Διαταραχές παιδικής ηλικίας

Οι διαταραχές της παιδικής ηλικίας που αφορούν τη συμπεριφορά και το συναίσθημα μπορεί να επηρεάσουν διάφορους τομείς της ζωής του ατόμου σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Συγκεκριμένα, μπορεί να επηρεάσουν το παιδί ή τον έφηβο σε προσωπικό, κοινωνικό ή ακαδημαϊκό επίπεδο και διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:

 

Διαταραχές εξωτερίκευσης

Συμπεριφορές που είναι υποελεγχόμενες, όπως η υπερκινητικότητα, η παραβατικότητα, η επιθετικότητα και η αποδιοργάνωση. Τα παιδιά είναι περισσότερο διασπασμένα στο σπίτι και στην τάξη. Τα παιδιά με υπερκινητικότητα, υπερδραστηριότητα, επιθετικές συμπεριφορές, παρορμητικότητα και ανυπακοή ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, καθώς εμφανίζουν συμπεριφορές, όπου εκφράζουν ένταση και θυμό προς τα έξω, εκδηλώνοντας προβληματικές συμπεριφορές απέναντι στους άλλους.  

Στις διαταραχές εξωτερίκευσης περιλαμβάνονται η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής- υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ), διαταραχές διαγωγής και εναντιωματική διαταραχή και διασπαστικές διαταραχές. Τα συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ περιλαμβάνουν προβλήματα προσοχής (αποτυχία προσοχής λεπτομερειών, δυσκολία διατήρησης προσοχής, δεν ακούει οδηγίες, αποφεύγει να ολοκληρώσει έργα, συχνά χάνει πράγματα, διάσπαση, χάνει πράγματα και γεγονότα), προβλήματα υπερδραστηριότητας (αφήνει τη θέση του χωρίς να πάρει την άδεια, τρέχει, σκαρφαλώνει, κάνει επικίνδυνες κινήσεις, δυσκολία να παίζει ήσυχα, μιλάει ασταμάτητα) και προβλήματα παρορμητικότητας (διακόπτει τους άλλους, δυσκολία να τηρήσει τη σειρά του).

 

Διαταραχές εσωτερίκευσης

Συμπεριφορές που είναι υπερελεγχόμενες, όπως η απόσυρση, το άγχος, τα σωματικά παράπονα και οι εμμονές. Τα παιδιά της συγκεκριμένης κατηγορίας εμφανίζουν κατάθλιψη, άγχος ή κοινωνική απόσυρση, καθώς βρίσκονται περισσότερο κλεισμένα στον εαυτό τους και στρέφουν τον θυμό και την ένταση προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Πιο αναλυτικά, στις εσωτερικευμένες διαταραχές περιλαμβάνονται η μείζονα κατάθλιψη, η δυσθυμία και η διπολική διαταραχή, καθώς και οι αγχώδεις διαταραχές και το μετατραυματικό στρες.

Το άγχος στα παιδιά περιλαμβάνει συμπτώματα σε γνωστικό επίπεδο (δυσκολίες συγκέντρωσης, προβλήματα μνήμης, υπερδραστηριότητα, καταστροφολικές σκέψεις, ανησυχία, ευερεθιστότητα, φόβος αποτυχίας, φόβος απώλειας ελέγχου, επαγρύπνηση, τάσεις τελειομανίας), σε συμπεριφορικό επίπεδο (ντροπαλότητα, απόσυρση, ανάγκη για σύγκριση, ανάγκη για επιβεβαίωση, κακές συνήθειες συμπεριφοράς, παρορμητικότητα) και σε σωματικό επίπεδο (αυξημένοι καρδιακοί ρυθμοί, μυϊκή ένταση, προβλήματα ύπνου, ναυτία, ζαλάδα, δυσκολίες στην αναπνοή).

Η κατάθλιψη στα παιδιά περιλαμβάνει συμπτώματα σε γνωστικό επίπεδο (αυθαίρετα συμπεράσματα, επιλεκτική αφαίρεση, υπεργενίκευση, καταστροφολογία, σκέψη όλα ή τίποτα, μεγέθυνση των αρνητικών ή ελαχιστοποίηση των θετικών, διχοτομική σκέψη, απολυταρχική σκέψη), σε συμπεριφορικό επίπεδο (απόσυρση, έλλειψη διεκδικητικότητας, διαταραγμένες κοινωνικές σχέσεις, έλλειψη ενέργειας, έλλειψη ενδιαφέροντος για φίλους, δραστηριότητες και χόμπι, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ευερεθιστότητα, μειωμένο ενδιαφέρον για προσωπική εμφάνιση, αρνητικές δηλώσεις για εαυτό και άλλους, χαμηλές επιδόσεις στο σχολείο) και σε σωματικό επίπεδο (αϋπνία ή υπνηλία, αυξημένη ή μειωμένη όρεξη, απώλεια βάρους, κόπωση, συχνά κλάματα). 

 

Πηγές:

Huberty, T.J. (2004). Emotional and behavioral problems, students with. Encyclopedia of Applied Psychology, vol. 1.

Kring et al. (2010). Ψυχοπαθολογία. Εκδόσεις Gutenberg.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.