Καλή Χρονιά!!!

 

Οι γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς για τους περισσότερους είναι συνδεδεμένες με την παιδική μας ηλικία, με τις ρίζες και την οικογένειά μας, με τις παραδόσεις και την αναμονή των δώρων του Άη Βασίλη.

Αλλαγή χρόνου στην Αθήνα, στη γεμάτη φώτα πόλη, όπου όλα είναι αναμμένα αλλά δεν τα βλέπουμε, με τα πυροτεχνήματα να πέφτουν, αλλά όλοι να είμαστε στα σπίτια μας, κοντά ή μακριά από τα αγαπημένα μας πρόσωπα. Πρωτοχρονιά… μια ευκαιρία για απόδραση από την καθημερινότητα και τη ρουτίνα, κοντά στην οικογένειά μας, σε πρόσωπα που βλέπουμε λίγες φορές τον χρόνο, σε πρόσωπα που είναι άμεσα συνδεδεμένα με τον τόπο καταγωγής μας, αλλά πλέον λείπουν γιατί βρίσκονται μακριά μας…

Πρωτοχρονιά… μια γιορτή που μας ταξιδεύει πίσω στον χρόνο, σε παιδικές αναμνήσεις που μας έκαναν να ονειρευόμαστε, να ελπίζουμε, να ταξιδεύουμε νοερά και να αναμένουμε τον Άη Βασίλη… 

Μεγαλώνοντας σε ένα χωριό με παππού και γιαγιά, με παραδοσιακά παραμύθια, με κάλαντα και γιορτινά τραγούδια, το μόνο που είχες μάθει να φοβάσαι τις μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς ήταν οι καλικάντζαροι, που έκαναν αταξίες και έβαζαν διαρκώς τρικλοποδιές στο έργο του Άη Βασίλη.  

Μεγαλώνοντας καταλαβαίνεις ότι οι καλικάντζαροι και οι καλικαντζάρες υπάρχουν αλλά μακριά από τα παραμύθια, στην αληθινή ζωή…  τα παραμύθια, απλά σε προετοίμαζαν για τους πραγματικούς καλικάντζαρους και τις καλικαντζάρες που θα συναντήσεις στη ζωή σου. Όλα εκείνα δηλαδή τα άτομα που προσπαθούν να σου βάλουν τρικλοποδιές και εμπόδια για να σταματήσουν την πορεία της ζωής σου. Το στοίχημα είναι ένα: θα περιμένεις μέχρι να φτάσουν τα Φώτα για να τους διώξεις ή θα βρεις τρόπους να τους αντιλαμβάνεσαι γρήγορα και να τους αποφεύγεις;

Καλή Χρονιά, μακριά από καλικάντζαρους και καλικαντζάρες…

 

 

Εαυτός: η δύναμη να δέχεσαι αυτό που είσαι...

 "Ο άνθρωπος που αποδέχεται με αισιοδοξία τον εαυτό του και όλα όσα συμβαίνουν γύρω του δεν καταθέτει καμία μεγαλειώδη ανακάλυψη, δεν προτείνει καμιά μαγική ερμηνεία, δεν αποκαλύπτει καμία υπερφυσική δύναμη. Απλώς, δείχνει ότι η σκέψη του στην αναζήτηση της αλήθειας αρχίζει τη στιγμή που μπορεί να πάρει τις αποστάσεις από τα πράγματα, την ώρα που η στάση του απέναντι στον κόσμο και στον εαυτό του αποκτά μια συνέπεια και μια τονωτική χροιά, μαζί με την εσωτερική δύναμη να δέχεται τον εαυτό του όπως είναι" (σελ. 77).

 "Η αποδοχή του εαυτού μας συμβολίζει το όραμα, την ελπίδα, την ωριμότητα. Συμβολίζει την άνοιξη, το φως, το παιχνίδισμα, την εμπιστοσύνη, την αυτοπεποίθηση, τη χαρά, την αγάπη, την ενσυναίσθηση των άλλων, το μυστήριο, την ικανοποίηση, τη βεβαιότητα, την ηρεμία και τη διαύγεια. 

Το άτομο που αποδέχεται με αισιοδοξία τον εαυτό του μοιάζει φωτισμένο, πράο, ανεκτικό, ευγνώμον, ήρεμο, σταθερό, συγκροτημένο, ευχάριστο, αξιόπιστο, τρυφερό, ειρηνικό, χαρούμενο, αστραφτερό, εκστατικό και γοητευτικό.

Η αποδοχή του εαυτού μας, ακόμα και με τις αρνητικές του ιδιότητες, δεν ωφελεί μόνο εμάς, αλλά και αυτούς που μας περιβάλλουν, και αυτό αποτελεί μια φυσική διαδικασία της αναζήτησης της ευτυχίας" (σελ. 81).

Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Γ. Δημόπουλου "Αισιοδοξία. Ευχαριστώ, θα πάρω!", σελ. 75-84, Αθήνα: Το Βήμα, Μίνωας 2013.  

 

 

Το υπέροχο μυστικό της καλής διάθεσης

 "Όταν η θετική διάθεση γίνει κτήμα μας, κάθε μορφή ακτινοβολίας και δύναμης είναι όλη δική μας και αυτή εκφράζεται, δεόντως, στον άφατο γλυκασμό του βλέμματός μας. Εδώ καταργείται η λεξιπενία και αναδύεται η δροσερή ανάσα της αυθεντικότητας για τα όμορφα πράγματα. 

Η συγκίνηση που δονεί την ψυχή χωρίς να διολισθαίνει στην υπερβολή ή στο μελό απέχει από κούφιες καντρίλιες, έχει ήθος, ανιδιοτέλεια, κίνηση ιδεών, άποψη και συνέπεια" (σελ. 127).

"Απόλυτη ευτυχία έχουμε όταν καταφέρνουμε να συμπληρώνουμε τα κενά της φαντασίας μας, αλλά και να υπολογίζουμε όσα αφήνει εκτός. 

Αισιοδοξία σημαίνει προσαρμογή και όχι εθισμός, σταθερή πορεία και όχι φθίνουσα οριακή χρησιμότητα, ποικιλία και χρόνος και όχι καθημερινότητα και συμβατικός γάμος. Η ατελείωτη απόλαυση της αισιοδοξίας είναι η αύξηση του χρόνου της επανάληψης της εμπειρίας της.

Αισιοδοξία είναι τα παρόντα και τα μελλοντικά θετικά συναισθήματα. Είναι κάθε ανατροπή, αλλά με ηθικό θετικό δίδαγμα:

 Κάνε στη ζωή σου αυτό που θες και μην λες ναι στα τετριμμένα κοινωνικά σύμβολα του καιρού μας".

(σελ. 129-130)

 

Πηγή:

Ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Γ. Δημόπουλου "Αισιοδοξία. Ευχαριστώ, θα πάρω!", σελ. 126-133, Αθήνα: Το Βήμα, Μίνωας 2013.

Τα κάλαντα του σπουργίτη

 Αφήγηση ενός χριστουγεννιάτικου παραμυθιού

Η περιπέτεια του Άγιου Βασίλη. Στο παραμύθι της Λήδας Κροντήρα, Μια αγκαλιά παραμύθια. Αθήνα: Ατλαντίς, σελ. 12-14.

Η περιπέτεια του Άγιου Βασίλη

 Αφήγηση ενός χριστουγεννιάτικου παραμυθιού

Η περιπέτεια του Άγιου Βασίλη. Στο παραμύθι της Λήδας Κροντήρα, Μια αγκαλιά παραμύθια. Αθήνα: Ατλαντίς, σελ. 9-11.

Ο Yalom μιλά για τον θάνατο

Ο κόσμος μας όσο μεγάλος είναι, άλλο τόσο μικρός είναι... Τελευταία παρακολουθούμε βίντεο με ομιλίες του Irvin Yalom και ανέφερε ότι απαντά πάντα ο ίδιος στα μέηλ του. Οπότε, σκεφτήκαμε να του ζητήσουμε να μεταφράσουμε ένα βίντεο από μια ομιλία του και μας απάντησε την επόμενη κιόλας μέρα δίνοντάς μας την άδεια! Θα θέλαμε να τον ευχαριστήσουμε ιδιαίτερα για αυτό.

Ο Yalom είναι από τους σπουδαιότερους ψυχιάτρους - ψυχοθεραπευτές όλων των εποχών και επίσης επίτιμος διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου από το 2005. Αγαπά ιδιαίτερα την Ελλάδα, την οποία έχει επισκεφθεί στο παρελθόν. 

Στο εν λόγω βίντεο ως υπαρξιστής αναφέρεται στον θάνατο, τον Σωκράτη, τον Επίκουρο, αναλύει τον χαρακτήρα του Σκρουτζ στην ταινία Christmas Carol και στο πώς οι αφυπνιστικές εμπειρίες μπορούν να μας αλλάξουν το νόημα που δίνουμε στη ζωή.

 

Ένα βίντεο για τον φόβο του θανάτου

 

Δύο θεραπευτικά παραμύθια...

 

Η Χρυσομαλλούσα και το μαγικό στέμμα.

Λίνα, η γλυκιά κροκοδειλίνα.

Γράψαμε δύο παραμύθια για μικρά παιδιά, αν και πιστεύουμε ότι το παραμύθι δε θα έπρεπε να έχει ηλικία, καθώς όλοι κρύβουμε ένα μικρό παιδί μέσα μας και μπορεί το παραμύθι να αγγίξει ορισμένες καλά κρυμμένες πτυχές του εαυτού μας…

Πρόκειται για δύο θεραπευτικά παραμύθια καθώς αφορούν σε «αυτοκαταστροφικές» και παρορμητικές συμπεριφορές, που όλοι μπορεί να εμφανίσουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας λόγω του άγχους και άλλων στρεσογόνων ή τραυματικών καταστάσεων. Οι συμπεριφορές αυτές είναι πιο συχνές στην παιδική και εφηβική ηλικία και μπορεί να είναι περιστασιακές. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις δεν είναι τόσο αθώες και άκακες και έχουν επιπτώσεις στη συνολική ζωή του ατόμου.

Αφιερωμένο σε όλους αυτούς τους ανθρώπους που έχουμε συναντήσει αυτά τα χρόνια από την πλευρά του θεραπευτή και που αποτέλεσαν το έναυσμα για να εμπνευστούμε αυτά τα παραμύθια…

Ευχόμαστε να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση με τα παιδιά ή προβληματισμό για τους ενήλικες…

 

Άγχος αποχωρισμού και διαταραχή προσκόλλησης στα παιδιά

 Το άγχος αποχωρισμού είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τη δυσφορία που βιώνει το βρέφος, όταν απομακρύνεται από το πρόσωπο φροντίδας. Πρόκειται για ένα καθολικό φαινόμενο, που εμφανίζεται περίπου στην ηλικία των 7-8 μηνών και κορυφώνεται στους 14 μήνες, ενώ στη συνέχεια σταδιακά μειώνεται.

Σύμφωνα με τον Bowlby, τα παιδιά αποχωρίζονται για πρώτη φορά τη μητέρα τους, γίνονται έξαλλα από τον φόβο τους… κλαίνε, παθαίνουν κρίσεις οργής και προσπαθούν να ξεφύγουν από το περιβάλλον τους. Έπειτα βιώνουν απόγνωση και κατάθλιψη, ενώ αν ο αποχωρισμός συνεχιστεί και δε δημιουργηθεί μια νέα σταθερή σχέση, τα παιδιά αυτά αδιαφορούν τελείως για τους άλλους. Η αδιάφορη συμπεριφορά ονομάζεται αποδέσμευση. 

 

Ο Bowlby περιέγραψε τον δεσμό σε τέσσερις φάσεις, που ήταν η φάση προ του δεσμού (0-6 εβδομάδες), όπου τα βρέφη παραμένουν σε στενή επαφή με τα πρόσωπα φροντίδας, από τα οποία παίρνουν τροφή και που τα κάνουν να νιώθουν άνετα.

Έπειτα ακολουθεί η φάση του υπό διαμόρφωση δεσμού (6 εβδομάδες- 6-8 μήνες), όπου τα βρέφη αρχίζουν να ανταποκρίνονται διαφορετικά στα οικεία και στα άγνωστα πρόσωπα και εμφανίζουν διστακτικότητα όταν έρχονται αντιμέτωπα  με άγνωστα αντικείμενα και ανθρώπους. 

Στην τρίτη φάση, τη φάση του σαφούς δεσμού (6-8 μήνες έως 18-24 μήνες), το παιδί εμφανίζει πλήρες άγχος αποχωρισμού, όπου αναστατώνεται όταν η μητέρα ή το πρόσωπο φροντίδας φεύγει από το δωμάτιο. Σε αυτή τη φάση ρυθμίζεται η φυσική και συναισθηματική σχέση μεταξύ παιδιού και των αντικειμένων του δεσμού. Η απόσταση ανάμεσα στο παιδί και τη μητέρα μεγαλώνει, και οι δύο αναστατώνονται και φροντίζουν να μειώσουν την απόσταση, γιατί όπως το βρέφος όταν το αφήνει η μητέρα του, έτσι και η μητέρα αναστατώνεται όταν το βρέφος της απομακρύνεται και δεν το βλέπει. Ο δεσμός προσφέρει στο παιδί ένα αίσθημα ασφάλειας. Η μητέρα αποτελεί τη βάση ασφάλειας από όπου το βρέφος μπορεί να εξορμήσει για τις εξερευνήσεις του. Η μητέρα είναι αυτή που φέρει τη μεγαλύτερη ευθύνη για τη διατήρηση της ισορροπίας του συστήματος του δεσμού, γιατί οι ικανότητες του βρέφους να ενεργεί και να συναλλάσσεται είναι αρκετά περιορισμένες.

Στην τέταρτη φάση, που είναι η φάση των αμοιβαίων σχέσεων (18-24 μήνες), το παιδί κινείται όλο και περισσότερο και περνά περισσότερο χρόνο μακριά από τη μητέρα του, το ζευγάρι δημιουργεί μια σχέση αμοιβαιότητας στην οποία μοιράζονται την ευθύνη της διατήρησης της ισορροπίας του συστήματος. 

Η Ainsworth χρησιμοποίησε τη συνθήκη με τον ξένο για να μελετήσει τις αντιδράσεις των βρεφών. Η συμπεριφορά των βρεφών μελετήθηκε όταν ήταν μόνο του με τη μητέρα του στο δωμάτιο με τα παιχνίδια, όταν η μητέρα του φεύγει από το δωμάτιο, όταν μια ξένη γυναίκα προσφέρεται να καθησυχάσει το παιδί και όταν η μητέρα επιστρέφει. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η συμπεριφορά του βρέφους όταν η μητέρα επέστρεφε, διακρίνοντας τον ανασφαλή δεσμό ή δεσμό αποφυγής, όπου το βρέφος αδιαφορούσε για την παρουσία και τη θέση της μητέρας, ενώ μπορεί να έκλαιγε ή να μην έκλαιγε όταν η μητέρα έφευγε από το δωμάτιο. Τα παιδιά με ασφαλή δεσμό παίζουν ήρεμα και ευχάριστα όταν η μητέρα είναι παρούσα, ενώ αναστατώνονται όταν η μητέρα τους φεύγει. Τα παιδιά με ανασφαλή ή αμφιθυμικό δεσμό μένουν κοντά στη μητέρα τους και μοιάζουν να έχουν άγχος ακόμη και όταν η μητέρα είναι παρούσα. Εμφανίζουν έντονη αναστάτωση όταν η μητέρα τους φεύγει και δεν παρηγορούνται με την επιστροφή της.

 

Τα παιδιά που δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το άγχος αποχωρισμού συνεχίζουν να εμφανίζουν συμπτώματα άγχους και στα μετέπειτα στάδια της ζωής τους. Τα παιδιά με άγχος αποχωρισμού εμφανίζουν τα εξής συμπτώματα:

Þ    Άγχος στη ζωή του.

Þ    Περισσότερο σοβαρό άγχος σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά.

Þ    Άγχος που διαρκεί για τουλάχιστον τέσσερις εβδομάδες. 

   Το άγχος αποχωρισμού είναι πιο εμφανές σε ορισμένες καταστάσεις, όπως:

Þ    Δυσκολία να αποχωριστούν τη μητέρα/ τον γονιό ή το πρόσωπο φροντίδας.

Þ    Ανησυχίες σχετικά με την πιθανή ύπαρξη ατυχήματος ή τραυματισμού του γονέα.

Þ    Άρνηση του παιδιού να μείνει με το πρόσωπο φροντίδας ή να πάει στο σχολείο.

Þ    Άρνηση του παιδιού να κοιμηθεί σε κάποιο άλλο μέρος, μακριά από το σπίτι.

Þ    Παράπονα για αρρώστια ή πόνους όταν βιώνει τον αποχωρισμό.

 

Επίσης, τα παιδιά με διαταραχή προσκόλλησης μπορεί να εμφανίσουν:

Þ    Ακραία προσκόλληση

Þ    Έλλειψη φόβου για ξένους

Þ    Έλλειψη επαφής με τα μάτια

Þ    Επιθετικότητα και αυτοκαταστροφικότητα

Þ    Απόσυρση ή απρόσεκτη διάθεση

Þ    Έλλειψη συναισθηματικής σχέσης με φροντιστές

Þ    Έντονες εκρήξεις θυμού

Þ    Αποτυχία χαμόγελου.

 

Τα παιδιά με διαταραχή προσκόλλησης εμφανίζουν μια σοβαρή μορφή διαταραχής της κοινωνικής λειτουργικότητας, εμφανίζουν σοβαρή έκπτωση στις γνωστικές και λεκτικές ικανότητες και ένα μέρος αυτών εμφανίζουν συννοσηρότητα με κάποια άλλη διαταραχή. Συγκεκριμένα:

Το 52% των παιδιών έχει ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής- Υπερκινητικότητα)

Το 29% των παιδιών έχει εναντιωματική- προκλητική διαταραχή

Το 29% των παιδιών έχει διαταραχή διαγωγής

Το 19% έχει PTSD (μετατραυματικό στρες)

Το 14% έχει ΔΑΦ (Διαταραχή αυτιστικού φάσματος)

Το 14% έχει μια ειδική φοβία

Το 1% έχει διαταραχή τικ.

Επίσης, το 85% των παιδιών που εμφανίζουν κάποια άλλη διαταραχή ψυχικής υγείας εμφανίζουν ταυτόχρονα και διαταραχή προσκόλλησης  (Pritchett et al., 2013). Οι τραυματικές καταστάσεις και οι καταστάσεις αδιαφορίας και παραμέλησης σε σοβαρό βαθμό μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση της διαταραχής προσκόλλησης.

Αυτό που μπορεί να βοηθήσει άμεσα το παιδί με άγχος αποχωρισμού είναι η ύπαρξη ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος με βασικά πρόσωπα αναφοράς, που θα το βοηθήσουν ώστε να νιώσει εμπιστοσύνη και αποδοχή. Το παιδί θα πρέπει να αναπτύξει έναν σταθερό και ασφαλή δεσμό με το πρόσωπο φροντίδας, χωρίς έντονες εναλλαγές σε πρόσωπα και περιβάλλοντα. Όταν τα συμπτώματα της διαταραχής προσκόλλησης παραμένουν και στα μετέπειτα στάδια ανάπτυξης του παιδιού τότε θα πρέπει να ζητηθεί η αξιολόγηση και η γνώμη των ειδικών.

 

Πηγές:

Cole, M. & Cole, S.R. (2002). Η ανάπτυξη των παιδιών. Η αρχή της ζωής: Εγκυμοσύνη, τοκετός, βρεφική ηλικία. Αθήνα: Τυπωθήτω- Γιώργος Δάρδανος.

Pritchett, R., Pritchett, J., Marshall, E., Davidson, C. & Minnis, H. (2013). Reactive attachment disorder in the general population: A hidden ESSENCE disorder. Scientific World Journal, 2013, 818157.

https://raisingchildren.net.au/babies/behaviour/common-concerns/separation-anxiety. Separation anxiety in babies and children. Raisingchildren.net.au.

https://www.verywellmind.com/what-is-an-attachment-disorder-4580038. Attachment Disorder Overview. Amy Morin, 2020.