Συντροφικές Σχέσεις: Κατηγορώ-Απομακρύνομαι

Όταν οι σύντροφοι είναι αποσυνδεδεμένοι μεταξύ τους εμφανίζουν κυρίως αρνητικές αλληλεπιδράσεις και τέτοια χροιά έχουν και οι μεταξύ τους διάλογοι. Οι τρεις πιο βασικές μορφές διαλόγου ανάμεσα στους συντρόφους που δεν οδηγούν σε επίλυση των διαφορών και των συγκρούσεων είναι οι εξής: 

«Η Πόλκα της Διαμαρτυρίας»

«Το Βάζω στα Πόδια»

«Βρες τον Κακό»

Στη συνέχεια θα αναλύσουμε την πρώτη μορφή διαλόγου ανάμεσα στους συντρόφους.

«Η Πόλκα της Διαμαρτυρίας» 

Ο ένας σύντροφος γίνεται επικριτικός και επιθετικός και ο άλλος απολογητικός και απόμακρος. Τα ζευγάρια που ακολουθούν αυτό το μοτίβο επικοινωνίας όταν  μαλώνουν ο ένας φωνάζει και ασκεί κριτική στον άλλο για μια συμπεριφορά του και ο άλλος αντιδρά με τελείως παγωμένο τρόπο ή προσπαθεί να δικαιολογήσει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά του. Έτσι, το ζευγάρι μπαίνει μέσα σε έναν ατέλειωτο καβγά όπου ο ένας από τους δύο φωνάζει και ο άλλος προσπαθεί να δικαιολογήσει τον εαυτό του ή αποσύρεται σε μια παγωμένη σιωπή. Ουσιαστικά, το ζευγάρι εγκλωβίζεται μέσα στον ίδιο τον καβγά και προσπαθούν να δώσουν απαντήσεις σε δύο αδιέξοδους πόλους: τι ακριβώς έγινε και ποιανού η ιστορία είναι σωστή. Ωστόσο, σε κάθε σύγκρουση που υπάρχει στο ζευγάρι θα πρέπει να εξεταστούν ποια είναι τα θέματα που υπάρχουν κάτω από αυτή τη σύγκρουση: πόσο συζητάει το ζευγάρι, πώς είναι η μεταξύ τους σχέση; Μέσα σε μια κατάσταση καβγά και έντασης κανείς όμως δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει τι προσκαλεί στον άλλο και πώς επιδρά στη σχέση. Και το αποτέλεσμα είναι κοινό και για τους δύο: θυμός, ματαίωση, αναζήτηση εξηγήσεων, απογοήτευση και μοναξιά.

Ένα ζευγάρι που έχει φτάσει σε αυτή την κατάσταση έχει ανάγκη για δεσμό, γιατί ο τρόπος που αντιδρούν και καβγαδίζουν δείχνει ότι και οι δύο νιώθουν μόνοι μέσα σε αυτή τη σχέση και απλά επαναλαμβάνουν ένα μοτίβο: ο ένας απαιτεί και ο άλλος αποσύρεται. Έτσι και οι δύο νιώθουν στερημένοι και συναισθηματικά απομονωμένοι. Δεν ακούνε με ενσυναίσθηση ο ένας τον άλλο ούτε κατανοούν πώς το παρελθόν τους συνέβαλε στην σημερινή προβληματική κατάσταση. Η πιο κρίσιμη στιγμή για να ξεπεράσουν αυτή την αποσύνδεση είναι να πλησιάσει ο ένας τον άλλο, μόλις περάσει η άμεση απειλή, ώστε να ξαναβρούν τη χαμένη στοργή και συναισθηματική ανταπόκριση. Συνήθως, και οι δύο αναρωτιούνται που πήγε η αγάπη και γιατί χάθηκε η επαφή, όμως θα πρέπει να προσπαθήσουν και οι δύο ώστε να έρθουν πιο κοντά και να προσεγγίσουν ο ένας τον άλλο με στοργή, αγάπη, κατανόηση και διάθεση για επικοινωνία. Και οι δύο την ίδια ανάγκη έχουν: ανάγκη για συναισθηματική ανταπόκριση. Θα μπορέσουν άραγε να «ακούσουν» συναισθηματικά ο ένας τον άλλο ξανά;

«Η αγάπη είναι ο καλύτερος μηχανισμός επιβίωσης και είναι τρομαχτικό να νιώσεις ξαφνικά αποκομμένος συναισθηματικά από τον σύντροφό σου, αποσυνδεδεμένος. Πρέπει να επανασυνδεθούμε, να μιλήσουμε για τις ανάγκες μας με τέτοιον τρόπο ώστε να κινητοποιηθεί ο/η σύντροφός μας και να ανταποκριθεί. Αυτή η λαχτάρα για συναισθηματικό δεσμό με τους κοντινούς μας ανθρώπους είναι η κατεξοχήν συναισθηματική προτεραιότητα, επισκιάζει ακόμη και την ανάγκη για τροφή ή σεξ» (Johnson, 2014: 59-60).

Οι αρνητικές αλληλεπιδράσεις οφείλονται στην απουσία του ασφαλή δεσμού. Όταν νιώθουμε ότι ο ασφαλής δεσμός κινδυνεύει να χαθεί μπαίνουμε σε μια κατάσταση «μάχης» ή «φυγής». Και τότε θα πρέπει να δούμε πώς αντιδρούμε και πώς αντιδρά και ο άλλος: επιρρίπτουμε ευθύνες, γινόμαστε επιθετικοί ή κλεινόμαστε στον εαυτό μας και θέλουμε να δείχνουμε αδιάφοροι; Διαμαρτυρόμαστε και κατηγορούμε ή απομακρυνόμαστε; Και τα δύο είναι ενδείξεις για την ανάγκη μας να επανασυνδεθούμε.  

Επομένως, το πιο βασικό είναι η συναισθηματική ανταπόκριση και για να μπορέσουμε να ενθαρρύνουμε τη συναισθηματική ανταπόκριση θα πρέπει να υπάρχουν τα εξής στοιχεία:

Διαθεσιμότητα –πού μπορώ να σε βρω;-

Πόσο ανοιχτός είναι ο καθένας στο σύντροφό του; Πόσο προσπαθεί να κατανοήσει τα συναισθήματά του; Πόσο μπορεί να υπερβεί την προσωπική τάση φυγής και να συντονιστεί με τις ανάγκες για σύνδεση του άλλου;

Ανταπόκριση –μπορώ να πιστέψω ότι θα ανταποκρίνεσαι στα συναισθήματά μου;

Πόσο συντονίζεται ο σύντροφος με τα συναισθήματά μας, με τις ανάγκες και τους φόβους του συναισθηματικού δεσμού; Πόσο δείχνει πώς τον αγγίζουν; Πόσο αποδέχεται τα συναισθηματικά ερεθίσματα που του στέλνουμε και πόσο ανταποδίδει μηνύματα έγνοιας και φροντίδας, όταν τα έχουμε ανάγκη;

«Η ευαίσθητη ανταπόκριση αγγίζει πάντα τα συναισθήματά μας και κατευνάζει σωματικά» (Johnson, 2014: 63).

Δέσμευση –πώς ξέρω ότι με εκτιμάς και θα είσαι κοντά μου;

Πόσο ιδιαίτερη προσοχή δίνουμε στο αγαπημένο μας πρόσωπο; Πόσο συναισθηματικά παρόντες είμαστε στο σύντροφό μας και πόσο συναισθηματικά παρών είναι ο σύντροφός μας σε εμάς;

Johnson, Sue. (2014). Κράτα με σφιχτά. Επτά συνομιλίες για μια ζωή γεμάτη αγάπη. Αθήνα: Gutenberg.