Μέσα από μια ψυχαναλυτική ματιά, η αποτυχία μπορεί να μελετηθεί ως μια χαμένη ευκαιρία. «Μια ευκαιρία αποτυχημένη και επιτυχημένη συγχρόνως. Αποτυχημένη από την άποψη της συνειδητής πρόθεσης. Επιτυχημένη από την άποψη της υποσυνείδητης επιθυμίας. Όταν η ευκαιρία χάνεται, το ασυνείδητο καταφέρνει να εκφραστεί, όπως είναι η ουσία αυτού που είπε ο Φρόιντ. Όταν διαπράττουμε ένα γλωσσικό ολίσθημα, μπορεί να μην καταφέρνουμε να εκφράσουμε αυτό που θέλουμε, όμως το ασυνείδητό μας εκδηλώνεται με επιτυχία. Η λογική που μας καλεί να υποπτευόμαστε τις μυστικές δυνάμεις της επιθυμίας πίσω από τις πράξεις μας, όπως τα λόγια μας, είναι η ίδια. και πίσω από τις αποτυχίες μας λανθάνει η αποτελεσματικότητα μιας ασυνείδητης στρατηγικής.
Συχνά παραπονιόμαστε για τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα. Θα συνεχίσουμε να κάνουμε πράγματα που μας δυσαρεστούν και μας εκπλήσσουν χωρίς να πετύχουμε να τα αλλάξουμε. Διότι, παρά τη συνειδητή δυσαρέσκεια, αντλούμε ασυνείδητη απόλαυση. Μια χαμένη ευκαιρία εμπίπτει σε αυτή τη λογική, η οποία συνοψίζεται από τον ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν: ‘Για κάθε χαμένη ευκαιρία, υπάρχει ένας επιτυχημένος λόγος’. Αυτός ο επιτυχημένος λόγος πηγάζει από το ασυνείδητο, το οποίο ζητά να ερμηνευτεί, να αποκρυπτογραφηθεί» (σελ. 98-99).
Θα πρέπει να δούμε την αποτυχία όχι ως ένα ατύχημα, αλλά ως μια ένδειξη ‘κρυμμένης πρόθεσης’. «Η αποτυχία, όταν είναι μια πράξη ανεπάρκειας, μας ζητά να ανοίξουμε τα μάτια. Και αν επαναλαμβάνεται, μπορεί να δείχνει ότι συνεχίζουμε να τα κρατάμε κλειστά.
Η ψυχανάλυση μας λέει, λοιπόν, ότι οι αποτυχίες είναι ταυτόχρονα κι επιτυχίες. Επίσης, μας λέει και το αντίθετο: οι επιτυχίες είναι στην πραγματικότητα αποτυχίες, όταν συνοδεύονται από υπερβολική αυτοπεποίθηση για την οποία α πληρώσουμε το τίμημα μια μέρα» (σελ. 100-101).
Πολλές φορές η αποτυχία μας παρουσιάζεται ως κάτι που μπορούμε να ξεπεράσουμε απλώς με την επιμονή, με τη δύναμη της θέλησης. «Ξεχνούν ότι η πρώτη αρετή της αποτυχίας είναι να μας θυμίζει τα όρια της εξουσίας μας. Το να λέμε ότι ‘όταν θέλουμε, μπορούμε’ είναι ανοησία, αλλά και προσβολή στην πολυπλοκότητα της πραγματικότητας. Πολλές φορές αποτυγχάνουμε ακριβώς επειδή έχουμε παρά πολύ ‘θελήσει’ και όχι επειδή αμφισβητήσαμε αρκετά αυτό που επιδιώκαμε. Η κατάθλιψη έρχεται, λοιπόν, να δείξει ότι η βούληση είναι τρελή, τα θέλει όλα δικά της, ανεξάρτητα από τις πραγματικές επιθυμίες του ίδιου του ατόμου. Επιβάλλει στο άτομο να σταματήσει να θέλει, ώστε να ξαναγίνει ικανό να ακούσει την επιθυμία του. Το να επιτύχεις στη ζωή δε σημαίνει να επιθυμείς με κάθε κόστος. Είναι το να επιθυμείς με πίστη, με τη θέλησή σου. Η αποτυχία ίσως είναι αυτή η χαμένη ευκαιρία που μας φέρνει πιο κοντά σε μια τέτοια πίστη» (σελ. 102-103).
Πηγή:
Charles Pepin. 2018. Η ομορφιά της αποτυχίας. Προσπάθησες. Απέτυχες. Έμαθες. Επανέλαβε! Εκδόσεις Διόπτρα.
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου