Η κακία ως ανθρώπινο χαρακτηριστικό

Η κακία υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους ή κάποιοι άνθρωποι είναι από τη φύση τους κακοί;

«Πάντα με ενοχλούσε η κακία στους ανθρώπους και πάντα είχα τον φόβο μήπως κι εγώ γίνω σαν αυτούς». 

Είναι πολύ ενοχλητικό, εκνευριστικό και κάποιες φορές και πληγωτικό να συνειδητοποιείς ότι κάποιοι άνθρωποι λένε ή κάνουν πράγματα έχοντας ως μόνο κίνητρο την κακία, το οποίο θα μπορούσε να είναι και ένα μη συνειδητό κίνητρο, που έχει όμως το ίδιο αποτέλεσμα. 

Και τότε αναρωτιέσαι: το συνειδητοποιούν ή είναι τόση η κακία που έχουν που δεν μπορούν ούτε να συναισθανθούν τον άλλο; Λες κάτι και δεν σκέφτεσαι καν πόσο προσβλητικό ή υποτιμητικό είναι για τον άλλο… Και δεν έχεις κανένα όφελος από αυτό… όποτε γιατί τόση κακία χωρίς λόγο; Κάποιος παίρνει ικανοποίηση από αυτή τη διαδικασία; Θεωρεί ότι έτσι βοηθάει τον άλλο ή απλά δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι ακριβώς κάνει; 

Ίσως, η κακία δεν επιτρέπει την ύπαρξη ενσυναίσθησης ή μπορεί η απουσία ενσυναίσθησης να οδηγεί σε αυξημένα επίπεδα κακίας, αφού δεν υπάρχει κανενός είδους φίλτρο για λόγια και πράξεις του ατόμου. Και δεν σκέφτεσαι αυτό ψάχνοντας δικαιολογίες για την ύπαρξη της κακίας, απλά έχεις ανάγκη από μια εξήγηση, αφού αυτό σου φαίνεται τόσο απάνθρωπο και εκτός πραγματικότητας…

Ίσως, η κακία συνδέεται με έντονα συναισθήματα ζήλιας και φθόνου, ή με έντονα αισθήματα κατωτερότητας. Εκδηλώνοντας ή νιώθοντας κακία για τους άλλους νιώθουμε λίγο καλύτερα με τον εαυτό μας, υποτιμώντας όλους τους άλλους μπορούμε να εξυψώσουμε τον εαυτό μας, βρίσκοντας διαρκώς ψεγάδια στους άλλους νιώθουμε ότι είμαστε καλύτεροι. Και εν μέρει όλοι οι άνθρωποι το κάνουν αυτό, όταν όμως γίνεται συστηματικά, τότε το μόνο που καταφέρνουμε είναι να νιώθουμε ότι δεν υπάρχει κανείς γύρω μας, που αξίζει την προσοχή μας, το ενδιαφέρον μας, την αγάπη μας και οποιοδήποτε άλλο θετικό συναίσθημα. Και δεν φταίνε οι άνθρωποι που έχουμε γύρω μας, η κακία που νιώθουμε από εμάς ξεκίνησε.

Η κακία είναι σαν να έχεις διαρκώς μια αρνητική ενέργεια που σε οδηγεί σε αρνητικές σκέψεις για τους άλλους γύρω σου. Όμως, πόσο θετικός άνθρωπος μπορεί να είσαι ακόμα και για τον ίδιο σου τον εαυτό όταν σε κατακλύζει τόση αρνητική ενέργεια;

Κακία: από αδιαφορία ή άγνοια δε σκέφτεσαι πόσο βλαπτικός, προσβλητικός ή σκληρός είσαι με τους άλλους. Δεν μπαίνεις στη διαδικασία να σκεφτείς πώς νιώθει ο άλλος με αυτά που λες ή κάνεις… 

Όλοι έχουμε μια πιο σκοτεινή πλευρά που υποκινείται από την κακία και ποικίλα αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές, όμως, το θέμα είναι σε ποιο βαθμό εκφράζουμε αυτές τις σκοτεινές πλευρές του χαρακτήρα μας. Μέσα σε κάθε άνθρωπο συνυπάρχουν τα καλά και τα κακά στοιχεία, οι καλές και οι κακές πλευρές του χαρακτήρα του, οι καλές και οι κακές συμπεριφορές. Αυτό που διαφοροποιείται είναι ο βαθμός και η έκταση που είναι εμφανής η κακία. Δεν έχει σημασία αν η κακία είναι έμφυτο ή όχι χαρακτηριστικό, αν κληρονομείται ή όχι, το θέμα είναι πώς μπορούμε εμείς να επιλέξουμε να κυριαρχήσουμε πάνω σε αυτό το χαρακτηριστικό και να προσπαθήσουμε να το μειώσουμε, όχι για λόγους ηθικής, αλλά γιατί έτσι θα μπορέσουμε εμείς να αναπτυχθούμε, να προχωρήσουμε, να γίνουμε ολοκληρωμένα όντα, παίρνοντας από κάθε βίωμα, από κάθε άνθρωπο, από κάθε κατάσταση τα καλά στοιχεία που έχει, τα θετικά που μπορούμε να κρατήσουμε.

Δεν υπάρχουν κακοί άνθρωποι, υπάρχουν συμπεριφορές που υποκινούνται από απερισκεψία, εγωισμό, ανασφάλεια, μικροψυχία, ψέμα, απουσία ενσυναίσθησης, αγένεια, αδιαφορία, εγωκεντρικότητα και εγωπάθεια… Αν μπορούσαμε να σκεφτούμε λίγο περισσότερο τον άλλο απέναντί μας, αν μπορούσαμε να δούμε τον άλλο και να μπούμε για λίγο στη θέση του θα μειώναμε αρκετά συμπεριφορές ή στοιχεία του χαρακτήρα μας, συναισθήματα ή σκέψεις που ακολουθούνται ή εκδηλώνονται με κακία. Αν σεβόμασταν λίγο περισσότερο τα όρια και τις ανάγκες των ανθρώπων γύρω μας, αν μπορούσαμε να μην κάνουμε στους άλλους όσα δεν θα θέλαμε να κάνουν οι άλλοι σε εμάς, ίσως, θα μειώναμε την κακία που εκδηλώναμε. 

Όλοι έχουμε παρατηρήσει ανθρώπους γύρω μας που σκεφτόμαστε πως συμπεριφέρονται με κακία, ανθρώπους χωρίς ηθικούς φραγμούς και όρια, χωρίς σεβασμό, με έντονη κριτική και υποτιμητική διάθεση, με τάσεις εκμετάλλευσης, με τάσεις μυθομανίας και χρήσης ψεμάτων. Πριν πληγωθούμε από κάποιον άνθρωπο που έχει τέτοιου είδους χαρακτηριστικά ας προσπαθήσουμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, κρατώντας απόσταση, αντιμετωπίζοντας με λύπηση ένα τέτοιο άτομο, χωρίς όμως να απαντούμε με τον ίδιο τρόπο. Δεν θα μας βοηθήσει σε κάτι να απαντήσουμε με κακία στην κακία. Το μόνο που καταφέρνει η κακία είναι να μας δηλητηριάζει, να μας κάνει να χάνουμε τον εαυτό μας, να αναλωνόμαστε, να φθειρόμαστε… Σίγουρα, δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον άλλο και να τον κάνουμε να δει την κακία την οποία εκδηλώνει, μπορούμε όμως να προστατέψουμε τον εαυτό μας από την κακία των άλλων. 

 Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος- Κοινωνιολόγος, MSc.

Το μισό από το κακό που γίνεται στον κόσμο γίνεται από ανθρώπους που θέλουν να αισθανθούν σπουδαίοι. Δεν έχουν την πρόθεση να κάνουν κακό. Αλλά το κακό δεν τους απασχολεί.

T. S. Eliot

Το γεγονός ότι ο άνθρωπος γνωρίζει το καλό και το κακό, αποδεικνύει την ανωτερότητα της νοημοσύνης του σε σύγκριση με τα ζώα. Το γεγονός όμως ότι παρόλο που γνωρίζει, κάνει το κακό, αποδεικνύει την ηθική κατωτερότητά του σε σύγκριση με τα ζώα.

Mark Twain

Μην λες αυτό είναι καλό και αυτό είναι κακό. Άφησε τις διακρίσεις. Δέξου τα όλα όπως είναι.

Όσσο