Facebook, εαυτός και διαπροσωπικές σχέσεις

Το Facebook

Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα οποία περιλαμβάνεται και το Facebook προσφέρουν μια μορφή επικοινωνίας ανάμεσα σε άτομα και ανάπτυξης σχέσεων μέσω του διαδικτύου. Πρόκειται για υπηρεσίες που δίνουν τόσο τη δυνατότητα online διαδικτυακής επικοινωνίας όσο και μέσω προσωπικών μηνυμάτων, ενώ η προσωπική σελίδα (προφίλ) αποτελεί τον ‘προσωπικό χώρο’ του ατόμου, όπου το άτομο μπορεί να αναρτήσει σκέψεις και προβληματισμούς, μουσική και ότι άλλο θέλει στον τοίχο του Facebook. Ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να δομήσει ένα δημόσιο ή ημι-δημόσιο προφίλ και να έχει φίλους με τους οποίους θα μοιράζεται τις αναρτήσεις του.

Το Facebook και ο εαυτός

Το Facebook φαίνεται πως χρησιμοποιείται από τους νέους κυρίως ως ένα μέσο έκφρασης του εαυτού. Συγκεκριμένα, το χρησιμοποιούν για να εκφράσουν την προσωπική τους ταυτότητα, τις προτιμήσεις τους (ταινίες, μουσική, και άλλα), καθώς και τις πολιτικές και θρησκευτικές τους πεποιθήσεις και τις ανησυχίες και τις επιλογές τους στον επαγγελματικό χώρο. Πρόκειται για ένα χώρο όπου μέσα από την αλληλεπίδραση με τους άλλους και την επικοινωνία, το άτομο μπορεί να αναπτυχθεί κοινωνικά, συναισθηματικά και γνωστικά (Roberts, Foehr & Rideout, 2005).

Τα άτομα που είναι πιο εξωστρεφή και έχουν υψηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης φαίνεται πως και στο Facebook είναι πιο δημοφιλή και έχουν περισσότερες φιλίες. Τα προσωπικά χαρακτηριστικά του ατόμου ακολουθούν το άτομο και στον τρόπο που παρουσιάζει τον εαυτό του στο διαδίκτυο. Στο διαδίκτυο όπου δεν υπάρχει η φυσική παρουσία ο καθένας μπορεί να διαμορφώσει την προσωπική του εικόνα και να διαχειριστεί τις εντυπώσεις που θα δώσει στους άλλους. Στο Facebook  ο κάθε χρήστης επιλέγει τον τρόπο που παρουσιάζει τον εαυτό του, εκφράζει την προσωπική του εικόνα και ταυτότητα στους άλλους. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το βαθμό κατά τον οποίο τα άτομα νιώθουν άνετα να εκφράζονται μέσω του διαδικτύου. Τα άτομα με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιούν πιο επαρκείς τρόπους παρουσίασης του εαυτού τους και να αναζητούν την κοινωνική αποδοχή των άλλων. (Zywica & Danowski, 2008). Τα άτομα με χαμηλότερη αυτοεκτίμηση μπορούν να χρησιμοποιήσουν το Facebook για να μειώσουν τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν στις διαπροσωπικές σχέσεις (Steinfield et al., 2008) ή ως ένα μέσο για να βελτιώσουν την αυτοεικόνα τους. Κυρίως στα άτομα νεότερης ηλικίας τα πράγματα είναι λίγο πιο περίπλοκα. Τα νεότερα άτομα είναι πολύ πιθανό να υπερβάλλουν ή να χρησιμοποιούν περισσότερες προσωπικές πληροφορίες στο Facebook. Το πόσο δημοφιλές είναι το άτομο μέσα στο Facebook διαφοροποιείται από την πραγματική ζωή, ενώ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάνουν πιο περίπλοκες τις σχέσεις και τις ζωές των νέων (Zywica & Danowski, 2008).

Το Facebook και οι διαπροσωπικές σχέσεις

Το Facebook αποτελεί ένα διαδικτυακό χώρο που επιτρέπει την ανάπτυξη συνομιλιών και άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων, δίνοντας ένα τρόπο αλληλεπίδρασης των ατόμων και δυνατότητας ανατροφοδότησης με διάφορες μορφές, όπως σχόλια, ‘like’- μου αρέσει. Αυτός ο τρόπος επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης δίνει την ευκαιρία για ανάπτυξη των σχέσεων μεταξύ των ατόμων, που αποτελεί όμως ένα διαδικτυακό τρόπο χωρίς την πρόσωπο με πρόσωπο επαφή. Πρόκειται για μια κοινωνική αλληλεπίδραση που πραγματοποιείται σε ένα εικονικό περιβάλλον, μέσα στο οποίο ο καθένας διαμορφώνει την προσωπική του σελίδα, ενώ ταυτόχρονα έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στις σελίδες των άλλων και να επικοινωνήσει με άλλους χρήστες με άμεση ή έμμεση επικοινωνία. Η διαδικτυακή επικοινωνία δεν σημαίνει απαραίτητα ότι το άτομο απομακρύνεται από τον πραγματικό κόσμο (Ellison et al., 2007).

Οι νέοι χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο το Facebook για την αλληλεπίδρασή τους με τους άλλους τόσο με τους φίλους τους όσο και με γνωστούς τους. Επίσης, το Facebook χρησιμοποιείται για την γνωριμία με νέα άτομα καθώς και με άτομα για τα οποία υπάρχει ερωτικό ενδιαφέρον. Μπορεί δηλαδή να χρησιμοποιηθεί για το φλερτ ή τη δημιουργία νέων γνωριμιών, καθώς και την αναζήτηση φίλων. Ωστόσο, η ανάπτυξη διαπροσωπικών σχέσεων μέσω του Facebook χάνει τη φυσική εγγύτητα, παρουσία και αλληλεπίδραση, και η σχέση αναπτύσσεται και εξελίσσεται με διαφορετικό τρόπο από τις παραδοσιακές –πρόσωπο με πρόσωπο- μορφές σχέσεων. 

Το άτομο μπορεί να χρησιμοποιήσει το Facebook για να προσεγγίσει κάποιο άτομο και για να αναπτύξει μια επικοινωνία μαζί του αλλά και να το φλερτάρει. Το διαδίκτυο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένας χώρος για ανάπτυξη σχέσεων και την ανάπτυξη οικειότητας, στην οποία όμως απουσιάζουν τα μη λεκτικά μηνύματα (γλώσσα του σώματος). Οι όροι και οι κανόνες που ακολουθεί το φλερτ μέσω διαδικτύου είναι διαφορετικοί, ενώ τα άτομα ενεργοποιούν διαφορετικές τεχνικές για την αξιολόγηση των προσδοκιών των άλλων και η μη λεκτική γλώσσα έχει αντικατασταθεί από διάφορα εικονίδια και ακρωνύμια. Ωστόσο, το άτομο μπορεί να εξιδανικεύσει τον άλλο και να δημιουργήσει μια ιδανική εικόνα στο μυαλό του (Whitty & Carr, 2006).

Βιβλιογραφία

Ellison, N.B., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook ‘friends’: Social capital and college students’ use of online social network sites. Journal of Computer- Mediated Communication, 12, 1143- 1168.

Roberts, D.F., Foehr, U.G., & Rideout, V. (2005). Generation M: Media in the lives of 8–18 year-olds. Menlo Park, CA: Kaiser Family Foundation.

Steinfield, C., Ellison, N.B., & Lampe, C. (2008). Social capital, self- esteem, and use of online social network sites: A longitudinal analysis. Journal of Applied Developmental Psychology, 29, 434–445.

Whitty, M., & Carr, A. (2006). Cyberspace romance: The psychology of online relationships. Hampshire: Palgrave Macmillan.

Zywica, J., & Danowski, J. (2008). The faces of Facebookers: Investigating Social Enhancement and Social Compensation Hypotheses; predicting Facebook and offline popularity from sociability and self- esteem, and mapping the meanings of popularity with semantic networks. Journal of Computer- Mediated Communication, 14, 1-34.