ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!

Να ευχηθώ καλή χρονιά σε όλους, με σωματική και ψυχική υγεία, αγάπη, ευημερία, στιγμές ευτυχίας, όνειρα, ελπίδα και πολλές θετικές σκέψεις... κρατώντας όλα όσα μας γεμίζουν συναισθηματικά και μας χαρίζουν αισιοδοξία, ηρεμία και ισορροπία και αναζητώντας όλα όσα απουσιάζουν από τη ζωή μας... 

Ευχαριστώ όλους εσάς που έχετε επισκεφθεί το blog μου ή κάνατε Like στη σελίδα μου στο Facebook, που ανεβαίνουν τα άρθρα του blog.

Παπαδοπούλου Ελένη

Μαθημένη αβοηθησία: τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

«Νιώθω τόσο αβοήθητος… νιώθω αδύναμος για να κάνω οτιδήποτε…» 

Όταν το άτομο νιώθει αδύναμο να διαχειριστεί μια κατάσταση και θεωρεί ότι τα αποτελέσματα είναι ανεξέλεγκτα. Έτσι, όταν το άτομο έρχεται αντιμέτωπο με μελλοντικές καταστάσεις, όπου τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ελεγχόμενα, διατηρεί μια γενικευμένη προσδοκία μη ελέγχου ή αβοηθησίας –μη υγιές στυλ απόδοσης- που παράγει γνωστικά και συναισθηματικά ελλείμματα και απουσία κινήτρων.

Το βασικό χαρακτηριστικό των ατόμων με μαθημένη αβοηθησία είναι η παραίτηση, ενώ το άτομο εκδηλώνει απελπισία και απόγνωση, χωρίς να βλέπει κάποιο διέξοδο. Μέσα σε αυτό το τέλμα το άτομο νιώθει έντονη ανασφάλεια, φόβους, άγχος και θλίψη, ενώ έχει μάθει όταν συμβαίνει κάτι να αντιδρά βιώνοντας το συναίσθημα της αβοηθησίας, χωρίς ουσιαστικά να αντιδρά ώστε να βρει λύσεις και να βγει από το αδιέξοδο που βιώνει. Το άτομο νιώθει αδυναμία και ανασφάλεια για το παρόν και το μέλλον, καθώς πιστεύει πως το ίδιο δεν μπορεί να ασκήσει κανέναν έλεγχο πάνω στις καταστάσεις που βιώνει.

Γιατί όμως κάποιος να νιώθει έτσι...;

Πολλές διαφορετικές εμπειρίες και βιώματα ή καταστάσεις μπορεί να οδηγήσουν το άτομο σε μια τέτοια κατάσταση. 

Ίσως, το άτομο μεγάλωσε μέσα σε ένα χαοτικό περιβάλλον, χωρίς όρια και κανόνες, όπου η κύρια αίσθησή του ήταν η αδυναμία πρόβλεψης των γεγονότων και των συνεπειών ή επιπτώσεων μιας συμπεριφοράς. 

Ίσως, το άτομο μεγάλωσε βιώνοντας σε μικρή ηλικία πολλές αλλαγές είτε σπιτιών και τόπων διαμονής είτε προσώπων που το φρόντιζαν, με αποτέλεσμα να μην έχει δομήσει μια σταθερή αίσθηση ελέγχου του περιβάλλοντος και των καταστάσεων που βιώνει.

Ενδεχομένως, το άτομο μεγάλωσε μέσα σε ένα περιβάλλον, όπου του παρείχαν τα πάντα πριν ακόμη τα ζητήσει, με αποτέλεσμα να μην έχει μάθει να διαχειρίζεται την αναμονή ή την ματαίωση και την απογοήτευση. Έτσι, μεγαλώνοντας που αναγκάζεται να βγει μέσα από το υπερπροστατευτικό περιβάλλον νιώθει ανασφαλές και αβοήθητο, καθώς δεν γνωρίζει τρόπους να χειριστεί την κατάσταση. 

Ένα ακόμη ενδεχόμενο που οδηγεί το άτομο σε μαθημένη αβοηθησία είναι η βίωση έντονα τραυματικών καταστάσεων στη ζωή του, τις οποίες δυσκολεύεται να ξεπεράσει.

Οι εμπειρίες και οι τραυματικές καταστάσεις του ατόμου επενδύονται και ενισχύονται από έναν τρόπο σκέψης που οδηγεί το άτομο στο να αισθάνεται αβοήθητο. 

Και πώς μπορεί κάποιος να ξεπεράσει αυτή την κατάσταση;

Η αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης μπορεί να γίνει εστιάζοντας κυρίως στον τρόπο που το άτομο αντιλαμβάνεται και σκέφτεται τα πράγματα που βιώνει. Βασικός στόχος είναι η αλλαγή του τρόπου σκέψης, υιοθετώντας ένα πιο αισιόδοξο και θετικό τρόπο σκέψης, που σταδιακά θα βοηθήσει το άτομο ώστε να τολμήσει περισσότερα πράγματα και να δει αλλαγές και στην πράξη. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί σταδιακά, καταβάλλοντας κόπο και διαρκή προσπάθεια, αλλά και υπομονή ώστε όλα όσα ελπίζει να τα βλέπει να γίνονται και πράξη ή να αποδεικνύονται μέσα από την πράξη. Είναι δύσκολο να το καταφέρει γιατί κύριο χαρακτηριστικό της μαθημένης αβοηθησίας είναι η απογοήτευση και άμεση παραίτηση του ατόμου, που πηγάζει από τη χρόνια ανημπόρια και την έλλειψη κάθε ελπίδας για αλλαγή. Το άτομο δεν δίνει την ευκαιρία στον εαυτό του να επιμείνει και να κερδίσει… καθώς αυτό που είχε μάθει ήταν να απογοητεύεται και γρήγορα να αφήνει τα πράγματα στην τύχη τους, νιώθοντας ότι δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης. 

Επειδή πρόκειται για μια κατάσταση που δομείται σταδιακά από μικρή ηλικία ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δείχνουν οι γονείς, ώστε να μην καλλιεργούν τέτοιου είδους αισθήματα. Τι θα μπορούσε να κάνει ένα παιδί να νιώθει αβοήθητο και ανίκανο να κάνει οτιδήποτε γιατί δεν είναι αρκετά καλό, έξυπνο, ικανό; Η έντονη προθυμία ή η υπερπροστατευτικότητα των γονέων μπορεί να οδηγήσει σε ανικανότητα των παιδιών, καθώς οι γονείς κάνοντας τα πάντα για το παιδί του δίνουν το μήνυμα «εσύ δεν μπορείς να τα καταφέρεις» και… μεγαλώνοντας το άτομο πλέον ως ενήλικας δεν ξέρει πώς να τα καταφέρει, ενώ βιώνει αβοήθητο και ανίκανο. Είναι σημαντικό οι γονείς να ενισχύουν την αυτονομία και ανεξαρτησία των παιδιών και να δίνουν στα παιδιά όλο και περισσότερες πρωτοβουλίες και ευθύνες ανάλογα με την ηλικία τους, έτσι ώστε να βλέπουν τα ίδια τα παιδιά ότι μπορούν να τα καταφέρουν και μόνα τους. 

Αν έχουμε μεγαλώσει σε ένα τέτοιο περιβάλλον ή αν για οποιοδήποτε άλλο λόγο έχουμε αναπτύξει τέτοιου είδους αισθήματα θα πρέπει τώρα, ως ενήλικες πλέον, να πάρουμε την απόφαση να βγούμε σταδιακά και σταθερά από αυτό το φαύλο κύκλο. Θα πρέπει να αποκτήσουμε πίστη στον εαυτό μας και να αρχίσουμε να δοκιμάζουμε νέα πράγματα, να ρισκάρουμε και να πειραματιζόμαστε, να ανακαλύψουμε τη δύναμη που κρύβουμε μέσα μας… Αλλά για να τα κάνουμε όλα αυτά θα πρέπει πρώτα να ξεβολευτούμε από αυτά που είχαμε μάθει, γιατί… είχαμε μάθει να νιώθουμε ανήμποροι και αβοήθητοι, ανίκανοι και ανεπαρκείς. Αν, όμως, τώρα επιλέξουμε πως είναι η στιγμή για να βγούμε από αυτό το συνεχές αδιέξοδο ίσως αυτό είναι το πρώτο βήμα για να βοηθήσουμε τον εαυτό μας…

Πρέπει εμείς οι ίδιοι να κινητοποιούμε διαρκώς τον εαυτό μας ώστε να ξεπερνάμε πεποιθήσεις και σκέψεις που φωνάζουν μέσα μας: «Αφού δεν άλλαξε μέχρι τώρα η κατάσταση, δεν πρόκειται να αλλάξει και αφού είμαι ανίκανος να αλλάξω το οτιδήποτε καλύτερα να παραιτηθώ από κάθε προσπάθεια». Μπορούμε να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας πως ότι δεν έχουμε αλλάξει μέχρι τώρα και ότι δεν έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα, την επόμενη στιγμή μπορούμε να ξαναπροσπαθήσουμε και να έχουμε ένα επιτυχές αποτέλεσμα. Δεν σκεφτόμαστε ότι δεν αξίζουμε κάτι καλύτερο, για αυτό δεν υπάρχει κανένας λόγος να προσπαθούμε. Σκεφτόμαστε ότι αξίζουμε πολύ περισσότερα και θα προσπαθήσουμε για να τα κερδίσουμε…

Κάνοντας τον απολογισμό...

Κι έρχεται η στιγμή που οι συνθήκες μας αναγκάζουν να κάνουμε τον απολογισμό της μέχρι τώρα ζωής μας... Για όλους...
Όσους πέρασαν... Φίλους... Εχθρούς… Γνωστούς… Απλούς περαστικούς... Τους δήθεν που μας χρησιμοποίησαν... Τους άσχετους που θέλησαν να περάσουν καλά... Τους περίεργους... Ακόμα και αυτούς που δεν έβρισκαν τίποτα ενδιαφέρον στη δική τους ζωή... Κι επέλεξαν να βολτάρουν στη δική μας μήπως και καταφέρουν να δώσουν νόημα στη δική τους...
Λίγοι είναι οι άνθρωποι που θα μείνουν κοντά σου ουσιαστικά... Που θα σε αντέξουν... Θα σε νοιαστούν… Θα σε αγαπήσουν πραγματικά.... Ο χρόνος δικάζει… Άλλοτε γράφει κι άλλοτε διαγράφει...

Και το συμπέρασμα;
Είναι ακόμα εδώ.. Εδώ, για να μη σου λείψει τίποτα.. Σε αγάπησαν γι' αυτό που είσαι και είναι συνοδοιπόροι στο ταξίδι σου.. Γι' αυτό προσπάθησε να μη τους πληγώσεις... Μη τους προδώσεις… Έχε τους πάντα ψηλά!!
Οι παρείσακτοι απλά κρυφοκοιτάζουν...

Παπαδάκη Αλκυόνη

Φτάνοντας στο τέλος του χρόνου, το τέλος μιας σχέσης, μιας δουλειάς, μιας περιόδου ή μιας προσπάθειας συνήθως κάνουμε τον απολογισμό… τι αφήνουμε πίσω μας και τι θα πάρουμε μαζί μας… Τι κρατάμε και τι πετάμε… Πώς θα συνεχίσουμε από εδώ και πέρα…;

Είναι σημαντικό να κάνουμε τον απολογισμό συχνά στη ζωή μας… είναι σαν στάσεις σε μια συνεχή πορεία στην οποία ενδεχομένως έχουμε χάσει λίγο τον προσανατολισμό μας… 

Ο απολογισμός θα μας βοηθήσει να συνειδητοποιήσουμε που βρισκόμαστε, που ήμασταν και που είμαστε τώρα, τι κάναμε και τι δεν κάναμε, να δούμε τα λάθη μας και τα επιτεύγματά μας, να αξιολογήσουμε όσα έχουν συμβεί και όσα μας προσπέρασαν, να δούμε ποιους ανθρώπους έχουμε δίπλα μας και σε ποιους ανθρώπους δίπλα ήμασταν εμείς… και μέσα από όλα αυτά να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τον εαυτό μας, να αλλάξουμε κάποια πράγματα, να κρατήσουμε κάποια άλλα και να απαλλαγούμε από ορισμένα φορτία που δεν έχει νόημα να κουβαλάμε… 

Στον απολογισμό δεν κοιτάζουμε μόνο στο παρελθόν, ταυτόχρονα φροντίζουμε και για το μέλλον, δομώντας νέα όνειρα και κάνοντας νέα σχέδια. Ποια θέλουμε να είναι τα επόμενα βήματά μας; Τι δεν μας ικανοποιεί και τι αλλαγές θα θέλαμε να κάνουμε; Τι νέους στόχους βάζουμε για τη ζωή μας και πώς θα θέλαμε να είναι η ζωή μας;

Είναι προτιμότερο να κάνουμε τον απολογισμό μας στο τέλος κάθε χρόνου παρά να φτάσουμε προς το τέλος της ζωής μας και να αρχίσουμε τότε να κάνουμε απολογισμό για μια ζωή που δύσκολα μπορούμε να αλλάξουμε… Ο απολογισμός σε τακτά χρονικά διαστήματα μας βοηθά να θέσουμε νέους στόχους και να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και τη ζωή μας...

Όταν τα βλέπεις όλα μαύρα…

Επιθυμίες που δεν ικανοποιήθηκαν, προσδοκίες που διαψεύστηκαν, ανάγκες που απορρίφθηκαν, τραύματα που δεν θεραπεύτηκαν… Όλα αυτά έρχονται μπροστά σου κάθε φορά που έχεις τις μαύρες σου και νιώθεις ότι τίποτα δεν προχωρά στη ζωή σου…

Γρήγορα, όμως, καταλαβαίνεις ή τουλάχιστον γρήγορα θα πρέπει να καταλάβεις (αν δεν θέλεις να συνεχίσεις για πολύ να τα βλέπεις όλα μαύρα) ότι δεν μπορείς να αντιμετωπίζεις τη ζωή έχοντας μια ηττημένη στάση. 

Τι μπορείς να επιθυμείς, τι να προσδοκάς και τι να ζητάς όταν εσύ ο ίδιος νιώθεις ότι τίποτα δεν πρόκειται να αλλάξει; Πώς να γίνουν καλύτερα τα πράγματα όταν σε όλα το μόνο που διακρίνεις είναι μια μαυρίλα; 

 

 

Πώς θα μπορούσε να γίνει πιο χρωματιστή η ζωή σου όταν εσύ επιλέγεις μόνο το μαύρο χρώμα για να βάλεις τις δικές σου πινελιές στις στιγμές που ζεις… 

Και ξέρεις… ότι όσο πιο πολλές είναι αυτές οι μαύρες, σκοτεινές πινελιές που βάζεις στις στιγμές τόσο πιο μαύρο χρώμα βάζεις στη ζωή σου και μέσα από αυτές τις μαύρες πινελιές βλέπεις όλη σου τη ζωή, όλη σου την ύπαρξη, τον εαυτό σου και τους άλλους…

Όμως, όταν όλα είναι μαύρα ή τουλάχιστον όταν όλα γύρω σου τα βλέπεις μαύρα θα πρέπει να πιαστείς από κάτι για να μπορέσεις να αλλάξεις το χρώμα στο πινέλο σου… 

Όταν όλα χαθούν, όταν όλα γίνουν σκοτάδι, τότε αναζήτησε γύρω σου το πινέλο που θα μπορέσεις από την αρχή να βάλεις κάποιες φωτεινές πινελιές στη ζωή σου.. κάτι μπορεί να βρεθεί κι αν δεν βρεθεί μόνο του, ψάξε και βρες εσύ ένα πινέλο με ένα πιο χαρούμενο και φωτεινό χρώμα, με ένα πιο ζεστό και απαλό χρώμα, που θα φωτίσει τη ζωή σου, αλλά και την ψυχή σου.

Σκέψου, πώς όταν όλα μοιάζουν να έχουν χαθεί κι εσύ μόνος και ανήμπορος βαδίζεις μέσα στο σκοτάδι, ψάξε και βρες το λόγο που θα σου κάνει να συνεχίσεις να ζεις… χρειάζεται απλά λίγη δύναμη, λίγο κουράγιο, για να ανακαλύψεις νέους λόγους ύπαρξης σ’ αυτή τη ζωή… που θα σ’ οδηγήσουν και πάλι να χαρίζεις χρωματιστές πινελιές στις στιγμές σου, σε σένα και στους ανθρώπους γύρω σου… πάντα υπάρχουν λόγοι ύπαρξης, αρκεί να τους αναζητήσουμε, αρκεί να κάνουμε λίγο το σκοτάδι στην άκρη ώστε να μπορέσουμε να τους δούμε…

Πάντα, μπορούμε να βρούμε κάποιο λόγο που θα μας κάνει να θέλουμε να ζήσουμε, να θέλουμε να χρωματίσουμε στις στιγμές μας, να θέλουμε να προσπαθήσουμε, να ονειρευτούμε και να ελπίσουμε… γνωρίζοντας ότι και την επόμενη φορά που θα χάσουμε τα χρωματιστά μας πινέλα και θα μας μείνει μόνο το μαύρο πινέλο, είναι στο χέρι μας να ξαναβρούμε και τα υπόλοιπα χρωματιστά πινέλα… και σίγουρα… μπορούμε να τα βρούμε… 

Αυτό εξαρτάται από εμάς… αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους… και πηγάζει από μέσα μας και πρώτα μέσα μας θα πρέπει να ψάξουμε… γιατί όσα πινέλα κι αν μας δανείσουν οι άλλοι πάντα δανεικά θα είναι και όταν τα χάσουμε θα γίνουμε πιο χαμένοι από ποτέ μέσα στο σκοτάδι, γιατί οφείλαμε μόνοι μας να μάθουμε να χρησιμοποιούμε τα δικά μας χρωματιστά πινέλα… 

Επιστρέφοντας σε μια κακοποιητική σχέση....

Η μεγαλύτερη απόφαση που πρέπει να πάρεις αυτή τη στιγμή είναι:

Να επιστρέψεις ή να βάλεις ένα τέλος για πάντα σε αυτή τη σχέση. 

Αφήνοντας στην άκρη τα συναίσθημα και προτάσσοντας τη λογική κάνεις ένα φλας μπακ και επιλέγεις αυτό που είναι καλύτερο για σένα.

Τι μου λέει η λογική: «Δεν πρέπει να επιστρέψω. Αυτό θα ήταν τελείως καταστροφικό, δεν πρέπει να το κάνω…»

Τι μου λέει το συναίσθημα: «Μήπως αν επιστρέψω τα πράγματα βελτιωθούν; Μήπως μπορέσω να τα κάνω και καλύτερα από πριν; Μήπως τελικά μπορέσω να προσφέρω στον εαυτό μου όλα όσα ονειρευόμουν τόσα χρόνια; Γιατί να μην του δώσω άλλη μια ευκαιρία;»

Πόσο όμως χάνεσαι μέσα σ’ αυτές τις σκέψεις που οφείλονται καθαρά στο συναίσθημα και πόσο θα καταφέρεις να αντισταθείς σε όλα όσα σου παρουσιάζονται τόσο ιδανικά;

Τι απαντά όμως η λογική σε όλα αυτά;

Αν αυτός ο άνθρωπος άξιζε δεν θα φτάνατε να χωρίσετε. Αν ήθελε να αλλάξει και να μετανιώσει θα το είχε κάνει από την πρώτη στιγμή, όμως, πότε ακριβώς είχε πραγματικά τη συμπεριφορά που περίμενες, έστω το ελάχιστο από όσο προσδοκούσες μέσα από αυτή τη σχέση; 

Και είναι λογικό και αναμενόμενο να έχουμε προσδοκίες από μια σχέση και… καλώς έχουμε προσδοκίες γιατί είμαστε με κάποιον άνθρωπο που μας καλύπτει συναισθηματικά, μας δείχνει αγάπη και σεβασμό, εκτίμηση και κατανόηση, αποδοχή και νοιάξιμο, είναι κοντά μας και επενδύει σε εμάς. Ξέρεις ότι μπορείς να στηριχτείς επάνω του.

Πότε τα έκανε όλα αυτά;

Αν στην πραγματικότητα δεν τα έκανε ποτέ, δεν πρόκειται και να τα κάνει. Αυτή μάλλον είναι η ωμή αλήθεια και όσο πιο νωρίς επιτρέψεις στον εαυτό σου να το συνειδητοποιήσει τόσο πιο γρήγορα θα πάρεις τη σωστή απόφαση. Όμως, είναι τόσο ισχυρά τα συναισθήματα που κάνουν τη λογική να φαντάζει μικρή και αδύναμη, ανίσχυρη να σε πείσει, αμφισβητήσιμη και ανίκανη να ακουστεί. 

Όμως… αν η λογική σου λέει «σκέψου το», αν η λογική αντιστέκεται… ίσως έχει δίκιο. Κι αυτό μπορείς να το καταλάβεις μόνο αν μπορέσεις να αφήσεις στην άκρη τα συναισθήματα και επικεντρωθείς στη λογική, έτσι ώστε να σκεφτείς: πώς περνούσα μέσα σε αυτή τη σχέση; Πόσα στοιχεία είχε από αυτά που προσδοκούσα; Αξίζω μια τέτοια σχέση; Αξίζω να βάζω τον εαυτό μου τόσο χαμηλά, να τον ταλαιπωρώ και να τον «κακοποιώ»;

Κανείς δεν μπορεί να μου υποσχεθεί ότι αυτός ο άνθρωπος θα αλλάξει, όμως, η αλήθεια είναι κανείς δεν αλλάζει χωρίς να το θέλει και χωρίς καν να το αναγνωρίζει και να παραδέχεται τα λάθη του.

Ένας άνθρωπος που έχει μάθει να «επιβιώνει» μέσα από την υποτίμηση και τον υποβιβασμό των άλλων δεν μπορεί να αλλάξει, δεν μπορεί να σταματήσει γιατί ούτε καν το συνειδητοποιεί. Και μπορεί να ακούγεται λίγο σκληρό και κυνικό αλλά δεν μπορείς να φθείρεις τον εαυτό σου προσπαθώντας να αλλάξεις τον άλλο, ο  οποίος φυσικά δεν σου έχει ζητήσει κάτι τέτοιο, γιατί δεν έχει ανάγκη κάτι τέτοιο, γιατί για ότι κάνει φταις εσύ και η συμπεριφορά σου…

 

Κι όμως, εσύ προσπαθείς να πείσεις τη λογική ότι για το καλό της σχέσης και της αγάπης πρέπει να είστε μαζί ή πρέπει να είστε και πάλι μαζί. Ποια σχέση; Ποια αγάπη; Κι όλα όσα έχουν συμβεί;

Δεν διαγράφονται και δεν παραγράφονται και το σίγουρο είναι πώς δεν πρόκειται να αλλάξουν με ένα μαγικό και αυτόματο τρόπο: αυτό φωνάζει η λογική αλλά ποιος να την ακούσει;

Για να επιμένει όμως τόσο η λογική ίσως έχει δίκιο…

Βασικός σου στόχος θα πρέπει να είναι να επιλέξεις να ακούσεις εκείνη τη φωνή μέσα σου –στην προκειμένη περίπτωση τη φωνή της λογικής- που θα σου εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη προστασία του εαυτού… ίσως, αυτό να έχει ο εαυτός σου αυτή τη στιγμή ανάγκη: να του δείξεις σεβασμό και ενδιαφέρον αλλά και να του δώσεις προτεραιότητα.