Όταν θες να φύγεις, φεύγεις…

Όταν θες να φύγεις, φεύγεις… δεν το φωνάζεις, δεν το ανακοινώνεις σε κάποιον που μέχρι τώρα δεκάρα δεν έδινε για το αν θα μείνεις. 

Ξέρεις γιατί το κάνεις αυτό;

Γιατί ελπίζεις. Ελπίζεις ότι θα τον ταρακουνήσεις, ότι θα αλλάξει, ότι επιτέλους θα ενδιαφερθεί.

Αφού δεν ενδιαφέρθηκε τόσο καιρό γιατί να ενδιαφερθεί τώρα και να ξέρεις ακόμη και να το κάνει θα είναι λίγο, για πολύ λίγο, και μετά θα ξεχαστεί πάλι. Θα το κάνει μόνο γιατί το ζήτησες, όχι γιατί το νιώθει πραγματικά, όχι γιατί θέλει να είναι εδώ για σένα και όχι γιατί βλέπει ότι εσύ είσαι εδώ για αυτόν.

Για να δείξει πραγματικό ενδιαφέρον πρέπει να το νιώθει, να το θέλει, να μπορεί. Ένας που δεν θέλει να σου δώσει συναίσθημα και το βλέπεις τόσο καιρό, τι περιμένεις; Να σου το δώσει αφού συγκινηθεί που διαλαλείς τη φυγή σου;

Απλά φύγε… χωρίς ανακοινώσεις και δηλώσεις κι αφού δεν ήταν εδώ, δεν θα το πάρει και χαμπάρι.

Μη φοβάσαι, δεν θα του στοιχίσει και αν φοβάσαι ότι θα στοιχίσει σε σένα, καλύτερα να πενθήσεις τώρα για αυτό που χάνεις, παρά να πενθείς μια ζωή για αυτά που δεν σου δίνει, για αυτά που προσδοκούσες και ποθούσες. 

Ήδη είσαι ένας ζητιάνος λίγου συναισθήματος και λίγης προσοχής, υπό την απειλή της φυγής σου.

Φύγε, μην περιμένεις κάτι από κάποιον που από μόνος του δεν έχει την πρόθεση να δώσει.

Ελπίδα… μόνο αυτό είχες τόσο καιρό. Και τώρα; Τίποτα… Νιώθεις ότι βρίσκεσαι στο πουθενά.

Ίσως καλύτερα στο πουθενά, παρά στην ελπίδα που διαρκώς σε οδηγεί σε ένα τίποτα…

Ανύπαρκτοι δεσμοί

Όσο και να με πλησιάζεις δεν μπορώ να σε νιώσω κοντά μου. Είναι τόσο παγωμένο το συναίσθημά σου, και δεν μπορώ να σε κατηγορήσω για αυτό, αλλά δεν μπορώ και να προσδοκώ κάτι. Όσο και να ονειρεύτηκα την αγκαλιά σου, δεν θέλω μια παγωμένη αγκαλιά, στην οποία δεν θα νιώθω τίποτα, γιατί εσύ δεν νιώθεις τίποτα… Πλέον, δεν μπορώ να ζητήσω κάτι, γιατί ξέρω ότι δεν μπορεί να μου δοθεί, δεν υπάρχει; Δεν μπορεί να υπάρξει; Δεν θέλεις να υπάρξει; Τι σημασία έχει η απάντηση; Είναι από τις λίγες περιπτώσεις που όλα τα κρίνει το αποτέλεσμα. 

Οι μεταξύ μας δεσμοί είναι ανύπαρκτοι… όσο κι αν προσπαθήσω δεν μπορώ να τους διακρίνω… Μάλλον θέλει πολύ φαντασία για να τους δει κάποιος. Σε τι όμως ωφελεί μια ανύπαρκτη σχέση; Σε τίποτα… τουλάχιστον έτσι το βλέπω εγώ... Αν η ανυπαρξία του δεσμού σου δίνει ασφάλεια ή και ικανοποίηση δεν ξέρω. Σ’ εμένα δεν προσφέρει κάτι, δεν δύναται να προσφέρει κάτι.

Ποτέ δεν αναζήτησα σχέσεις με ανύπαρκτους δεσμούς, χωρίς συναίσθημα, παγωμένες σχέσεις ή συναισθηματικά νεκρές σχέσεις. Μπορεί να νιώθεις ότι επιβιώνεις με ασφάλεια μέσα σε μια τέτοια σχέση, γιατί δεν χρειάζεται να δώσεις τίποτα, δεν χρειάζεται να νιώσεις τίποτα, όμως, είσαι ήδη νεκρός. Μόνο αυτό είναι το κέρδος που έχεις και μπορείς να παλέψεις από εδώ και πέρα για κάθε εκπλήρωση της ματαιοδοξίας σου, των ονείρων σου και των φαντασιώσεών σου, μέχρι να καταλάβεις ότι όλα είναι μάταια, όπως και η ζωή σου, όπως και η ίδια σου η ύπαρξη. 

Ξέρεις κάτι; Όσα όνειρα και να εκπληρώσεις, οι ανύπαρκτοι δεσμοί σου θα σου υπενθυμίζουν πόσο λίγος είσαι και πόσο ανυπόφορο είναι να ζεις. Μπορείς για λίγο ακόμα να παραμυθιάζεις τον εαυτό σου ότι είσαι σημαντικός, ότι είσαι ξεχωριστός, ότι είσαι αποδεκτός, χωρίς όμως ανθρώπινους δεσμούς δεν είσαι τίποτα. Οι περισσότεροι το ανακαλύπτουν λίγο πριν το τέλος και συνειδητοποιούν ότι έχασαν όλοι τους τη ζωή για να το καταλάβουν, αλλά είναι αργά, γιατί είναι ήδη πολύ μόνοι για να μπορέσουν έστω να το μοιραστούν με κάποιον, με κάποιον που θα είναι συναισθηματικά κοντά τους, που θα νιώσει αυτό που νιώθουν…

Κι όλα αυτά δεν τα λέω σαν ένα κατηγορώ απέναντί σου, αλλά σαν ένα παράπονο για τη μεταξύ μας σχέση. Κι αν συμπεριφερόμουν έτσι, θα ήθελα να μου τα πει κάποιος και σε μένα έγκαιρα και με ειλικρίνεια. Ίσως είναι πολύ δύσκολο να το δεις και να το αντιληφθείς, αλλά αν αναρωτιέσαι τι δεν πάει καλά στις ανύπαρκτες σχέσεις σου, δες λίγο πως αντιμετωπίζεις εσύ τους άλλους και πόσο πρόθυμος είναι να επενδύσεις σε μια σχέση.

Συναισθηματικά νεκρός...

Το συναίσθημα κείτεται νεκρό μέσα σου. Δεν μπορώ να κάνω κάτι για αυτό, παρά να το πενθήσω. Μια απώλεια… ναι, αυτό βιώνων. Μόλις συνειδητοποίησαν την απώλεια. Είμαι συναισθηματικά νεκρός… και πώς θα προσδιορίσω την ώρα και την αιτία του θανάτου; Τι σημασία έχουν όλα αυτά μέσα σε ένα έρημο τοπίο όπου το συναίσθημα είναι ήδη νεκρό; Σε τι σε βοηθάει η ιατροδικαστική έρευνα από τη στιγμή που δεν αλλάζει το αποτέλεσμα; 

Ουσιαστικά σε τίποτα; Κι αυτό νιώθεις… γιατί δεν ξέρεις τι να κάνεις με το ήδη νεκρό σου συναίσθημα. 

Να λυπηθείς; Να στεναχωρηθείς; Να κλάψεις; Να νιώσεις τι και πώς; Πώς να νιώσεις; Όλα αυτά είναι συναισθήματα; Που να τα βρεις; Πώς μπορείς να πενθήσεις τα χαμένα σου συναισθήματα μέσα από τη δημιουργία άλλων συναισθημάτων; Τι δύσκολο; Κι αν είναι όλα μέσα σου νεκρά, πώς θα συνεχίσεις να ζεις; Που θα μπορέσεις να βρεις λίγη ελπίδα; Ελπίδα; Κι αυτό συναίσθημα δεν είναι; Υπάρχουν τελικά τόσα συναισθήματα και χωρίς κανένα από αυτά είναι απλά συναισθηματικά νεκρός. «Νιώθεις» ή καλύτερα βλέπεις να απλώνεται παντού μια μαυρίλα χωρίς να ξέρεις τι πρέπει να κάνεις… πώς να αντιδράσεις; Προς τα πού θέλεις να πας; Όλα είναι τόσο άδεια… τόσο κενά… τόσο μάταια…

Συναισθηματικά νεκρός… αλλά πόσο θα ζήσεις έτσι; Για πάντα; Πόσο «ζωντανός» μπορεί να είναι ένας «νεκρός»; Αδιέξοδο… και τώρα τι κάνουμε; Τι πιθανότητες έχουν να ζωντανέψουν τα συναισθήματα; Και πώς να το κάνεις αυτό; Μήπως απλά κοιμούνται; Μήπως όλα μπορούν να γίνουν όπως πριν; Τι μπορεί να ζωντανέψει τα συναισθήματα; Ένας άνθρωπος, μια κατάσταση, ένα ενδιαφέρον; Όποιο κι αν είναι το ερέθισμα μόνο εσύ θα μπορέσεις να το καταφέρεις. Μήπως δεν είναι τελείως νεκρά και είναι απλά μισοπεθαμένα περιμένοντας εσένα να τα δώσεις ξανά ζωή;   

Δεξιότητες στην επικοινωνία του ζευγαριού

Δύο βασικοί λόγοι στους οποίους οφείλεται η επικοινωνία του ζευγαριού αφορά το μοίρασμα σκέψεων και συναισθημάτων μεταξύ τους, καθώς και τη λήψη αποφάσεων. 

Αναφορικά με το μοίρασμα σκέψεων και συναισθημάτων, το ζευγάρι δεν έχει ως στόχο τη λήψη αποφάσεων ή την επίλυση σημαντικών θεμάτων, αλλά προσπαθεί να δώσει ο ένας στον άλλο να καταλάβει πώς νιώθει και τι σκέφτεται. Τα ζευγάρια συχνά κάνουν τέτοιου είδους συζητήσεις, όπως πώς πήγε η ημέρα ή τις αντιδράσεις για μια ταινία που είδαν μαζί, ή μπορεί να αφορά θέματα της σχέσης. Μπορεί να εκφράσουν τη λύπη ή την απογοήτευση λόγω της έλλειψης επικοινωνίας ή των συχνών συγκρούσεων. Είναι σημαντικό να μάθει το ζευγάρι να εκφράζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του με παραγωγικό τρόπο, είτε αφορούν θετικά είτε αφορούν αρνητικά συναισθήματα ή ζητήματα. Είναι πολύ σημαντικό να νιώθουμε ότι το άλλο άτομο μας καταλαβαίνει και ότι μας ακούει, ακούει αυτό που εμείς λέμε και προσπαθεί να δει τα πράγματα όπως τα βλέπουμε κι εμείς, έτσι ώστε να έρθει πιο κοντά μας και να κατανοήσει τα δικά μας συναισθήματα. Το ίδιο θα πρέπει να κάνουμε κι εμείς απέναντι στον άλλο. Για αυτό θα πρέπει να γίνουμε καλοί ακροατές, καθώς και να βρούμε λειτουργικούς και αποτελεσματικούς τρόπος ώστε να μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Πριν αρχίσουμε να κατηγορούμε τον άλλο ότι δεν ακούει και δεν μας καταλαβαίνει, ας αναλογιστούμε πόσο εμείς είμαστε καλοί ακροατές και πόσο κατανοούμε τον άλλο. Ξεκινάμε, λοιπόν, εστιάζοντας στα δικά μας συναισθήματα και σκέψεις και στο πόσο τα καταφέρνουμε εμείς και όχι πώς και πόσο τα καταφέρνει ο σύντροφός μας. 

Ο δεύτερος λόγος συζήτησης του ζευγαριού αφορά συζητήσεις για τη λήψη μιας κοινής απόφασης. Αυτό μπορεί να αφορά καθημερινές, ασήμαντες αποφάσεις ή πιο σοβαρές αποφάσεις, όπως αλλαγή εργασίας, μετακόμιση, αγορές, κτλ. Κάποιες από τις αποφάσεις μπορεί να αναφέρονται σε προβληματικές πλευρές της σχέσης, όπως το μοίρασμα των δουλειών του σπιτιού, έκφραση συναισθημάτων, σεξουαλική δραστηριότητα.

«Οι άνθρωποι μπορεί να αισθανθούν απογοητευμένοι από τους άλλους αν συμμετέχουν σε συζητήσεις διαφορετικού είδους. Για παράδειγμα, αν μια σύζυγος προσπαθεί να εκφράσει τις ιδέες και τα συναισθήματά της σχετικά με κάτι που την είχε αναστατώσει και ο σύζυγος προσπαθεί να προτείνει λύσεις, μπορεί να εκνευριστούν ο ένας με τον άλλο. Εκείνη αισθάνεται απογοήτευση επειδή εκείνος δε φαίνεται να επικεντρώνεται σε μια συζήτηση για τα συναισθήματά της, και εκείνος εκνευρίζεται επειδή εκείνη δε δίνει καμία προσοχή στις ιδέες του για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πώς να βελτιώνουν τη σχέση τους. Μερικοί σύντροφοι δε φαίνεται να δυσκολεύονται να καταλάβουν το είδος της συζήτησης που ζητάει το άλλο άτομο. Για άλλα ζευγάρια αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα» (Epstein & Baucom, 2005: 427).

Δεξιότητες για ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων

• Διατύπωσε τις απόψεις σου υποκειμενικά, ως δικά σου συναισθήματα και σκέψεις, όχι ως αντικειμενικές αλήθειες. Λες αυτό που πιστεύεις-δε σημαίνει πώς είναι το απόλυτα ορθό.
• Μίλησε για τον εαυτό σου: τι σκέφτεσαι και αισθάνεσαι εσύ, όχι τι σκέφτεται και αισθάνεται ο σύντροφός σου.
• Εξέφρασε τα συναισθήματά σου, όχι μόνο τις ιδέες σου. Λες όχι μόνο τι πιστεύεις και πώς βλέπεις τα πράγματα, αλλά και πώς νιώθεις.
• Όταν μιλάς για το σύντροφό σου, διατυπώνεις τα δικά σου συναισθήματα για εκείνον, όχι απλώς για ένα γεγονός ή μια κατάσταση.
• Όταν εκφράζεις αρνητικά συναισθήματα και προβληματισμούς, περιλαμβάνεις και θετικά συναισθήματα που έχεις για το άτομο ή την κατάσταση.
• Κάνεις τη διατύπωση όσο πιο συγκεκριμένη μπορείς, τόσο αναφορικά με τα συναισθήματα όσο και αναφορικά με τις σκέψεις σου.
• Να μιλάς για ένα θέμα κάθε φορά και αφού πεις τη γνώμη σου να περιμένεις και την απάντηση από τον σύντροφό σου. Η μακροσκελής και αδιάλειπτη ομιλία δυσκολεύει τον συνομιλητή να την παρατηρήσει και να μπορέσει να εκφράσει τη γνώμη του.
• Εξέφρασε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου με διακριτικό τρόπο και την κατάλληλη στιγμή για να μπορεί ο σύντροφός σου να παρακολουθεί αυτό που λες χωρίς να αμύνεται.

Δεξιότητες ακρόασης του συντρόφου

• Τρόποι αντίδρασης όσο μιλάει ο σύντροφός σου:
• Δείξε ότι κατανοείς τις δηλώσεις του συντρόφου σου και ότι αποδέχεσαι το δικαίωμά του να έχει αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα.  Δείξε την αποδοχή σου μέσα από τον τόνο της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου και τη στάση του σώματος.
• Προσπάθησε να βάλεις τον εαυτό σου στη θέση του συντρόφου σου και δες την κατάσταση από τη δική του οπτική γωνία για να καταλάβεις πώς αισθάνεται και σκέφτεται το άλλο άτομο για το θέμα.

Τρόποι αντίδρασης αφού ο σύντροφός σου ολοκληρώνει το λόγο του:

Αφού ο σύντροφός σου σταματήσει να μιλάει, συνόψισε και επαναδιατύπωσε τα πιο σημαντικά συναισθήματα, επιθυμίες, διαφωνίες και σκέψεις του συντρόφου σου (αντανάκλαση).

Όσο έχεις το ρόλο του ακροατή:

• Μην κάνεις ερωτήσεις, παρά μόνο για διευκρίνιση.
• Μην εκφράζεις τη δική σου οπτική γωνία ή άποψη.
• Μην ερμηνεύεις ή μην μεταβάλλεις το νόημα των διατυπώσεων του συντρόφου σου.
• Μην προτείνεις λύσεις ή μην προσπαθείς να επιλύσεις το πρόβλημα, αν υπάρχει.
• Μην κρίνεις ή μην αξιολογείς αυτά που λέει ο σύντροφός σου.

Συζητήσεις για τη λήψη αποφάσεων:

• Διατυπώστε το ζήτημα με σαφήνεια και ακρίβεια.
• Διευκρινίστε τους λόγους για τους οποίους το ζήτημα είναι σημαντικό και τις ανάγκες που έχετε.
• Συζητήστε πιθανές λύσεις.
• Επιλέξτε μια λύση που να είναι πραγματοποιήσιμη και ευχάριστη και στους δύο.
• Επιλέξτε μια δοκιμαστική περίοδο για να υλοποιήσετε τη λύση, αν πρόκειται για κατάσταση που ενδεχομένως θα εμφανιστεί παραπάνω από μια φορά.

Epstein, N.B. & Baucom, D.H. (2005). Ενισχυμένη Γνωστική- Συμπεριφορική Θεραπεία Ζευγαριών. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.