Διαβάζοντας το παραμύθι της μοναξιάς…

Δυο δέντρα διαφορετικά που θα μπορούσαν να συμβολίζουν και δυο ανθρώπους… Ως διαφορετικά που είναι, αντιμετωπίζουν με διαφορετικό τρόπο τις αντιξοότητες της ζωής. Εξηγούν το ένα στο άλλο το πώς τα καταφέρνουν κι αντεπεξέρχονται και πώς επιβιώνουν… Τελικά το ένα θα συμπληρώσει το άλλο, τα δύο θα γίνουν ένα χωρίς να χάσουν τίποτα από την μοναδικότητά τους. Αυτό που θα νικήσουν με μια μικρή υπέρβαση είναι η μοναξιά τους. Πόσα νοήματα από ένα παραμύθι που απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους. 

Άραγε εμείς προσπαθούμε να έρθουμε πιο κοντά και να γνωρίσουμε τους πολύ κοντινούς μας ανθρώπους; Αν είναι διαφορετικοί από εμάς τους προσεγγίζουμε; Τους ρωτάμε για να μάθουμε γι’ αυτούς; Ρωτάμε τι σκέφτονται ή πώς καταφέρνουν να επιβιώσουν στη ζωή; Προσπαθούμε να αφουγκραστούμε τις ανάγκες ή τις επιθυμίες τους; Τα όνειρά τους;

Ίσως αυτοί οι τόσο κοντά μας, αλλά γνωστοί - άγνωστοί μας, να νιώθουν το ίδιο μόνοι με εμάς. Η μοναξιά δε θα είναι εκεί για πάντα, αν δεν της το επιτρέψουμε. Ένα χαμόγελο, μια γλυκιά κουβέντα, μια καλημέρα κοκ ίσως να αποτελούν μια καλή αφορμή για να έρθουμε πιο κοντά ο ένας με τον άλλον.

Ένα υπέροχο βιβλίο από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, του Πάνου Κυπαρίσση, με  εικονογράφηση της Μαρίνα Δημοπούλου, που διαβάζεται σχεδόν απνευστί. Στο οπισθόφυλλο αναγράφει τα εξής: «Ο πόθος και η αγάπη για τον άλλο συμφιλιώνει συχνά τ’ ανόμοια, διότι εκεί το νόημα κάθε ζωής μπροστά στο θάνατο και στο αιώνιο. Δύο δέντρα, παλεύοντας τη μοναξιά, ανοίγουν δίγλωσσο της φύσης ευαγγέλιο, συνομιλούν ώσπου τα βρίσκουν. Αγκαλιάζονται να γίνουν ένα, με ζεστές υποδοχές, με κελαηδισμούς και μουσικές, με ανέμους να λυσσομανούν κι αυτά μαζί, να υψώνονται μες στο γαλάζιο και ν’ αντέχουν». Καλή σας ανάγνωση!  

 

Κυπαρίσσης, Π. (2017). Το παραμύθι της μοναξιάς. Καλειδοσκόπιο.

 

Κουραβάνας Νικόλαος, Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

 

Προσδοκώ να αλλάξεις για να σε αποδεχτώ…

«Για να είμαστε ευτυχισμένοι, πρέπει να μη μας απασχολούν πολύ οι άλλοι». (Αλμπέρ Καμύ, Νομπελίστας συγγραφέας)

 

Συμβαίνει πολλές φορές είτε στις ήδη υφιστάμενες σχέσεις είτε όταν κάνουμε νέες σχέσεις με ανθρώπους, να αισθανόμαστε ότι δεν ταιριάζουμε απόλυτα σε ό,τι αφορά στις σκέψεις, τη στάση απέναντι στη ζωή και τη γενικότερη συμπεριφορά. Έτσι, μπαίνουμε σε μία διαδικασία αξιολόγησής τους, αλλά και επίκρισής τους, προσδοκώντας ότι με το να τους επισημαίνουμε τα λάθη ή τις παραλείψεις ή τις αβλεψίες τους, σιγά- σιγά θα τους διορθώσουμε και ότι θα τους κάνουμε να σκέφτονται και να συμπεριφέρονται όπως εμείς. 

 

Αυτή η διαδικασία ίσως να είναι μια πολύ χρονοβόρα, να συμβαίνει για πολλά χρόνια χωρίς να το συνειδητοποιούμε και να προκαλεί εκατέρωθεν συγκρούσεις, ψυχική κόπωση και φθορά στις σχέσεις μας. Ο στόχος μας είναι να πείσουμε τους άλλους να αλλάξουν προκειμένου να τους αποδεχτούμε. Κι όταν οι προσδοκίες μας δεν πληρούνται, τότε απογοητευόμαστε, δυσανασχετούμε, νιώθουμε θυμό που δεν εισακούστηκαν οι προτροπές και οι συμβουλές μας, που δεν ασπάστηκαν οι άλλοι τις δικές μας αξίες, τη δική μας θεώρηση του κόσμου και τη δική μας στάση ζωής. 

 

Δεν αντιλαμβανόμαστε ότι για όλο το διάστημα που προσδοκούσαμε να αλλάξουν οι άλλοι, δεν είχαμε γνήσια και καλοπροαίρετη επικοινωνία μαζί τους που να βασίζεται στον αλληλοσεβασμό και να θεμελιώνεται στην ανταπόκριση και την αλληλοκατανόηση, που να εκφράζει μια σχέση αμοιβαιότητας, μια σχέση συνεργατική κι όχι καταχρηστική, πιεστική ή κακοποιητική. Ναι… κακοποιητική, γιατί η επιβολή των δικών μας απόψεων και θέσεων στους άλλους συνιστά κακοποιητική σχέση. Δε σεβόμαστε την ελεύθερη βούληση του άλλου ανθρώπου να είναι όπως αυτός επιθυμεί, με τις αδυναμίες του, τα λάθη του, τα αρνητικά αλλά και τα θετικά του χαρακτήρα του. Στο κάτω- κάτω, ποιος δεν έχει προτερήματα και ελαττώματα στον χαρακτήρα του; 

 

Οι ανθρώπινες σχέσεις θα πρέπει να επιδιώκουν την ουσιαστική ανθρώπινη επαφή, να είναι απαλλαγμένες από συμφέροντα και να υπερβαίνουν το εγώ. Αν οι σχέσεις δεν διακρίνονται από φροντίδα και διακριτικότητα, τότε ατονούν, εξαντλούν κι απομυζούν κάθε διάθεση και κάθε ψυχικό απόθεμα για αληθινή επαφή και αληθινή σχέση. 

 

Έχουμε αναρωτηθεί ποτέ τι θα γινόταν αν παίρναμε το βλέμμα μας από τους άλλους και το στρέφαμε στον εαυτό μας; Άραγε θα βρίσκαμε λάθη και παραλείψεις ή θα ήμασταν άψογοι και τέλειοι σε όλα; Κι ακόμη, γιατί είναι τόσο δύσκολο να στρέψουμε την κριτική στον ίδιο μας τον εαυτό; Ποιες αρετές και ποια ελαττώματα θα βρίσκαμε; Πόση καλοσύνη, γενναιοδωρία, ανιδιοτέλεια, μακροθυμία, αφοσίωση, ανεκτικότητα και αλτρουισμό θα βρίσκαμε; Κι αυτές οι αρετές θα ήταν αρκετές για να επισκιάσουν την κτητική μας διάθεση, τον εγωισμό μας, την έλλειψη της ψυχικής ισορροπίας και πληρότητάς μας; Μήπως επιχειρώντας μια ολότελα δική μας ενδοσκόπηση, θα φτάναμε γρηγορότερα στην ανάπτυξη πιο υγιών ανθρωπίνων σχέσεων; 

 

Κι αν μας είναι τόσο δύσκολο να εντοπίσουμε τις ατέλειές μας κι ακόμη πιο δύσκολο να τις διαχειριστούμε και να τις διορθώσουμε, γιατί επιμένουμε στο να επιβάλλουμε μια τέτοια διεργασία στους άλλους; Ας μην είμαστε, λοιπόν, τόσο αυστηροί με τους άλλους εφόσον δεν μπορούμε να είμαστε εξίσου αυστηροί με τον εαυτό μας. Ας σεβαστούμε το διαφορετικό κι ας δεχθούμε ότι δεν μπορούμε να είμαστε όλοι ίδιοι.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

Απρίλιος: Μήνας ευαισθητοποίησης για τον αυτισμό

Ξέρουμε τι είναι ο αυτισμός;

 

Η δεύτερη μέρα του Απρίλη είναι αφιερωμένη στον αυτισμό… φέτος είναι ολόκληρος ο μήνας εστιασμένος στην προώθηση της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον αυτισμό. Ίσως θεωρείται αυτονόητο ότι στη σημερινή εποχή γνωρίζουμε ή τουλάχιστον πολύ εύκολα μπορούμε να ενημερωθούμε για όλα τα θέματα γύρω μας. Πολλές φορές όμως αν κάτι δεν μας τύχει ή δεν έχει συμβεί στο περιβάλλον μας και δεν μας έχει απασχολήσει μπορεί να μην μας κινητοποιήσει ποτέ το ενδιαφέρον. Ωστόσο, αυτή η άγνοια μπορεί να φέρει σε δύσκολη θέση έναν γονιό ή συνοδό αυτιστικού παιδιού ή και το ίδιο το αυτιστικό παιδί.

Περίεργα βλέμματα, παρατηρήσεις ή υποδείξεις για το παιδί, για τη συμπεριφορά του ή τον τρόπο που μιλά, για την έλλειψη ευγένειας ή για το πόσο φωνάζει χωρίς να έχουμε καταλάβει ότι πρόκειται για μια κατάσταση που φυσικά ούτε το ίδιο το παιδί ούτε ο γονιός έχει επιλέξει. Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή με δυσκολίες στην ικανότητα επικοινωνίας, αλληλεπίδρασης και έκφρασης των συναισθημάτων. 

 

Τα αυτιστικά παιδιά χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους για να ηρεμούν, που μπορεί να μας φανούν περίεργοι ή παράξενοι. Στερεότυπες κινήσεις των χεριών και άλλων μελών του σώματος, ηχολαλία και περίεργες κραυγές που μας φαίνονται ασυνήθιστα και σε πολλές περιπτώσεις το αυτιστικό παιδί δεν φέρει εξωτερικά χαρακτηριστικά που να δείχνουν την ύπαρξη διαταραχής. Βλέπουμε λοιπόν ένα παιδί το οποίο δεν περιμένουμε ότι θα εμφανίσει τέτοιου είδους συμπεριφορές και όταν ξεκινάει να τρέχει κουνώντας τα χέρια ή να κοιτάζει τα χέρια του φέροντάς τα κοντά στο πρόσωπό του ή να κλείνει τα αυτιά του και να βγάζει διάφορες κραυγές παραξενευόμαστε και κοιτάζουμε με απορία. Όλες αυτές οι συμπεριφορές είναι τα συμπτώματα που φέρουν τα αυτιστικά άτομα, χωρίς να υπάρχει μια κοινή κλινική εικόνα σε όλους.

Όμως, μπορούμε να μάθουμε ορισμένα στοιχεία που είναι σημαντικά για τους αυτιστικούς: βιώνουν πολύ έντονα τα αισθητηριακά ερεθίσματα, οπότε θα ήταν βοηθητικό αν μιλούσαμε πιο σιγά ή να δεν κάναμε έντονες κινήσεις ή εναλλαγές στη συμπεριφορά μας. Δεν κατανοούν τον μεταφορικό λόγο ή το χιούμορ, οπότε θα ήταν βοηθητικό να χρησιμοποιούμε την κυριολεξία. Δεν μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και αν νιώσουν έντονη συσσώρευση αρνητικών συναισθημάτων ή ερεθισμάτων μπορεί να οδηγηθούν σε έκρηξη θυμού με αυτοκαταστροφικές τάσεις. Επίσης, δεν τους αρέσει η βλεμματική επαφή, για αυτό είναι καλύτερα να μην τους κοιτάμε έντονα, δίνοντάς τους χρόνο να προσαρμοστούν και χώρο να νιώσουν άνετα. 

 

Μαθαίνοντας περισσότερα για τον αυτισμό μπορούμε να αποκτήσουμε περισσότερη κατανόηση για τον τρόπο που λειτουργούν και σκέφτονται τα αυτιστικά άτομα, πως εκφράζουν τις ανάγκες τους, πώς εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους… Μαθαίνοντας περισσότερα θα σταματήσουμε να κοιτάμε επίμονα, να κάνουμε αδιάκριτες ερωτήσεις και να αναρωτιόμαστε γιατί συμπεριφέρεται έτσι… Ίσως μάθουμε να είμαστε πιο ανοικτοί στη διαφορετικότητα…

 

Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

 

https://ghettomagazine.gr/mhnas-euais8htopoihshs-gia-ton-autismo-kseroume-ti-einai-o-autismos/

 

 

Η «θεατρική» μονοπώληση της προσοχής των άλλων

Ορισμένα παιδιά εμφανίζουν σε έντονο βαθμό την τάση να βρίσκονται στο προσκήνιο, να επιδεικνύονται και να μονοπωλούν την προσοχή των άλλων. Σχεδόν όλα τα παιδιά περνούν από ένα ή περισσότερα στάδια επιδειξιομανίας και μερικά νιώθουν την ανάγκη να επιδεικνύονται όλες τις ώρες. Η ηλικία μεταξύ 3 και 5 ετών καθώς και η περίοδος της εφηβείας είναι περίοδοι έξαρσης της ‘θεατρικής’ επίδειξης και της μονοπώλησης της προσοχής των άλλων. 

 

«Η περίοδος μεταξύ 3 και 5 ετών είναι συνήθως η φάση της ταχείας ανάπτυξης του κοινωνικού Εγώ. Αρχίζει να διαμορφώνεται η ατομικότητα του παιδιού καθώς αυξάνει η συναισθηματική αυτονόμησή του από την οικογένεια. Το παιδί κατορθώνει να επιβεβαιώνει τον εαυτό του, σε κάποιον βαθμό τουλάχιστον. Είναι αρκετά σύνηθες, οι προσπάθειες αυτές του παιδιού προς την αυτονομία να παίρνουν τη μορφή της θορυβώδους ορμητικότητας, του αρνητισμού και της επιδειξιομανίας».

 

«Το παιδί, μέσα στη χαρά της αίσθησης της δικής του προσωπικότητας και ατομικότητας, και των επιδράσεων που ασκούν επάνω στους άλλους, δεν μπορεί πάντοτε να διακρίνει τα όρια μεταξύ της αυτοεπιβεβαίωσής του (που οι γονείς θέλουν να ενθαρρύνουν ως κάποιον βαθμό), της μονοπώλησης της προσοχής των άλλων και του δικαιώματος των άλλων να πουν και αυτοί μια λέξη στη συζήτηση ή να τους αφήνουν ήσυχους. Πολλά παιδιά είναι ελκυστικά, χαριτωμένα και πολύ θαρρετά με τους μεγάλους και ενθαρρύνονται στο να προσελκύσουν τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους και στο να ‘κλέβουν την παράσταση’ από άλλα παιδιά και μεγάλους στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις. Όλοι μας, πιθανώς, είχαμε κάποτε την εμπειρία να επισκεφθούμε ένα σπίτι, όπου το παιδί αποτελεί το μόνο κέντρο όλων των δραστηριοτήτων της οικογένειας και να βρεθούμε μπροστά σε μια κατάσταση, όπου εμείς οι μεγάλοι δεν μπορούμε να ανταλλάξουμε ούτε μια κουβέντα μεταξύ μας, επειδή το παιδί έχει το μονοπώλιο ‘στη σκηνή’ και εξαντλεί όλο του το ρεπερτόριο από ‘χαριτωμένα’ τεχνάσματα. Και αυτό που ίσως είναι σαγηνευτικό για τους γονείς, ακόμη και για τους τρίτους, αποβαίνει απρεπές, ασεβές, εγωιστικό και αντικοινωνικό» (σελ. 42-43).

«Η επιδειξιομανία είναι συνήθως μεταβατική μορφή συμπεριφοράς. Χρειάζεται συμπαθητικό χειρισμό και κατανόηση των λόγων, για τους οποίους την εκδηλώνει το παιδί. Αν και δεν είναι καθόλου απαραίτητο να την πατατάξουμε με τρόπο αυταρχικό και τραχύ, εντούτοις δεν πρέπει ούτε και να την ενθαρρύνουμε. Μπορούμε να κατευθύνουμε την προσοχή του παιδιού σε κάτι άλλο, και αφού το αφήσουμε να πει και να κάνει τα δικά του για κάποιο μικρό, εύλογο χρονικό διάστημα, σταματάμε τις υπερβολές του (τη μονοπώληση του χρόνου, τις μεγαλοποιήσεις του και τις έντονες φωνές του) είτε εξηγώντας του πως αυτοί οι τρόποι συμπεριφοράς στρέφονται τελικά εναντίον του είτε απομακρύνοντάς τον από το κέντρο ‘της σκηνής’. Το παιδί που χρησιμοποιεί επιδεικτική συμπεριφορά, για να κερδίσει την προσοχή των άλλων, συνήθως την χάνει, γιατί γίνεται αντιπαθητικό. Η επιδεικτική συμπεριφορά γρήγορα θα εξαλειφθεί, αν δεν αμείβεται, δηλαδή αν δεν παρέχουμε στο παιδί κοινό- θεατές για να δώσει την παράστασή του» (σελ. 43-44).

 

Herbert, M. (1998). Ψυχολογικά προβλήματα της παιδικής ηλικίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.

Συνεργατικό παιχνίδι

Σύμφωνα με την Parten, το συνεργατικό παιχνίδι ξεκινά από την ηλικία των 4,5-5 ετών και έπειτα. Από αυτή την ηλικία τα παιδιά αρχίζουν να παίζουν μαζί με άλλα παιδιά, να μοιράζονται τα ίδια παιχνίδια και να θέτουν κοινούς στόχους στο παιχνίδι. Το παιχνίδι αυτό συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση του παιδιού και στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων. Τα παιδιά χρειάζονται στήριξη, καθοδηγούμενη πρακτική και βοήθεια ώστε να αναπτύξουν θετικές κοινωνικές δεξιότητες, όπως το να μάθουν να μοιράζονται, να συμβιβάζονται και να προσαρμόζονται σε νέες καταστάσεις. Αυτό γίνεται σταδιακά και με διαφορετικούς ρυθμούς από παιδί- σε παιδί.

 

Τα βασικά χαρακτηριστικά είναι τα εξής:

Τα παιδιά εργάζονται μαζί σε ένα κοινό παιχνίδι, που το μοιράζονται, μοιράζονται έναν κοινό στόχο κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, έχουν ρόλους κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού, ή μπορεί να υπάρξει κάποιος συμβιβασμός ή θυσία για το κοινό καλό του παιχνιδιού. 

 

Η συνεργασία είναι η ικανότητα όπου το άτομο ισορροπεί ανάμεσα στις δικές του ανάγκες και στις ανάγκες των άλλων. Η συνεργασία σημαίνει πραγματική κατανόηση και ικανότητα να σκεφτώ και την άλλη πλευρά. Το να κάνει ένα παιδί αυτό που θέλουν οι ενήλικες είναι συμμόρφωση. Η συνεργασία προϋποθέτει κοινή προσπάθεια, ένα πάρε- δώσε που στηρίζεται στην αμοιβαία ικανοποίηση και αναπτύσσεται σταδιακά. Για να αναπτυχθεί στο παιδί ένα πνεύμα συνεργασίας θα πρέπει να καταλάβει ότι οι υποχρεώσεις και οι κανόνες που υπάρχουν είναι καλοί για όλους. Προσφέρουμε επιλογές στο παιδί ώστε να μπορέσει το ίδιο να επιλέξει, δείχνοντάς το έτσι σεβασμό. Ο σεβασμός δημιουργεί μια αίσθηση συνεργασίας, η οποία όμως πηγάζει από το εσωτερικό του ατόμου.

 

Πηγές:

https://helpfulprofessor.com/stages-of-play/.

https://www.zerotothree.org/resources/222-tips-on-helping-your-child-learn-to-cooperate.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.