Διαταραχές μυοσπασμάτων (τικ)

Οι διαταραχές μυοσπασμάτων καλύπτουν μια ομάδα διαταραχών, που έχουν ως κοινό χαρακτηριστικό την εκδήλωση κινητικής ή φωνητικής συμπεριφοράς. «Τα τικ είναι ακούσιες και αιφνίδιες στερεότυπες κινήσεις ή φωνητικές παραγωγές, οι οποίες επαναλαμβάνονται χωρίς ρυθμικότητα και χωρίς κανένα λειτουργικό σκοπό» (Κάκουρος & Μανιαδάκη, 2006: 378). Τα κινητικά και φωνητικά τικ μπορεί να είναι απλά ή περίπλοκα, να έχουν παροδική ή χρόνια μορφή και να εκδηλώνονται με μεγαλύτερη ή μικρότερη συχνότητα και ένταση. Βασικός εκλυτικός παράγοντας για την εκδήλωση των τικ είναι το άγχος, ενώ μπορεί να οφείλονται σε κούραση ή βαρεμάρα.

Μια βασική επίπτωση των τικ είναι η προσοχή των άλλων που προσελκύουν και οι αντιδράσεις που προκαλούν, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται προβλήματα στις κοινωνικές και διαπροσωπικές σχέσεις του παιδιού. Τα πιο συχνά τικ που εμφανίζονται σε παιδιά και εφήβους είναι τα απλά κινητικά τικ, όπως το άνοιγμα και το κλείσιμο των βλεφάρων, το ανασήκωμα των φρυδιών ή των ώμων, το σφίξιμο των χειλιών, στερεότυπες κινήσεις των δακτύλων, κινήσεις της μύτης και του στόματος και ξαφνικές κινήσεις οποιουδήποτε μέλους του σώματος. Πρόκειται για αιφνίδιες και πολύ σύντομες κινήσεις. Τα φωνητικά τικ αφορούν ήχους, όπως ρούφηγμα της μύτης, βήχα, ξηρούς ή μεταλλικούς ήχους ή ξαφνική και αναίτια εκφορά συλλαβών.    

Τα τικ εμφανίζονται κυρίως σε στιγμές έντασης, κούρασης και άγχους, ενώ μπορεί να υπάρξουν υφέσεις για ημέρες ή και εβδομάδες. Τα τικ  είναι συμπτώματα που συνδέονται με εσωτερικές εντάσεις και πιέσεις που βιώνει το άτομο. 

Οι δυσκολίες των παιδιών με τικ επικεντρώνονται κυρίως στις διαπροσωπικές σχέσεις, καθώς τα συμπτώματα είναι εμφανή και παράξενα προκαλώντας σχόλια και αντιδράσεις από το περιβάλλον. Συχνά δομείται και ένα αρνητικό κλίμα στις σχέσεις ανάμεσα στο παιδί κα τους γονείς του. Αυτό συμβαίνει όταν οι γονείς υιοθετούν μια αυστηρή και τιμωρητική στάση απέναντι στο παιδί. Αυτή η συμπεριφορά από τους γονείς έχει αρνητικές επιπτώσεις στην έκβαση των συμπτωμάτων του παιδιού. Αν το παιδί προσπαθήσει να το ελέγξει ή να το περιορίσει τότε μπορεί να οδηγηθεί σε αύξηση των συμπτωμάτων, καθώς θα συσσωρεύσει μεγαλύτερο άγχος κατά την προσπάθειά του. 

Για να αντιμετωπιστούν τα τικ στα παιδιά και τους εφήβους θα πρέπει να επιλυθούν τα προβλήματα άγχους που βιώνει το άτομο. Σε ένα ποσοστό παιδιών, τα συμπτώματα υποχωρούν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό προς τα τέλη της εφηβείας. Όταν τα τικ αποτελούν μεμονωμένες και περιστασιακές εκδηλώσεις άγχους μπορεί να υπάρξει αποκατάσταση μέσα από την παροχή συμβουλευτικής στους γονείς και στο ίδιο το παιδί.

Τα τικ μπορεί να ακολουθούνται και από άλλα προβλήματα και δυσκολίες, όπως μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητα, εμμονές, άγχος, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και την επικοινωνία, καθώς και ψυχαναγκασμοί ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. 

Ένα βασικό ερώτημα είναι τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

Δεν θα πρέπει να λένε στο παιδί για το τικ, δεν γίνεται σκόπιμα και δεν μπορεί να το ελέγξει.

Δεν θα πρέπει να προσπαθούν να σταματήσει το παιδί τις επαναλαμβανόμενες κινήσεις κάνοντας παρατηρήσεις, γιατί αυτό προκαλεί στο παιδί περισσότερο στρες.

Δεν θα πρέπει να δίνουν προσοχή ή να ασχολούνται με το τικ γιατί το εντείνουν.

Θα πρέπει να προσπαθούν να χαλαρώνει και να μην αγχώνεται το παιδί.  

Βιβλιογραφία

Κάκουρος, Ε. & Μανιαδάκη, Κ. (2006). Ψυχοπαθολογία παιδιών και εφήβων. Αναπτυξιακή προσέγγιση. Αθήνα: Τυπωθήτω- Γιώργος Δάρδανος.    

http://www.minddisorders.com/Py-Z/Tic-disorders.html.

https://www.networks.nhs.uk/nhs-networks/eastern-paediatric-epilepsy-network/documents/tic%20disorder%20leaflet.pdf.