Αμφιθυμία, σχέσεις και η θετική πλευρά των αμφίθυμων συναισθημάτων

H αμφιθυμία (δύο αντίθετα συναισθήματα που νιώθουμε ταυτόχρονα για ένα πρόσωπο ή μια κατάσταση) μπορεί να οφείλεται σε μια σύγκρουση ανάμεσα στην εικόνα που θέλουμε να προβάλλουμε προς τα έξω και στις πραγματικές ανάγκες που νιώθουμε ότι έχουμε. Αποτέλεσμα της αμφιθυμίας είναι να βιώνουμε μια εσωτερική σύγκρουση, που οδηγεί το άτομο σε σύγχυση ή σε μια αίσθηση μη πληρότητας και ανικανοποίητου. Η αμφιθυμία και η σύγχυση μπορεί να αποτελεί μια προσωρινή κατάσταση και περνώντας ο χρόνος τα συναισθήματα μέσα μας γίνονται πιο ξεκάθαρα. Ωστόσο, τι γίνεται όταν σε μια χρόνια σχέση βιώνουμε αμφιθυμία; Όταν η αμφιθυμία γίνεται μια χρόνια κατάσταση σε μια σχέση μας, τότε η έκφραση της σύγχυσης σχετικά με το τι θέλουμε ή τι είναι αναγκαίο ενισχύει την αίσθηση της αδυναμίας μας. Μέσα σε μια σχέση η έντονη αμφιθυμία δεν μας επιτρέπει να νιώσουμε μια βαθύτερη οικειότητα με τον άλλο, δεν επιτρέπει την εξέλιξη της σχέσης, καθώς πάντα νιώθουμε ότι κάτι λείπει από αυτή τη σχέση, κάπως αλλιώς έπρεπε να είναι τα πράγματα για να είμαστε καλά, για να νιώσουμε καλά μέσα σε αυτή τη σχέση. 

Όταν νιώθουμε αμφίθυμα συναισθήματα συνήθως στέλνουμε προς τον άλλο αμφίσημα μηνύματα, που δημιουργούν συγκρούσεις και εντάσεις στη σχέση. Είναι σαν να λέμε στον άλλο ταυτόχρονα «θέλω να είμαι μαζί σου» και «δεν θέλω να είμαι μαζί σου», «θέλω να προχωρήσουμε μαζί» και «καλύτερα να χωρίσουμε». Η σχέση καταλήγει σε αδιέξοδο, ωστόσο, η αμφιθυμία δεν μας επιτρέπει να ξεκαθαρίσουμε την κατάσταση. Προτιμούμε να κρατάμε τον άλλο δέσμιο μέσα σε αυτή τη σχέση και δεν θέλουμε να τον αφήσουμε να φύγει. Η σχέση χαρακτηρίζεται από μια αβεβαιότητα και αστάθεια, ενώ διαρκώς υπάρχει μια αίσθηση ότι ο χωρισμός πλησιάζει. Τις περισσότερες φορές είναι πιθανό οι δύο σύντροφοι να χωρίσουν πολλές φορές ή μπορεί να υπάρχουν πολλές απειλές για χωρισμό που ποτέ δεν πραγματοποιούνται.  

Ο σύντροφος που έχει εκφράσει και επιθυμεί τη δέσμευση με τον άλλο, νιώθει ότι έχει πληγωθεί και απορριφθεί από ένα άτομο που δεν ξέρει τι θέλει. Νιώθει ανεπαρκής απέναντι στον άλλο, ενώ αρχικά προσπαθεί να ευχαριστήσει τον άλλο και να γίνει επιθυμητός και αποδεκτός. Ο σύντροφος που βιώνει αμφίθυμα συναισθήματα συνήθως νιώθει ενοχές, ενώ δεν είναι σε θέση να επενδύσει αρκετά σ’ αυτή τη σχέση καθώς νιώθει μπερδεμένος και δυσκολεύεται να εκφράσει τα πραγματικά του συναισθήματα. Σταδιακά και από τις δύο πλευρές κρύβονται συναισθήματα, σκέψεις και επιθυμίες και η σχέση χαρακτηρίζεται από ανειλικρίνεια. Ουσιαστικά και οι δύο σύντροφοι καταλήγουν να βρίσκονται μέσα σε μια σχέση που δεν είναι με τον τρόπο που θέλουν να είναι, αλλά δεν μπορούν και να φύγουν από αυτή τη σχέση (Ledgard, 2007).

Η συναισθηματική αμφιθυμία έχει επιπτώσεις και στο κοινωνικό επίπεδο, επηρεάζοντας την ικανότητα των ατόμων να συντονίσουν τις δράσεις τους.

Ωστόσο, ας δούμε και τη θετική πλευρά των αμφίθυμων συναισθημάτων. Σύμφωνα με την Gardner (2006) οι συναισθηματικά αμφίθυμοι εργαζόμενοι είναι περισσότερο δημιουργικοί και καινοτόμοι. Οι άνθρωποι που βιώνουν αμφιθυμία στην προσωπική τους ζωή είναι περισσότερο πιθανό να είναι δημιουργικοί, καθώς βιώνουν ταυτόχρονα χαρά και λύπη ή έλλειψη συναισθημάτων, αναζητώντας έτσι εναλλακτικούς τρόπους προσέγγισης των πραγμάτων. Συγκεκριμένα, οι άνθρωποι που νιώθουν ανάμικτα συναισθήματα ερμηνεύουν τις εμπειρίες τους ως μια ένδειξη ότι βρίσκονται μέσα σε ένα ασυνήθιστο περιβάλλον και προσπαθούν να επιβιώσουν σε αυτό αναπτύσσοντας ικανότητες δημιουργικής σκέψης. Πρόκειται για μια αυξημένη ευαισθησία για αναγνώριση ασυνήθιστων συσχετίσεων που τα άτομα χωρίς αμφίθυμα συναισθήματα δεν μπορούν να εντοπίσουν. Όταν το άτομο αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε δύο συναισθήματα τότε βιώνει ταυτόχρονα και δυο διαφορετικές εκφάνσεις μιας κατάστασης που καλείται να ερμηνεύσει. Έτσι, η εμπειρία του είναι πιο πολυδιάστατη, ενώ δημιουργεί την ανάγκη για περισσότερη ανάλυση των επιμέρους διαστάσεων των αντίθετων συναισθημάτων. Επίσης, ο Fong (2006) υποστήριξε ότι τα αμφίθυμα συναισθήματα ενισχύουν τη δημιουργικότητα των ατόμων, καθώς το άτομο που βρίσκεται ανάμεσα σε δύο αντίθετα και έντονα συναισθήματα καλείται να βρει αποτελεσματικούς τρόπους επίλυσης, ώστε να μπορέσει να ανταπεξέλθει στην κατάσταση που βιώνει. 

Επιπλέον, τα άτομα με αμφίθυμα συναισθήματα, σύμφωνα με τους Larsen et al. (2003) εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα ανθεκτικότητας. Όταν δηλαδή οι άνθρωποι βιώνουν αμφίθυμα συναισθήματα μπορούν πιο εύκολα ή αναγκάζονται λόγω των συναισθημάτων να μάθουν να αντιμετωπίζουν οδυνηρές ή τραυματικές καταστάσεις και αναμνήσεις που έχουν βιώσει. Τα άτομα αυτά μπορούν να διατηρήσουν απωθητικές ή δυσάρεστες αναμνήσεις, σκέψεις και συναισθήματα, και εν τέλει να τα αφομοιώσουν γνωσιακά μέσα από την απόδοση νοήματος σε αυτή. Η γνωστική αφομοίωση αυτών οδηγεί στη μείωση των αρνητικών συναισθημάτων.

Βιβλιογραφία

Gardner, N. (2006). Emotionally ambivalent workers are more creative, innovative. http://www.washington.edu/news/2006/10/05/emotionally-ambivalent-workers-are-more-creative-innovative/.

Larsen, J. T., Hemenover, S. H., Norris, C. J., & Cacioppo, J. T. (2003). Turning adversity to advantage: On the virtues of the coactivation of positive and negative emotions. In L. G. Aspinwall & U. M. Staudinger (Eds.), A psychology of human strengths: Perspectives on an emerging field (pp. 211-226). Washington, DC: American Psychological Association.

Ledgard, D. (2007). When ambivalence becomes a chronic pattern in relationships. http://www.goodtherapy.org/blog/ambivalence-in-relationships/. 

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος, MSc