Καταρχάς, η συναισθηματική παραμέληση αποτελεί την πιο κοινή μορφή κακοποίησης των παιδιών και με απλά λόγια ορίζεται ως η οποιαδήποτε αδυναμία κάλυψης των βασικών ή ψυχολογικών αναγκών ενός ανηλίκου, και/ή όταν τα συναισθήματα ενός παιδιού αγνοούνται, ακυρώνονται, απορρίπτονται ή ελαχιστοποιούνται. Έτσι, όταν ένα παιδί μεγαλώνει με έναν απορριπτικό γονέα ή φροντιστή, που δεν ανταποκρίνεται στην στοργή και την ανάγκη του παιδιού για προσοχή, τότε οι συμπεριφορές αυτές θα επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο το παιδί αντιλαμβάνεται τον εαυτό του, αλλά και τον κόσμο, αυξάνοντας τις πιθανότητες βίωσης άγχους ή κατάθλιψης και δυσκολίας στο να εμπιστευθεί ή να έρθει πιο κοντά σε άλλους ανθρώπους επηρεάζοντας τις σχέσεις του αργότερα και ως ενήλικας.
Η συναισθηματική παραμέληση μπορεί επίσης να επηρεάσει τον τύπο δεσμού του ατόμου. Σύμφωνα με την θεωρία της προσκόλλησης (attachment theory) του John Bowlby, υπάρχουν τέσσερις τύποι προσκόλλησης που είναι οι εξής παρακάτω:
Ασφαλής δεσμός προσκόλλησης (υγιείς δεσμοί που προκαλούν ελάχιστη δυσφορία)
Ο αγχώδης/συμβιωτικός τύπος δεσμού (σχέσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε μεγάλη αγωνία ή τριβή)
Ο αποδιοργανωμένος/χαοτικός τύπος (φύγε, αλλά μη με εγκαταλείψεις!)
Ο αποφευκτικός τύπος δεσμού (η εγγύτητα εκλαμβάνεται ως απειλή!)
Η συναισθηματική παραμέληση της παιδικής ηλικίας συνδέεται συχνά με ανασφαλή στυλ προσκόλλησης και πιο συχνά με τον «αποφευκτικό τύπο».
Οι στρατηγικές του αποφευκτικού τύπου
Υπάρχουν κάποιες στρατηγικές που του επιτρέπουν να διατηρεί μια συναισθηματική απόσταση για να προστατεύει τον εαυτό του. Ειδικότερα ο αποφευκτικός τύπος:
- Αγνοεί τον/τη σύντροφό του
- Εξαφανίζεται
- Καταφεύγει στη σιωπή
- Κόβει τις γέφυρες επικοινωνίας
- Δεν είναι διαθέσιμος
- Προκαλεί συγκρούσεις
- Γίνεται επικριτικός
- Αμφιβάλλει για τη σχέση
Οι στρατηγικές του αποφευκτικού τύπου επανενεργοποιούνται όταν η σωματική ή η συναισθηματική εγγύτητα εντείνεται, όταν έχει την αίσθηση ότι πνίγεται ή όταν ο άλλος του ζητά να έρθει πιο κοντά του, να ασχοληθεί μαζί του, να δεσμευτεί, να αναλάβει τις ευθύνες του.
Συνεπώς, η ποιότητα του δεσμού με τον ή τους κύριους φροντιστές σας κατά την παιδική ηλικία μπορεί να καθορίσει τις σχέσεις που δημιουργείτε κατά την ενήλικη ζωή σας. Ως παιδί, όταν το άτομο πάνω στο οποίο βασίζεστε δεν ανταποκρίνεται, τότε η ικανότητά σας να εμπιστεύεστε άλλα άτομα μπορεί να επηρεαστεί. Ως ενήλικας, είναι πιθανό να βιώσετε φόβο οικειότητας ή να γίνετε συναισθηματικά μη διαθέσιμος/η. Η δυσπιστία σας ορισμένες φορές ίσως να σας κάνει καχύποπτους για τα κίνητρα ή τις πράξεις των άλλων ανθρώπων.
Το γεγονός ότι οι φροντιστές σας δεν ήταν συναισθηματικά παρόντες ίσως σας κάνει να αναπτύξετε μια έντονη αίσθηση ανεξαρτησίας ή αυτοδυναμίας. Οπότε, ως ενήλικο άτομο δυσκολεύεστε να ζητήσετε βοήθεια ή να βασιστείτε σε άλλους. Ακόμη, ίσως συμπεριφερθείτε απορριπτικά προς τον/την σύντροφό σας ή να μην τον/την συμπεριλάβετε στα σχέδιά σας.
Επίσης, εφόσον ως παιδί δεν εκτεθήκατε σε ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, δεν μάθατε ποτέ πώς να μιμηθείτε αυτά τα συναισθήματα και σας είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπίσετε και να αναγνωρίσετε τα συναισθήματα στους άλλους και στον εαυτό σας και ως εκ τούτου να μην μπορείτε να ανταποκριθείτε ούτε στα δικά σας συναισθήματα, ούτε στου συντρόφου σας. Αυτό αναφέρεται συχνά ως συναισθηματική απορρύθμιση. Εκτός από την δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων σας, μπορεί να αισθάνεστε άβολα σε συναισθηματικές καταστάσεις όπως συγκίνηση, οικειότητα κ.α.
Είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη ότι η αυτοπεποίθηση που νιώθει το άτομο που έχει υποστεί συναισθηματική παραμέληση δεν είναι πραγματική, αλλά φαινομενική. Το άτομο ως ενήλικας μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμο να βγει από την ζώνη άνεσής του και να αποφεύγει νέες εμπειρίες για σύναψη ρομαντικής ερωτικής σχέσης.
Όταν οι συναισθηματικές ανάγκες δεν ικανοποιούνται στην ανατροφή ενός παιδιού, αυτό το παιδί στερείται τα ζωτικά συστατικά για να ζήσει μια ζωντανή, ολόψυχη και συνδεδεμένη ενήλικη ζωή. Ίσως χωρίς καν να το γνωρίζουν, έχτισαν τη ζωή τους πάνω σε ένα ραγισμένο, στρεβλό ή ασταθές θεμέλιο.
Είναι, λοιπόν, σημαντικό να γνωρίζει κανείς τις επιπτώσεις της συναισθηματικής παραμέλησης τόσο για τον ίδιο, όσο και για τους άλλους, καθώς μπορεί να μάθει καλύτερα πώς να επικοινωνεί πιο αποτελεσματικά. Παρακάτω παρατίθενται κάποια σημάδια που δείχνουν αν κάποιο άτομο έχει υποστεί συναισθηματική παραμέληση κατά την παιδική του ηλικία.
1. Αν κάνετε ερωτήσεις για να σας πουν για τον εαυτό τους, θα παρατηρήσετε ότι οι απαντήσεις τους είναι πολύ σύντομες ή ακόμη και να αλλάζουν το θέμα συζήτησης. Γενικά δεν ανοίγουν συζητήσεις με θέμα τους ίδιους. Επίσης, όταν συζητάτε μαζί τους μπορεί να διαπιστώσετε ότι εσείς μιλάτε περισσότερο απ’ αυτούς.
2. Ενώ είναι φροντιστικοί και προσεκτικοί με τις ανάγκες των άλλων, ελαχιστοποιούν και παραμελούν τις δικές τους ανάγκες.
3. Τις περισσότερες φορές αναρωτιέστε τι σκέφτονται ή τι νιώθουν και προσπαθείτε να μαντέψετε επίσης αν είναι θυμωμένοι ή πληγωμένοι, καθώς δυσκολεύονται να δείξουν πώς νιώθουν.
4. Ίσως νιώσετε ότι δεν γνωρίζετε βασικές πληροφορίες για το αγαπημένο σας πρόσωπο όπως ποιες είναι οι βασικές προτιμήσεις του ή οι αντιπάθειές του.
5. Σπάνια αποκαλύπτουν τα προβλήματα που τους απασχολούν με αποτέλεσμα να δυσκολεύονται να μιλήσουν για τα προβλήματα στη σχέση τους και να μην τα αντιμετωπίζουν ποτέ. Επίσης, αποφεύγουν τις συγκρούσεις.
6. Όταν άτομα που βρίσκονται γύρω τους εκφράζουν ανοιχτά τα συναισθήματά τους, εκείνοι νιώθουν άβολα και μπορεί να παγώσουν ή να ζητήσουν συγγνώμη και να αποχωρήσουν.
Τα άτομα που έχουν βιώσει συναισθηματική παραμέληση ασυναίσθητα αποκλείουν τα συναισθήματά τους και άρα βασικές πτυχές του εαυτού τους, καθώς τα συναισθήματα αποτελούν την βαθύτερη, την πιο προσωπική έκφραση αυτού που πραγματικά είναι. Ίσως, σε όλους τους άλλους να φαίνονται ότι είναι καλά, αλλά αυτό αποτελεί απλά μια ψευδαίσθηση.
Τι να κάνετε αν νομίζετε ότι κάποιος έχει βιώσει συναισθηματική παραμέληση στην παιδική ηλικία
1. Ενδιαφερθείτε για το ποιοι είναι και επικυρώστε όσα έχουν να σας πουν. Κάντε τους ερωτήσεις δίνοντάς τους έτσι την ευκαιρία να σκεφτούν για τον εαυτό τους, τα δικά τους συναισθήματα, τις επιθυμίες και τις ανάγκες τους.
2. Να θυμάστε ότι η σύγκρουση είναι ιδιαίτερα δύσκολη για κάποιον με συναισθηματική παραμέληση. Χρησιμοποιήστε τις καλύτερες επικοινωνιακές σας δεξιότητες και αναγνωρίστε την ταλαιπωρία τους, δείχνοντας παράλληλα υποστήριξη και συμπόνια.
3. Μπορείτε να μοιραστείτε πληροφορίες για τη συναισθηματική παραμέληση και το τι συνεπάγεται, αλλά με προσοχή και διακριτικότητα. Δεν είναι πάντα εύκολο για κάποιον που δεν είναι ειδικός να «επισκευάσει» τραύματα του παρελθόντος.
4. Είναι πολύ βοηθητικό όταν τους δίνετε αυτό που δεν είχαν ποτέ πριν: συναισθηματική αποδοχή και ασφάλεια.
5. Μια λίστα των συναισθημάτων βοηθάει να δουλέψει το άτομο το συναισθηματικό του λεξιλόγιο. Σιγά σιγά μπορεί να μάθει να τα αναγνωρίζει και να ανταποκρίνεται σε αυτά τα συναισθήματα.
6. Θέστε ερωτήσεις του τύπου: ποιος ή τι σας φέρνει χαρά; Σε ποιον ή σε τι βρίσκετε ενδιαφέρον; Τι είναι αυτό που σας κάνει εντύπωση; Τι είναι αυτό που θαυμάζετε;
Βεβαίως, η συμβολή ενός ψυχολόγου ή ψυχιάτρου μπορεί να σας φανεί πολύτιμη και αρκετά αποτελεσματική σε τέτοιες περιπτώσεις, δηλαδή στη διαχείριση ανασφαλών τύπων προσκόλλησης, ειδικά αν ο/η ειδικός ψυχικής υγείας γνωρίζει τη «συναισθηματικά εστιασμένη θεραπεία» (EFT).
Πηγές:
6 Signs of Childhood Emotional Neglect in a Partner or Friend | Psychology Today
Childhood Emotional Neglect and Romantic Relationships: The Link (psychcentral.com)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου