Αντικοινωνική συμπεριφορά και παραβατικότητα: Η περίπτωση της Fiona Pilkington

Στο ντοκιμαντέρ «Fiona Pilkington: Anti-social Behaviour» παρουσιάζεται η περίπτωση της Fiona Pilkington, η οποία το 2007 σκοτώθηκε μαζί με την κόρη της με το αυτοκίνητο.Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που θίγει παράλληλα δύο διαφορετικές καταστάσεις που συνδέονται με διάφορα κοινωνικά φαινόμενα. Από τη μία μεριά είναι η Fiona και η κόρη της- τα θύματα- που αντιμετωπίζουν ρατσισμό και περιθωριοποίηση λόγω της αναπηρίας της κόρης, με αποτέλεσμα η μητέρα να επιλέξει την "αυτοκτονία" των δυο τους  και από την άλλη είναι η παραβατικότητα ανήλικων παιδιών -οι θύτες- που δρουν σε συμμορίες.

Η κόρη της Fiona ήταν 18 ετών και ήταν παιδί με ειδικές ανάγκες. Επανειλημμένα η Fiona είχε παραπονεθεί στις τοπικές αστυνομικές και κοινωνικές αρχές σχετικά με την βία και τις επιθέσεις που δεχόταν από συμμορίες νεαρών. Η Fiona φοβόταν για το μέλλον του παιδιού της που αντιμετώπιζε δυσκολίες λόγω της αναπηρίας, με αποτέλεσμα να βιώνει έντονο άγχος και στρες, ενώ ένιωθε αβοήθητη από τις αρχές. Η συμμορία των νεαρών από τα οποία δεχόταν βία ήταν ηλικίας 8 έως 17 ετών, ενώ οι γονείς των παιδιών αρνήθηκαν να συνεργαστούν με τις αρχές ακόμη και μετά το περιστατικό. Η αστυνομία απέτυχε στο να αντιμετωπίσει την αντικοινωνική συμπεριφορά αυτών των παιδιών και να βοηθήσει αυτή την ευάλωτη οικογένεια. Η Fiona ζητούσε βοήθεια εφτά ολόκληρα χρόνια, ενώ είχε καλέσει 22 φορές την αστυνομία και είχε μιλήσει και με κοινωνικούς λειτουργούς.

Η Fiona ένιωθε εντελώς αβοήθητη, με αποτέλεσμα να νιώθει ότι βρίσκεται μέσα σε μια κοινωνία που δεν έχει την αποδοχή και το σεβασμό των άλλων. Αρκετές φορές είχε γίνει δέκτης βίαιων συμπεριφορών από συμμορίες νεαρών, ενώ δεν έβρισκε ανταπόκριση και στήριξη ούτε από τις αρμόδιες αρχές στις οποίες απευθύνθηκε επανειλημμένα. Οι νεαροί έχουν μια συμπεριφορά που μπορεί να μην είναι ευρέως αποδεκτή, ωστόσο, ρυθμίζεται από τους κοινωνικούς κανόνες της συμμορίας, που στοχεύουν στην επίτευξη κοινών στόχων. Τα μέλη της συμμορίας αλληλοεπηρεάζονται ως προς τις αποφάσεις και τη συμπεριφορά τους από τα άλλα μέλη. Η Fiona βίωνε στιγματισμό και περιθωριοποίηση από την κοινωνία και δεχόταν επιθέσεις από συμμορίες νεαρών εξαιτίας της κόρης της, που είχε ειδικές ανάγκες. Συχνά δεχόταν επιθέσεις, αλλά και βία και χλευασμό από συμμορίες νεαρών, που χωρίς να τους ενοχλεί η Fiona ή να έχουν κάποιες σχέσεις με την οικογένεια της Fiona την στοχοποίησαν, λόγω της αναπηρίας και της διαφορετικότητας που χαρακτήριζε την Φραντσέσκα, την κόρη της Fiona. 

H Fiona μαζί με την κόρη της ένιωθε ότι βρίσκεται όλο και περισσότερο στο περιθώριο της κοινωνίας μέσα στην οποία ζούσε και αποτελούσε μέλος της, ενώ ένιωθε άγχος και ανασφάλεια για το μέλλον του παιδιού της καθώς έβλεπε ότι η αστυνομία και οι αρμόδιες αρχές δεν αντιμετώπιζαν αποτελεσματικά την αντικοινωνική συμπεριφορά των νεαρών που ανήκαν στις συμμορίες από τις οποίες δεχόταν διαρκώς επιθέσεις. Οι οικογένειες που έχουν μέλη με αναπηρίες βιώνουν τον κοινωνικό στιγματισμό και ξέρουν ότι είναι ιδιαίτερα ευάλωτες και μπορεί να υπάρξουν θύματα συμμοριών ή ατόμων με αντικοινωνική συμπεριφορά. Οι εκδηλώσεις βίας απέναντι σε ανάπηρα άτομα και τις οικογένειές τους οφείλονται κυρίως στη διαφορετικότητα της αναπηρίας και στο γεγονός ότι οτιδήποτε διαφορετικό προκαλεί.

Όσον αφορά τη συμμορία των νεαρών που ήταν ηλικίας 8-17 ετών φαίνεται πως εκδηλώνουν αντικοινωνική συμπεριφορά και έντονη επιθετικότητα, ενώ έχουν ως στόχο άτομα που διαφοροποιούνται από τους άλλους λόγω αναπηριών, στη συγκεκριμένη περίπτωση νοητικής αναπηρίας. Οι συμμορίες αποτελούν μια ομάδα, η συμπεριφορά των οποίων καθορίζεται με βάση τους κοινωνικούς κανόνες και τους στόχους των νεαρών που ανήκουν στη συγκεκριμένη ομάδα. Η εμφάνιση επιθετικής συμπεριφοράς μπορεί να οφείλεται στην προσωπικότητα του ατόμου, το οικογενειακό περιβάλλον, τα βιώματα και τις εμπειρίες του ατόμου, αλλά και η ένταξή του σε μια ομάδα που έχει συγκεκριμένους στόχους. Οι στόχοι αυτών των συμμοριών μπορεί να ήταν απλά ο χλευασμός και η βία κατά ατόμων που ήταν διαφορετικά από τους υπόλοιπους, έτσι ώστε να νιώσουν οι ίδιοι ανώτεροι. Πρόκειται για εκδήλωση αντικοινωνικής συμπεριφοράς που οφείλεται σε ένα συνδυασμό παραγόντων, ενώ είναι δύσκολο να καθοριστούν οι παράγοντες που οδήγησαν τα συγκεκριμένα παιδιά στην ένταξή τους σε τέτοιου είδους συμμορίες.

 

Η αντικοινωνική συμπεριφορά αποτελεί ένα από τα βασικά προβλήματα συμπεριφοράς που εκδηλώνουν οι έφηβοι. Σύμφωνα με το μοντέλο ανάπτυξης της αντικοινωνικής συμπεριφοράς των Patterson et al. (1992), η συμπεριφορά αυτή ακολουθείται και από άλλες προβληματικές συμπεριφορές του εφήβου, όπως υψηλού κινδύνου σεξουαλική συμπεριφορά, σχολική αποτυχία, παραβατικές συμπεριφορές, καθώς και ποικίλες επιθετικές και αντιδραστικές συμπεριφορές. Ο έφηβος μεγαλώνοντας μέσα σε ένα πλαίσιο στο οποίο συναναστρέφεται με συνομηλίκους του, που εκδηλώνουν επιθετικότητα, άρνηση και αντικοινωνικότητα έχει αυξημένες πιθανότητες να υιοθετήσει τέτοιου είδους συμπεριφορές. Η αντικοινωνική συμπεριφορά κατά την παιδική και εφηβική ηλικία σχετίζεται με την ανάπτυξη και εκδήλωση ενός γενικότερου συνδρόμου προβληματικών συμπεριφορών (Ary et al., 1999).

Βιβλιογραφία

Ary, D.V., Duncan, T.E., Duncan, S.C., & Hops, H. (1999). Adolescent problem behavior: The influence of parents and peers. Behaviour Research and Therapy, 37, 217- 230.

Patterson, G.R., Reid, J.B., & Dishion, T. (1992). Antisocial boys: A social interactional approach. Eugene, OR: Castalia Publishing Company.