Η βιο-οικολογική προσέγγιση υποστηρίζει την ύπαρξη 4 επιπέδων στο περιβάλλον, τα οποία ασκούν ταυτόχρονες επιδράσεις στη συμπεριφορά του ατόμου. Ο Bronfenbrenner πιστεύει ότι η ολοκληρωμένη κατανόηση της ανάπτυξης του ατόμου δεν είναι δυνατή αν δεν λάβουμε υπόψη το πώς το άτομο επηρεάζεται από αυτά τα 4 επίπεδα.
Το μικροσύστημα είναι το καθημερινό, άμεσο περιβάλλον στο οποίο ζουν τα παιδιά κάθε μέρα. Οι γονείς και άλλα άτομα που φροντίζουν το παιδί, φίλοι και δάσκαλοι ασκούν επιδράσεις, οι οποίες θεωρούνται μέρος του μικρού συστήματος. Όμως, το παιδί δεν αποτελεί παθητικό δέκτη αυτών των επιδράσεων.
Το μεσοσύστημα συνίσταται από συσχετίσεις ανάμεσα στα διάφορα στοιχεία του μικροσυστήματος. Όπως οι κρίκοι σε μια αλυσίδα, το μεσοσύστημα συνδέει το παιδί με τους γονείς, τους μαθητές με τους δασκάλους, τους υπαλλήλους με τους εργοδότες και τους φίλους μεταξύ τους.
Το εξωσύστημα αντιπροσωπεύει γενικότερες επιδράσεις που περιλαμβάνουν θεσμούς της κοινωνίας, όπως η τοπική κυβέρνηση, η Κοινότητα, τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, οι χώροι λατρείας και τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Το μακροσύστημα αντιπροσωπεύει τις ευρύτερες πολιτισμικές επιδράσεις στο άτομο. Στοιχεία του μακροσυστήματος είναι η κοινωνία, σε γενικές γραμμές το είδος διακυβέρνησης, θρησκευτικά και πολιτικά συστήματα αξιών, όπως και άλλοι γενικοί παράγοντες.
Τέλος, το χρονοσύστημα εμπλέκεται σε όλα τα προαναφερθέντα επίπεδα. Περιλαμβάνει τις επιδράσεις στην ανάπτυξη των παιδιών που σχετίζονται με το πέρασμα του χρόνου, όπως τα ιστορικά γεγονότα (για παράδειγμα, η τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους το 2001), αλλά και με πιο σταδιακές ιστορικές αλλαγές, (όπως η αλλαγή στο ποσοστό των γυναικών που εργάζονται έξω από το σπίτι).
Η βιο-οικολογική προσέγγιση, δίνει έμφαση στη διασύνδεση των ποικίλων επιρροών στην ανάπτυξη. Επειδή τα διάφορα επίπεδα συσχετίζονται το ένα με το άλλο, μια αλλαγή σε ένα τμήμα του συστήματος επηρεάζει τα υπόλοιπα.
Αντίθετα, πιθανές αλλαγές σε ένα από τα περιβαλλοντικά επίπεδα μπορεί να μην ασκήσουν σημαντικές επιδράσεις, αν τα άλλα επίπεδα παραμένουν σχετικώς σταθερά.
Με παρόμοιο τρόπο η βιο-οικολογική προσέγγιση δείχνει ότι οι επιδράσεις στα διάφορα μέλη της οικογένειας έχουν τουλάχιστον διπλή κατεύθυνση: οι γονείς μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των παιδιών, αλλά και τα παιδιά μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των γονέων τους. Τέλος, η βιο-οικολογική προσέγγιση υπογραμμίζει τη σημασία ευρύτερων πολιτισμικών παραγόντων που ασκούν επιδράσεις στην ανάπτυξη.
Οι αρχές του ατομικισμού, της κυρίαρχης δυτικής φιλοσοφίας δίνουν έμφαση στην ατομική ταυτότητα, τη μοναδικότητα, την ελευθερία και την αξία του ατόμου.
Συλλογικότητα είναι η αντίληψη-ιδέα ότι η καλή φυσική και ψυχική κατάσταση-ευεξία της ομάδας είναι σημαντικότερη από αυτήν του ατόμου. Τα άτομα που έχουν μεγαλώσει σε συλλογικές κοινωνίες τείνουν να δίνουν έμφαση στην ευημερία της ομάδας, στην οποία ανήκουν, μερικές φορές ακόμη και εις βάρος της δικής τους ευημερίας.
Αξιολόγηση της βιο-οικολογικής προσέγγισης
Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η προσέγγιση δεν δίνει ιδιαίτερη σημασία στους βιολογικούς παράγοντες. Παρόλα αυτά η βιο-οικολογική προσέγγιση είναι σημαντική στη μελέτη της παιδικής ανάπτυξης, καθώς προβάλλει την ιδέα των πολλαπλών επιπέδων στα οποία το περιβάλλον επηρεάζει την ανάπτυξη των παιδιών.
Feldman, S.R. 2019. Αναπτυξιακή ψυχολογία. Εκδόσεις Gutenberg.
Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου