Του Ρούντολφ Ντράικωρς
Ο Ντράικωρς στο συγκεκριμένο βιβλίο αναλύει τις βασικές αρχές της αντλεριανής ψυχολογίας, ξεκινώντας με την έννοια του κοινωνικού ενδιαφέροντος, που αποτελεί μια σημαντική έννοια για τον Άντλερ. «Η κατευθυντήρια αρχή της Ατομικής Ψυχολογίας του Άλφρεντ Άντλερ βασίζεται στην αναγνώριση της σημασίας που έχει η ανθρώπινη κοινωνία όχι μόνο για την ανάπτυξη του χαρακτήρα κάθε ατόμου, αλλά ακόμη και για τον προσανατολισμό που ακολουθεί κάθε ξεχωριστή πράξη και κάθε ξεχωριστό συναίσθημα του ανθρώπου μέσα στη ζωή» (σελ. 13). Ο κοινωνικός παράγοντας παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του ατομικού χαρακτήρα των ανθρώπων. Ο τρόπος που ο άνθρωπος αναπτύσσεται, η φύση, ο χαρακτήρας και οι πράξεις του ατόμου διαμορφώνονται με βάση τις εμπειρίες που αποκτά μέσα στην κοινότητα που μεγαλώνει. Η ανάπτυξη της ικανότητας της συνεργασίας του ατόμου επηρεάζει τον τρόπο που αναπτύσσει την προσωπικότητά του. Το κοινωνικό ενδιαφέρον συνδέεται με τον τρόπο που συνεργάζεται και αλληλεπιδρά με τους άλλους ο άνθρωπος.
Μία ακόμη βασική έννοια του Άντλερ είναι η τελολογία, καθώς θεωρούσε ότι η ανθρώπινη ψυχή έχει τελολογική δομή. Συγκεκριμένα, ο Ντράικωρς αναφέρει: «Ο αποφασιστικός παράγοντες που διαμορφώνει τον χαρακτήρα του ατόμου είναι ο σκοπός που επιδιώκει να επιτύχει τις πράξεις του. Θα πρέπει να παραδεχτούμε αυτή τη θέση, αν πιστεύουμε, πως η στάση του ανθρώπου μέσα στο περιβάλλον συνεχώς αποφασίζει για όλες του τις πράξεις και για το σύνολο των πράξεών του, δηλαδή την προσωπικότητά του» (σελ. 23). Ο Άντλερ θεωρούσε ότι όλα τα έμβια όντα έχουν ή αναζητούν κάποιο σκοπό, ψάχνουν να βρουν ένα σκοπό, με βάση τον οποίο κινούνται. Ο άνθρωπος πολύ περισσότερο ενεργεί παρά αντιδρά. Η τελολογία αφορά την ικανότητα του ατόμου να ψάξει να βρει τον σκοπό του, όπως εκείνος κρίνει καλύτερα.
Ο Άντλερ περιέγραψε, επίσης, το παραχαϊδεμένο παιδί, το οποίο μεγαλώνει μέσα σε μια εκρηκτικά σπιτίσια ατμόσφαιρα και απολαμβάνει τεχνητά προνόμια που το εξαιρούν από τη φυσική τάξη της κοινωνικής ζωής. «Έτσι, το παιδί δεν χρειάζεται να υποταχτεί στους κανόνες της πρώτης κοινωνίας που γνωρίζει, δηλαδή της οικογένειας, και που όλα τα υπόλοιπα μέλη της σέβονται. Οι ιδιαίτερες προφυλάξεις εμποδίζουν το παιδί να αισθανθεί οποιαδήποτε δυσφορία. Μια τεχνητή ζεστασιά το τυλίγει. Δεν χρειάζεται να κερδίσει την αναγνώριση κάνοντας κάτι δικό του. Ο οίκτος και η επιείκεια το προστατεύουν από όλες τις δυσάρεστες συνέπειες των πράξεών του. […] Έτσι, οι γονείς που παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους τα εμποδίζουν να αναπτυχθούν και να γίνουν χρήσιμα μέλη της κοινωνίας» (σελ. 30-31).
Επίσης, ο Ντράικωρς κάνει αναφορά στην έννοια των αισθημάτων μειονεξίας και τον αγώνα για διάκριση που ανέφερε ο Άντλερ. Ο Άντλερ θεωρούσε ότι όλοι γεννιόμαστε με αισθήματα μειονεξίας, τα οποία μεγαλώνοντας παλεύουμε ώστε να απαλλαγούμε από αυτά και προσπαθούμε να γίνουμε παραδεχτοί από την κοινωνία. Το παιδί όταν συγκρίνεται με τους άλλους και βλέπει ότι υστερεί θεωρεί ότι οι άλλοι αξίζουν περισσότερο. «Το αίσθημα μειονεξίας είναι μια λαθεμένη αυτοεκτίμηση. Η μειονεξία υπάρχει μόνο μέσα στη φαντασία του ατόμου που συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους» (σελ. 39).
Ο Άντλερ ασχολήθηκε ακόμη με τον οικογενειακό αστερισμό, καθώς κάθε παιδί έχει μια διαφορετική θέση μέσα στην οικογένεια. Η σειρά γέννησης του κάθε παιδιού επηρεάζει τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου. Άλλα χαρακτηριστικά φέρει το μεγαλύτερο παιδί, άλλα το μικρότερο και άλλα το μοναχοπαίδι. Το κάθε παιδί έχει να παλέψει με διαφορετικό τρόπο για να μπορέσει να βρει τη δική του θέση μέσα στην οικογένεια.
Ένα ακόμη θέμα με το οποίο ασχολήθηκε ο Άντλερ ήταν η νεύρωση. «Η ζωή των νευρωτικών είναι γεμάτη από αντιφάσεις σε ότι αφορά τις επιθυμίες τους και τις πράξεις τους. Σε κάθε νεύρωση βλέπουμε πως αυτές οι αντιθέσεις φαίνονται να βασίζονται σε μια φανταστική ασθένεια. Ο έλεγχος που ο άνθρωπος ελεύθερα ασκεί στον εαυτό του, στις πράξεις του και στις δυνάμεις αντοχής που έχει, φαίνεται εδώ να μειώνεται εξαιτίας κάποιας νεύρωσης» (σελ. 85). «Μια νευρασθένεια πάντα κρύβει μια τάση φυγής από τα καθήκοντα που υποχρεωτικά η ζωή μας αναθέτει. Ο σκοπός της νεύρωσης είναι να προστατευτεί ο νευρωτικός από τον κίνδυνο να ανακαλύψει την ίδια του την έλλειψη αξίας. Στην αρχή αυτό ακούγεται σαν κάτι το περίεργο επειδή το νευρικό σύστημα του νευρωτικού τον κάνει να αισθάνεται αδύναμος και δυστυχισμένος για την ανικανότητά του σε τόσους πολλούς τομείς, πράγμα που μπορεί να το διαπιστώσει ο καθένας» (σελ. 89).
Ο Άντλερ αναφέρθηκε επίσης στο έγκλημα και την ψυχοπάθεια, καθώς και στην ανατροφή του παιδιού μέσα στην οικογένεια. Σε περίπτωση που το άτομο ανατραφεί με έναν λαθεμένο τρόπο ή εμφανίζει νεύρωση θα πρέπει να ακολουθήσει ψυχοθεραπεία, η οποία μπορεί να δώσει στον ασθενή μια παντοτινή ενθάρρυνση, βοηθώντας τον να αποκτήσει γνώση για τον εαυτό του. Ο άνθρωπος θα πρέπει να γνωρίζει τον εαυτό του, να αναλαμβάνει τις ευθύνες και να έχει επίγνωση του εαυτού και των σχέσεων του. Η ψυχοθεραπεία είναι μια διαδικασία που βοηθάει τον ασθενή να μιλήσει για την παιδική του ηλικία, να επεξεργαστεί τις εμπειρίες της παιδικής του ηλικίας και να παρατηρήσει τη συμπεριφορά του απέναντι στους άλλους. Ο ασθενής κατανοεί ότι οι εμπειρίες που έχει και ο τρόπος που τις έχει κρατήσει διαμορφώνουν αυτό που είναι και το πώς συμπεριφέρεται.
Ο Άντλερ με απλό τρόπο περιγράφει το πώς λειτουργεί ο άνθρωπος, πως μεγαλώνει και πώς μπορεί να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που θα εμφανιστούν στη ζωή του.
Πηγή:
Ρούντολφ Ντράικωρς. 1975. Οι βασικές αρχές της αντλεριανής ψυχολογίας. Εκδόσεις Κέδρος.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου