν τις απαντήσεις τους στον εξωτερικό κόσμο.

 

Herant Katchadourian. 1993. Στα πενήντα. Εξετάζοντας τα προβλήματα της μέσης ηλικίας. Εκδόσεις Κάτοπτρο.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Διαβάζοντας… «Το παραμύθι της πεταλούδας»

Του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν

 

Ξεφυλλίζοντας κάποια παραμύθια της παιδικής σου ηλικίας, που τα έχεις φυλάξει από τότε… ταξιδεύεις με γρήγορους ρυθμούς στο παρελθόν και στο πόσο μαγικό σου φαινόταν τότε αυτό το παραμύθι… Και δεν είναι μόνο το περιεχόμενο του παραμυθιού… ακόμη και το εξώφυλλο είναι συνδεδεμένο με πολλά συναισθήματα νοσταλγίας. Οι εικόνες του παραμυθιού μπορούν να σε οδηγήσουν γρήγορα στο παρελθόν, τότε… που όλα ήταν τόσο διαφορετικά ή τουλάχιστον τα έβλεπες τόσο διαφορετικά…

Μια αρσενική πεταλούδα που ζούσε ολομόναχη έψαχνε να βρει μια αρραβωνιαστικιά ώστε να σταματήσει να βιώνει μοναξιά. Αποφάσισε να γίνει ταίρι με ένα από τα αγριολούλουδα του μεγάλου λιβαδιού. Δεν μπορούσε όμως να αποφασίσει γιατί τα λουλούδια στο λιβάδι ήταν πολλά και όμορφα… για αυτό ρώτησε την μαργαρίτα, την οποία αποκάλεσε κυρία- μαργαρίτα και αυτή του θύμωσε γιατί ήταν ακόμη ανύπαντρη. Έπειτα, η αρσενική πεταλούδα αποφάσισε να επιλέξει μόνη της ένα αγριολούλουδο, κι έτσι πήγε στις ανεμώνες, στις βιολέτες, στα λουλούδια της μηλιάς, αλλά σε κάθε λουλούδι έβρισκε και ένα λόγο να το απορρίψει…

Σε αυτή την αναζήτηση, η πεταλούδα δεν κατάλαβε πως πέρασε η άνοιξη και το καλοκαίρι και έφτασε το φθινόπωρο, με αποτέλεσμα τα αγριολούλουδα να έχουν μαραθεί και τα φρούτα να έχουν ωριμάσει. Πλέον, οι επιλογές είχαν λιγοστέψει και η αρσενική πεταλούδα άρχισε να ψάχνει ανάμεσα στα φθινοπωρινά αγριολούλουδα, αλλά δεν της άρεσε το άρωμα κανενός. Τότε θυμήθηκε πως υπάρχουν και φυτά χωρίς λουλούδια, που μυρίζουν όμορφα και έτσι επέλεξε την αγριομέντα.

Και το παραμύθι τελειώνει ως εξής:

«Τώρα πια, εμείς γεράσαμε, ξανάπε η αγριομέντα. Αν μου το ‘λεγες την άνοιξη θα μπορούσαμε να αρραβωνιαστούμε.

Η αρσενική πεταλούδα έφυγε καταλυπημένη.

Την είδαν δύο αδερφάκια, ένα κορίτσι και ένα αγοράκι, κι είπαν:

Α, τι όμορφη πεταλούδα και την καρφίτσωσαν με μια μεγάλη καρφίτσα, για να τη φυλάξουν μαζί με τα άλλα παιχνίδια τους».

Στο παραμύθι αυτό ο Άντερσεν προσωποποιεί τα λουλούδια και την πεταλούδα, η οποία αναζητά το ταίρι της. Πρόκειται για ένα αταίριαστο ζευγάρι, που δίνει έμφαση στη συντροφική παρέα, σε ένα μοίρασμα της ζωής.

Ο Άντερσεν κάνει αναφορά στη βίαιη συμπεριφορά των ανθρώπων απέναντι στα λουλούδια, καθώς οι εραστές μαδούν τα πέταλα της μαργαρίτας αναζητώντας μια απάντηση για την αγάπη που βιώνουν ή όχι. Ο χρόνος παίζει καθοριστικό ρόλο στην αναζήτηση του κατάλληλου συντρόφου και το πέρασμα της ηλικίας λειτουργεί αγχωτικά, γιατί τα γηρατειά είναι άμεσα συνδεδεμένα με τη μοναξιά και στο επίκεντρο αυτού του παραμυθιού είναι η προσπάθεια της πεταλούδας να απαλλαγεί από τη μοναξιά.

Ο Άντερσεν έχει γράψει ένα πλήθος παραμυθιών, στα οποία οι βασικοί του ήρωες είναι φτωχοί και αδικημένοι, με ασυνήθιστα ψυχικά χαρίσματα, με ευγένεια και μεγαλείο ψυχής. Από τα πιο γνωστά παραμύθια του είναι «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα», «Το ασχημόπαπο», «Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» και «Ο μολυβένιος στρατιώτης».

 

Πηγή:

Άντερσεν. Το παραμύθι της πεταλούδας.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Διαβάζοντας… το παραμύθι: «Η γιαγιά της Αγγέλας»

«Τι όμορφα που είναι να ξυπνάς την Κυριακή πρωί- πρωί και να ξέρεις πως θα πας εκδρομή σε μια όμορφη ακρογιαλιά γεμάτη ζεστή, ψιλή άμμο και λαμπερά κοχύλια.

Η Αγγέλα κοιτάζει έξω από το παράθυρο»…

 

Ένα παραμύθι που εστιάζει στις ανθρώπινες σχέσεις και κυρίως στη σχέση της μικρής Αγγέλας με τη γιαγιά της. Η Αγγέλα αγαπάει πολύ τη γιαγιά της και χαίρεται που θα πάει μαζί τους στην εκδρομή. Τελικά, η γιαγιά δεν θα τους ακολουθήσει στην εκδρομή γιατί πονάνε τα πόδια της. Η μικρή Αγγέλα στεναχωριέται και είναι έτοιμη να κλάψει…

Η Αγγέλα επιστρέφοντας από την εκδρομή προσπαθεί να αποτυπώσει σε μια ζωγραφιά όσα έζησε στη θάλασσα κατά τη διάρκεια της ημέρας… όμως, δεν μπορεί να τα καταφέρει και απογοητεύεται. Αρχίζει να κλαίει γιατί δεν μπορεί να φτιάξει μια ζωγραφιά για τη γιαγιά της. Η γιαγιά την ενθαρρύνει να ακολουθήσουν έναν διαφορετικό τρόπο αποτύπωσης της ημέρας της: να φτιάξουν ένα κολάζ. Η γιαγιά πάντα βρίσκει τρόπους να απαλύνει τον πόνο και την απογοήτευση και πάντα δίνει λύσεις… Η γιαγιά κάνει πως δεν ακούει τα κλάματα της Αγγέλας και την ενθαρρύνει να αρχίσουν να φτιάχνουν το κολάζ για την ακρογιαλιά. Μόνο η γιαγιά μπορεί να καταλάβει και να στηρίξει τη φαντασία της Αγγέλας, η οποία βλέπει μέσα από τα μάτια της παιδικής ηλικίας τον μαγικό κόσμο γύρω της…

 

Τσιόλια- Κοτρώτσιου, Α. Η γιαγιά της Αγγέλας. Ρέκος.

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Μητρική αγάπη και μητρική επιθετικότητα

«Η μητρική αγάπη είναι ιερή και ακατάλυτη. Για αυτό και στα παραμύθια η μητρική επιθετικότητα και ο φθόνος μετατίθεται στις μητριές. Η έννοια της πραγματικής μητέρας διχάζεται: η ‘καλή’ μητέρα έχει πεθάνει, η ‘κακιά’ ενσαρκώνεται στη μητριά ή στη μάγισσα. Η προσπάθεια, βεβαίως, να προβληθεί το μητρικό  μίσος σαν πιθανή ψυχολογική κατάσταση σημαίνει αμφισβήτηση της θέσης και του ρόλου της μητέρας και επομένως ενός μέρους των ηθών. Είναι φανερό ότι τέτοιου είδους αμφισβητήσεις προκαλούν άγχος απέναντι στην αλλαγή, στο άγνωστο» (σελ. 307).

 

Το μητρικό μίσος εκφράζεται συνήθως από παιδιά που δέχθηκαν τη μητρική κακοποίηση από μητέρες με ψυχοπαθολογικά χαρακτηριστικά στην προσωπικότητάς τους και διαταραγμένο οικογενειακό περιβάλλον. Το μίσος που νιώθει η μητέρα για το παιδί της δεν γίνεται αποδεκτό συνειδητά από τη μητέρα, η οποία πιστεύει στην ‘ιερότητα’ της μητρικής της αγάπης.

«Ο Stoegel, στο έργο του ‘La femme frigide’, αναφέρει την περίπτωση μιας γυναίκας που λάτρευε τα παιδιά της, αλλά υπέφερε από την έμμονη ιδέα ότι μπορούσε να τους κάνει κακό. Έκρυβε όλα τα μαχαίρια από φόβο μην τα τραυματίσει σε κάποια κρίση τρέλας. Μια άλλη φοβόταν μην πετάξει το παιδί της από το παράθυρο και δεν στεκόταν ποτέ μπροστά στο παράθυρο όταν το κρατούσε στην αγκαλιά της. Άλλες μητέρες έχουν φοβερές φαντασιώσεις που αντιστοιχούν κατά ένα μέρος σε απωθημένες επιθυμίες: βλέπουν τα παιδιά τους χτυπημένα από αυτοκίνητο, τραυματισμένα από κάποιο τούβλο που τους έπεσε στο κεφάλι, δαγκωμένα από κάποιο λυσσασμένο σκυλί, τρέμουν και την παραμικρή αρρώστια, κάθε μικροαδιαθεσία τις κάνει να χάνουν την ψυχική τους ισορροπία» (σελ. 307).

«Για την Helene Deutsch η συγκάλυψη αυτή του μίσους γίνεται με παρόμοιες εκδηλώσεις στοργής εκ μέρους της μητέρας: ‘’Ορισμένες φορές, η συγκινησιακή σχέση της μητέρας με το έμβρυο που φέρει μέσα της είναι γεμάτη άγριες δολοφονικές τάσεις, οι οποίες διατηρούνται στο ασυνείδητο, ενώ η μητέρα συνειδητά περιμένει το παιδί της με αγάπη. Εκεί που υπάρχει αγάπη, υπάρχει και μίσος. Αν νιώθετε μητρική αγάπη, μήπως έχετε νιώσει και μητρικό μίσος;’’ Αυτή η αμφιθυμική στάση αγάπης- μίσους στη μητρική συμπεριφορά υποστηρίχθηκε και από τον Φρόυντ έχει σχέση με την προσωπική ιστορία κάθε γυναίκας και κυρίως με τον τρόπο που αγαπήθηκε από τους δικούς της γονείς, ιδιαίτερα από τη μητέρα της. Η έλλειψη λοιπόν μητρικής αγάπης στην παιδική ηλικία μπορεί να προκαλέσει αυξημένη επιθετικότητα εκ μέρους της μέλλουσας μητέρας η οποία θα προσπαθήσει κατά κάποιον τρόπο να εκδικηθεί πάνω στο ίδιο της το παιδί. Όση αγάπη πήραμε από τους γονείς μας, τόση αγάπη μπορούμε να προσφέρουμε στα δικά μας παιδιά» (σελ. 307-308).

Ένας παράγοντας που συμβάλλει στη δημιουργία της μητρικής επιθετικότητας είναι η απογοήτευση που βιώνει η μητέρα όταν μετά τη γέννηση του πραγματικού παιδιού της αυτό δεν ανταποκρίνεται προς το παιδί- πρότυπο που είχε στη φαντασία της, όταν αυτό δεν πληροί τις προσδοκίες της. Μια μητέρα δεν είναι κακή, μπορεί να γίνει, αν δεν μπορέσει να εκπληρώσει τις επιθυμίες της. «Το αίτιο λοιπόν του να εξελιχθεί μια μητέρα σε καλή ή κακή βρίσκεται αφενός στις σχέσεις αυτής της μητέρας με τη δική της μητέρα και με τον σύντροφό της και αφετέρου ‘στην καλή λειτουργία του πεπτικού συστήματος’ του παιδιού της» (σελ. 311).

 

Πηγή:

Ρήγα και Μπεχράκης. 1991. Μαρία Τ.. Ιστορία ζωής, ψυχοβιογραφική προσέγγιση. Εκδόσεις Δέσποινα Δ. Μαυρομμάτη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.