Διαβάζοντας: Κοινωνιολογία του σώματος

Από τον «Άνθρωπο του Νεάτερνταλ» στον «Εξολοθρευτή», του Γεώργιου Αλεξιά

Μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα καλογραμμένο και επίκαιρο βιβλίο που αν και γράφτηκε δέκα χρόνια πριν, μπορεί να δώσει εξηγήσεις και απαντήσεις για την δομή και την οργάνωση των κοινωνιών σήμερα σε σχέση με τον ρόλο του σώματος και της διαχείρισής του μέσα σε αυτές. 

 

Στο βιβλίο εξετάζονται οι απόψεις του Φουκώ, του Shelling και πολλών άλλων θεωρητικών, και εξηγείται το πώς η έκφραση του σώματος τυποποιήθηκε, χρονομετρήθηκε και ελέγχθηκε στο πλαίσιο του «Τεϋλορισμού». Γίνεται μνεία για το πώς οι τεχνικές επιτήρησης μέσα στο εργοστάσιο προσδιόρισαν το σώμα ως ένα αντικείμενο, το οποίο πειθαρχημένο στον εξορθολογισμό της κοινωνικής και παραγωγικής διαδικασίας, όφειλε να υπακούει στις ανάγκες της παραγωγής. Έτσι, αντιλαμβανόμαστε το γιατί ο εργάτης αντιμετωπίστηκε και εξακολουθεί να αντιμετωπίζεται ως πειθαρχημένο παραγωγικό σώμα που κανονικοποιείται και ελέγχεται απόλυτα από τη βιομηχανική παραγωγή, άρα γίνεται εύληπτο το πώς το καπιταλιστικό μοντέλο παραγωγής επηρεάζει την συμπεριφορά των ανθρώπων και το πώς τα άτομα σκέφτονται για το σώμα τους. 

 

Ο αναγνώστης θα δει επίσης, ότι το σώμα μετατρέπεται σε ένα κοινωνικό αντικείμενο που λειτουργεί και εκφράζεται περισσότερο στη σφαίρα της κατανάλωσης τα τελευταία χρόνια, όπου οι κοινωνίες γίνονται όλο και περισσότερο υπερκαταναλωτικές, αφού η καταναλωτική κουλτούρα κυριαρχεί. Ως εκ τούτου ο ρόλος που ο ελεύθερος χρόνος διαδραματίζει έχει πλέον μετασχηματιστεί.

Συνεπώς, δίνονται εξηγήσεις για τον νέο τύπο ανθρώπου – υποκειμένου, το οποίο είναι ορθολογικά πειθήνιο στις έξωθεν εντολές και κυρίως σε αυτό το βιβλίο ο αναγνώστης μπορεί να πάρει πολλές απαντήσεις για ερωτήματα όπως: τι σημαίνει το σώμα για τον άνθρωπο, σε ποιον ανήκει το σώμα, γιατί το σώμα αποτελεί μια κοινωνική κατασκευή, πώς το σώμα προσδιορίζει την κοινωνική μας συμπεριφορά, με ποιους τρόπους το σώμα περιορίζει και οριοθετεί την κοινωνική μας ύπαρξη, πώς εννοιολογείται η βιολογική και κοινωνική διάσταση του σώματος και κυρίως αυτό στο οποίο αξίζει να σταθεί κανείς είναι ίσως το ποιος είναι ο ρόλος της εξουσίας της βιολογίας και της ιατρικής στις απαιτήσεις για κομφορμισμό, ομογενοποίηση και διαχείριση των επιθυμιών.

Επίσης, ένα δεύτερο σημαντικό σημείο που αξίζει να σταθεί κανείς και να το ερευνήσει ακόμη περισσότερο είναι οι μηχανισμοί επιτήρησης του ατόμου και στο πώς η κουλτούρα γενικευμένου φόβου νομιμοποιεί τη διαρκώς επεκτεινόμενη επιτήρηση. Δηλαδή, γιατί το άτομο θα πρέπει να είναι κοινωνικά ελεγχόμενο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει της προσοχής μας, καθώς μπορεί να δώσει πολλές απαντήσεις στις καταστάσεις που βιώνουμε σήμερα και στα ηθικά διλήμματα που μας ταλανίζουν. Ευχόμαστε καλή ανάγνωση!    

 

Πηγή:

Αλεξιάς Γ. (2011). Κοινωνιολογία του σώματος. Αθήνα: Πεδίο. 

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

 

Διαβάζοντας: Τα παιδιά και η έννοια των αριθμών…

δυσκολίες στην εκμάθηση των μαθηματικών, του Martin Hughes

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί δεν αγαπήσατε τα μαθηματικά όπως τα άλλα μαθήματα; Γιατί τα μαθηματικά σας δυσκόλεψαν τόσο και δεν κατορθώσατε να τα κατακτήσετε παρά τις μεγάλες και φιλόπονές σας προσπάθειες; Ακόμη κι αν δεν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία, σίγουρα θα έχετε ακούσει ανθρώπους να ομολογούν την αντιπάθεια, την απέχθεια ή ακόμη και το μίσος τους για τα μαθηματικά. Ίσως, αν είστε γονιός, κάποιο από τα παιδιά σας να αντιμετωπίζει σοβαρό πρόβλημα με τα μαθηματικά και πέρα από τη δυσκολία αυτού του μαθήματος, το παιδί επηρεάζεται και σε ψυχοσυναισθηματικό επίπεδο, εφόσον συγκρίνει τον εαυτό του με άλλα παιδιά που είναι πιο ικανά σε αυτό το μάθημα και ως εκ τούτου νιώθει μειονεκτικά, αλλά επίσης η επίδοσή του στα μαθηματικά έχει αντίκτυπο στην καθημερινότητά του, καθώς ξοδεύει αρκετές ώρες για να τα κατανοήσει, χάνοντας πολύτιμο χρόνο από άλλα μαθήματα ή άλλες δραστηριότητες. Σε κάποιες περιπτώσεις τα μαθηματικά αποτελούν μάθημα εισαγωγής για συγκεκριμένες πανεπιστημιακές σχολές, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται και το μέλλον του ατόμου. 

 

Το εν λόγω βιβλίο, δίνει κάποιες ερμηνείες που εξηγούν τα αίτια που τα παιδιά δεν τα καταφέρνουν στα μαθηματικά κι έτσι μας βοηθά να προσεγγίσουμε μέσα από μια διαφορετική οπτική το πρόβλημα αυτό. Έτσι, αρχικά γίνεται αναφορά στο «προοδευτικό κίνημα», το οποίο θεμελιώνεται θεωρητικά κυρίως από τη δουλειά του σπουδαίου Ελβετού ψυχολόγου και επιστημολόγου Jean Piaget, ο οποίος διενήργησε πειράματα για τις αντιληπτικές ικανότητες των παιδιών, διακρίνοντας την βρεφική, την παιδική και την εφηβική ηλικία σε αναπτυξιακά στάδια ωρίμανσης της σκέψης και των ικανοτήτων.  Οι ιδέες του Piaget έχουν γίνει αντικείμενο αυξανόμενης κριτικής μέσα σε όλα αυτά τα χρόνια από την περίοδο που είχαν αρχικά διατυπωθεί και μερικές από τις υποθέσεις που αποτελούν τη βάση του προοδευτικού κινήματος όπως αναφέρεται πρέπει να αναθεωρηθούν.

Παραδείγματος χάριν, το παιδί πρέπει να αντιλαμβάνεται τη γλώσσα που χρησιμοποιεί ο ενήλικος ανεξάρτητα από το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιείται. Τα μαθηματικά είναι ένα είδος γλώσσας, με την οποία πολλά παιδιά δεν αισθάνονται εξοικειωμένα, καθώς αποτελεί γι’ αυτά μια ξένη, μια ανοίκεια γλώσσα, όπως ακριβώς ανοίκεια γλώσσα είναι για όλους εμάς μια οποιαδήποτε ξένη γλώσσα που ακόμη κι αν τη γνωρίζουμε έστω και λίγο, δεν είμαστε σε θέση να την χρησιμοποιήσουμε και να επικοινωνήσουμε με άλλους χρήστες της. Όταν τα παιδιά έρχονται στο σχολείο και συναντούν τα μαθηματικά σύμβολα για πρώτη φορά, δεν αντιλαμβάνονται τον σκοπό τους και δεν καταλαβαίνουν πώς ακριβώς θα τα βοηθήσουν να λύσουν τα μαθηματικά προβλήματα. Σιγά σιγά συσχετίζουν τα σύμβολα με την τεχνητή δραστηριότητα του «κάνω αθροίσματα» και δεν τα συνδέουν με πιο καθημερινές πράξεις. 

 

Για να γίνει πιο κατανοητό αυτό σκεφτείτε τη λέξη αθροίσματα, η οποία για πολύ μικρά παιδιά είναι δυσνόητη ή ακαταλαβίστικη.  Επίσης, ακαταλαβίστικες είναι φράσεις όπως: «πόσο κάνει αν πάρουμε το ένα από τα δύο»; «Πόσα είναι δύο και ακόμη ένα»; Το ρήμα «κάνει» συνήθως τα παιδιά το χρησιμοποιούν σε κατασκευές όπως το γνωστό παιχνίδι με τα τουβλάκια, και δυσκολεύονται όταν οικείες λέξεις χρησιμοποιούνται σε ανοίκειο πλαίσιο. Επίσης, η φράση: «ένα και ένα» είναι αφηρημένη﮲ τι είναι αυτό το ένα κι άλλο ένα ακόμη; Όταν το νόημα είναι αντιληπτό για τα παιδιά , π.χ. όταν οι προσθέσεις και οι αφαιρέσεις εκτελούνται με πραγματικά αντικείμενα που βλέπει το παιδί , τότε μπορεί να δώσει σωστές απαντήσεις, γεγονός που δείχνει ότι τα παιδιά ξεκινούν το σχολείο με σημαντικές ικανότητες στην απλή πρόσθεση και αφαίρεση, δηλαδή ξεκινούν το σχολείο με περισσότερες μαθηματικές γνώσεις από όσες πιστεύαμε μέχρι τώρα. Υπάρχει δηλαδή, αμφισβήτηση ορισμένων απόψεων της θεωρίας του Piaget, όπως ότι τα έργα του δεν ξεκαθαρίζουν αρκετά τι υποτίθεται ότι πρέπει να κάνουν τα παιδιά. 

 

Η κριτική βεβαίως, δεν σταματάει εδώ, αλλά παρατίθεται πληθώρα επιχειρημάτων και ευρημάτων που προκύπτουν μέσω πειραμάτων που έχουν διενεργηθεί σε πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας και της Αμερικής. Σε γενικές γραμμές, σε αυτό το βιβλίο υπογραμμίζεται το γεγονός ότι είναι ανάγκη να ανακαλύψουμε με ακρίβεια τι συνεπάγεται η εφαρμογή των μαθηματικών δεξιοτήτων σε πρακτικές καταστάσεις. Δεύτερον, ότι χρειάζεται να ανακαλύψουμε γιατί αυτό το είδος της κατανόησης των μαθηματικών είναι τόσο δύσκολο για τόσα πολλά παιδιά. Και τέλος, ότι χρειάζεται να ξέρουμε ποιες μεθόδους μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατακτήσουν αυτή την ευρεία κατανόηση των μαθηματικών. Θα λέγαμε ότι το συγκεκριμένο βιβλίο θα πρέπει να διαβαστεί οπωσδήποτε από εκπαιδευτικούς, επίσης από γονείς ή άτομα που έχουν δυσκολία με τα μαθηματικά. Μέσα από τον τρόπο που διδάσκουμε στα παιδιά αριθμητικά συστήματα , καλλιεργείται η αντίληψη ότι είναι ο μοναδικός δυνατός τρόπος αναπαράστασης των βασικών αριθμητικών πράξεων, αλλά αυτό δεν είναι αλήθεια. Γι’ αυτό το λόγο πρέπει να επινοηθούν έργα που να έχουν νόημα για τα μικρά παιδιά, ώστε να εξεταστούν οι δυνατότητές τους παρά οι αδυναμίες τους, δηλαδή να επικεντρωθούμε περισσότερο σε αυτά που μπορούν να κάνουν παρά σε αυτά που δεν μπορούν να κάνουν. Ευχόμαστε καλή ανάγνωση!

 

Πηγή:

Hughes, Martin. (2002). Τα παιδιά και η έννοια των αριθμών. Δυσκολίες στην εκμάθηση των μαθηματικών. Αθήνα: Gutenberg.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

 

Καλοκαιρινή Κατάθλιψη

Αίτια και προτάσεις για να την ξεπεράσετε

Αν και δεν είναι τόσο συνηθισμένη όσο η χειμερινή, η καλοκαιρινή κατάθλιψη υφίσταται και είναι μια μορφή κατάθλιψης που εμφανίζεται ειδικά κατά τη θερινή περίοδο. Θεωρείται μια μορφή εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής και συχνά αναφέρεται ως «αντίστροφη εποχική συναισθηματική διαταραχή». Η καλοκαιρινή κατάθλιψη δεν εμφανίζεται τυχαία. Πιστεύεται ότι επιστρέφει την ίδια περίοδο κάθε χρόνο, δημιουργώντας μια παρατηρήσιμη ρουτίνα, την οποία τόσο ο ασθενής όσο και ο ψυχολόγος μπορούν να αναγνωρίσουν. Επειδή η καλοκαιρινή κατάθλιψη επηρεάζει μόνο ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων, δεν έχουν υπάρξει πολλές μελέτες που να εξετάζουν αυτήν την ψυχική ασθένεια. 

Γιατί όμως, οι εποχικές αλλαγές προκαλούν κατάθλιψη; Οι ειδικοί δεν είναι σίγουροι, αλλά οι μεγαλύτερες μέρες και η αύξηση της θερμότητας και της υγρασίας μπορεί να διαδραματίζουν κάποιον ρόλο. Συγκεκριμένα συμπτώματα κατάθλιψης του καλοκαιριού συχνά περιλαμβάνουν απώλεια όρεξης, προβλήματα ύπνου, απώλεια βάρους και άγχος. Ωστόσο, ένα πράγμα παραμένει σίγουρο: τα άτομα που πάσχουν από καλοκαιρινή κατάθλιψη τείνουν να παρουσιάζουν μείωση στη συνολική ψυχική τους ευεξία καθώς η θερμοκρασία αρχίζει να αυξάνεται. Και, όπως κάθε άλλη μορφή κατάθλιψης, είναι σημαντικό να μπορούμε να την αναγνωρίζουμε, ώστε να την αντιμετωπίσουμε.

 

Κάποιες φορές, η κούραση από τους εξαντλητικούς ρυθμούς εργασίας κατά την προηγούμενη περίοδο μας κάνει να περιμένουμε με ανυπομονησία τις διακοπές του καλοκαιριού, αλλά η προοπτική του να απασχολούμαστε σχεδόν ολημερίς με τα παιδιά, ίσως να είναι το κερασάκι στην τούρτα για την ψυχολογική και σωματική μας κατάρρευση. Ίσως, μια καλή επιλογή να ήταν το να στείλουμε τα παιδιά μας στην κατασκήνωση, προκειμένου να ξεκουραστούμε και να βρούμε χρόνο για τον εαυτό μας και/ή την/τον σύντροφό μας.

Άλλοτε, ασυναίσθητα περνούν από το μυαλό μας αυτόματες αρνητικές σκέψεις που μας οδηγούν στο να σκεφτούμε «αρνητικά» πράγματα και να μελαγχολήσουμε, όπως η εικόνα του σώματός μας. Η ξαφνική αποκάλυψη σημείων του σώματός μας από ρούχα που εκ των πραγμάτων είμαστε αναγκασμένοι να φοράμε το καλοκαίρι όπως σορτς ή μαγιό κτλ, μας δίνουν ένα αίσθημα αμηχανίας ή θλίψης, εφόσον διαπιστώνουμε ξαφνικά ότι έχουμε πάρει βάρος και αυτό δεν αλλάζει ως διά μαγείας. Έτσι, κάποιοι από εμάς ίσως να αποφεύγουμε τις κοινωνικές συναναστροφές, τις εμφανίσεις μας στην πισίνα του ξενοδοχείου ή στις παραλίες κι έτσι να μην χαιρόμαστε τις διακοπές μας και όσες άλλες όμορφες στιγμές μπορεί να μας προσφέρει η καλοκαιρινή ανάπαυλα. 

 

Ένας ακόμη παράγοντας που συμβάλλει στο να μας ρίξει ψυχολογικά κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σχετίζεται με τις οικονομικές ανησυχίες. Έτσι, ίσως οι διακοπές που ονειρευόμασταν να είναι πολύ ακριβές, το ίδιο και η μπέιμπι σίτερ, η κατασκήνωση, οι αποδράσεις στη θάλασσα, οι διασκεδάσεις κοκ. Το θετικό είναι ότι υπάρχουν κάποιοι τρόποι αυτοβοήθειας όπως οι παρακάτω:

Αφήστε να μπει άπλετο φυσικό φως μέσα στο δωμάτιό σας ανοίγοντας τις κουρτίνες ή τις περσίδες και δοκιμάστε να βάλετε το γραφείο ή την πολυθρόνα σας κοντά στο παράθυρο. Το χρώμα των τοίχων παίζει επίσης σημαντικό ρόλο, καθώς τα φωτεινά και απαλά χρώματα ή τα φώτα προσομοίωσης του φωτός της ημέρας, αλλάζουν τη διάθεσή μας διώχνοντας τα βαριά - μουντά και καταθλιπτικά χρώματα που θυμίζουν χειμώνα. Βγείτε στον κήπο ή στην βεράντα σας τις ώρες που δεν έχει πολλή ζέστη και ασχοληθείτε με τα λουλούδια σας. Υιοθετήστε υγιείς συνήθειες που θα σας κάνουν να αισθανθείτε καλύτερα τόσο ψυχικά, όσο και σωματικά. Μην λησμονείτε ότι το σώμα και η ψυχή είναι αλληλένδετα. Έτσι, αν σας περισσεύει λίγος χρόνος, βγείτε έξω από το σπίτι, περπατήστε, αλλάξτε παραστάσεις, κάντε ηλιοθεραπεία τόσο όσο χρειάζεται για να συνθέσει το σώμα σας τη βιταμίνη D και να ενεργοποιήσει την αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης, μιας από τις ορμόνες που βοηθούν στην βελτίωση της διάθεσής μας. 

 

Η σωματική άσκηση είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους καταπολέμησης της καλοκαιρινής κατάθλιψης, ειδικά όταν γίνεται σε εξωτερικούς χώρους και υπό το φυσικό φως της ημέρας. Μάλιστα, όταν η γυμναστική γίνεται τακτικά και όχι περιστασιακά, τότε ενισχύει την σεροτονίνη, τις ενδορφίνες και άλλες ουσίες στον εγκέφαλο. Φαίνεται πως η σωματική άσκηση είναι τόσο ωφέλιμη που μπορεί να θεραπεύσει εξίσου αποτελεσματικά μια ήπια ή μέτρια κατάθλιψη, όπως ακριβώς ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο. Ένα ακόμη όφελος που προκύπτει από την σωματική άσκηση και ακόμη περισσότερο από την ρυθμική άσκηση είναι η βελτίωση της αυτοπεποίθησης, της αυτοεκτίμησης, αλλά και του ύπνου. Έτσι, το περπάτημα, η προπόνηση με βάρη, το κολύμπι, οι πολεμικές τέχνες, ο χορός κοκ, για τουλάχιστον 30 λεπτά με ιδανικό χρόνο τα 60 λεπτά, μέρα παρά μέρα δίνει τα περισσότερα οφέλη. Ένας πολύ ωραίος τρόπος σωματικής άσκησης είναι το να βγάλετε το σκύλο σας βόλτα, καθώς μαζί με εσάς γυμνάζεται και το κατοικίδιό σας. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι οι άνθρωποι που βγάζουν το σκύλο τους βόλτα έχουν περισσότερες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους.

 

Σημαντικό ρόλο παίζει ακόμη και ο τρόπος που ξυπνάτε. Στο εξωτερικό και κυρίως στην Αμερική είναι πολύ διαδεδομένα τα ξυπνητήρια προσομοίωσης της Αυγής (Dawn Simulators), δηλαδή, συσκευές που αντί να σας ξυπνούν με δυνατό ήχο, παράγουν φως που αυξάνεται σταδιακά σε ένταση και μιμείται τον ήλιο. Ρώσοι ερευνητές, διαπίστωσαν ότι αυτοί οι προσομοιωτές της Αυγής είναι εξίσου αποτελεσματικοί, όσο η θεραπεία φωτός για τα άτομα που πάσχουν από ήπια κατάθλιψη.

Αν παρόλα αυτά, αισθάνεστε ότι δεν μπορείτε να βοηθηθείτε στο να αντιμετωπίσετε την καλοκαιρινή κατάθλιψη, τότε θα ήταν καλό να έρθετε σε επαφή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας όπως ψυχολόγο ή ψυχίατρο. Μια πολύ καλή ψυχοθεραπευτική προσέγγιση αντιμετώπισης της κατάθλιψης είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία (CBT).

 

Πηγές:

How To Recognize Summer Depression And What You Can Do To Manage It | Betterhelp

Seasonal Affective Disorder (SAD) - HelpGuide.org

12 Ways to Ease Seasonal Depression Symptoms | Everyday Health

Summer Depression: Causes, Symptoms, and Tips to Help (webmd.com)

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.