Κυριακή 27 Νοεμβρίου 2022

Πόσο σωστή είναι η συμβουλή: «μην αγχώνεστε, όλα τα ζευγάρια καβγαδίζουν;»

Ίσως, να ανήκετε κι εσείς σε εκείνη την κατηγορία ανθρώπων που απευθύνθηκαν σε κάποιον σύμβουλο σχέσεων και η συμβουλή που εισέπραξαν ήταν ότι «οι καβγάδες» σε ένα ζευγάρι δεν αποτελούν ανησυχητικό σημάδι. Σε αυτό το άρθρο θα παραθέσουμε κάποιες σκέψεις σχετικά με το κατά πόσο μια τέτοια πεποίθηση είναι σωστή ή εσφαλμένη. 

 

Ομολογουμένως, οι συχνοί καβγάδες δημιουργούν μια συνεχή ένταση στο ζευγάρι, αλλά και άγχος σχετικά με το που θα οδηγήσει μια τέτοια κατάσταση. Δεν είναι καθόλου δύσκολο πάνω στην ένταση να ειπωθούν λόγια και κουβέντες βαριές που κανείς δε θα μπορέσει να πάρει πίσω, που όμως θα είναι δύσκολο να ξεχαστούν ή ακόμη κι αν ξεχαστούν αυτό που πάντα μένει στο τέλος είναι όλα εκείνα τα δυσάρεστα συναισθήματα που βιώσαμε κατά τη διάρκεια, αλλά κι έπειτα από έναν καβγά.

Ένας τσακωμός, θα λέγαμε ότι συνιστά μια ρήξη, μια κατάρρευση της συνεργασίας που μέχρι πρότινος είχαμε. Στον τσακωμό δεν υπάρχει νικητής, καθώς και οι δύο πλευρές χάνουν την ευκαιρία της οικοδόμησης αμοιβαίας κατανόησης και συνεργατικότητας. Σε έναν καβγά από συνεργάτες γινόμαστε αντίπαλοι. Πώς θα μπορέσει κανείς να συνεργαστεί με κάποιον που πρωτύτερα του πρόσαψε κοσμητικά επίθετα ή που τον κατηγόρησε για υπερβολικά ή ανυπόστατα πράγματα; Υπάρχει δρόμος επιστροφής ύστερα από έναν ομηρικό καβγά; Μήπως ο δρόμος επιστροφής μετατρέπεται αυτομάτως σε ανήφορο και η απόσταση ανάμεσα στα δύο μέρη συνεχώς μεγαλώνει; 

 

Αν όλα αυτά πράγματι συμβαίνουν, τότε για να είναι ευτυχισμένο ένα ζευγάρι δε θα πρέπει να κρύψει τα προβλήματα και τις όποιες διαφωνίες κάτω από το χαλί, με το φόβο ότι υπάρχει κίνδυνος τσακωμού. Ο διάλογος αποτελεί σημαντική συνιστώσα μιας υγιούς σχέσης, καθώς η έκφραση των σκέψεων και των συναισθημάτων έγκαιρα και διαρκώς, μπορεί να μας σώσει από το να μην βρεθούμε προ εκπλήξεως ύστερα από μακρόχρονη συμβίωση εξαιτίας της αδυναμίας αναγνώρισης του ανθρώπου που έχουμε στο πλάι μας, επειδή ακριβώς ποτέ δεν τολμήσαμε μια εκ βαθέων και ειλικρινή συζήτηση. 

Το να σταθούμε ο ένας απέναντι στον άλλο, υψώνοντας το ανάστημα ή τη φωνή, προφανώς για να επιβάλλουμε το δίκιο μας, είναι τελείως εσφαλμένη στάση, γιατί μας φέρνει αντιμέτωπους με τον σύντροφό μας, αντί για αντιμέτωπους από κοινού ενάντια στα αληθινά προβλήματα και τις δυσκολίες της ζωής που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε.

Και πρέπει να έχουμε κατά νου ότι τις περισσότερες φορές είναι αυτές οι δυσκολίες της ζωής που μας λυγίζουν, μας κουράζουν, μας εξασθενούν, μας προκαλούν συναισθηματική κόπωση ή ακόμη και απογοήτευση, εκνευρισμό ή θυμό. Μη δυνάμενοι να φιλτράρουμε το γιατί νιώθουμε έτσι, αναζητούμε κάτι ή κάποιον για να ξεσπάσουμε το θυμό μας κι αυτός που βρίσκεται πιο κοντά είναι ο/η σύντροφός μας. Τελικά, ο καβγάς δεν είναι τίποτα άλλο από ένα σύμπτωμα. Ένα σύμπτωμα ότι κάτι δεν πάει καλά στη ζωή μας και με το να τσακωνόμαστε είναι σαν να φωνάζουμε απεγνωσμένα για βοήθεια. Μοιάζει δηλαδή, σαν να μην ξέρουμε πώς να ζητήσουμε βοήθεια από όλα όσα μας «πνίγουν», όλα όσα έχουν αφαιρέσει την ενεργητικότητά μας, την ευεξία μας, τον χρόνο μας, την ελπίδα μας, αλλά και την αγάπη για τον ίδιο μας τον εαυτό κι ως εκ τούτου την αυτό-αξία, την αυτό-εκτίμηση και τον αυτό-σεβασμό μας. Αν τα απολέσουμε όλα αυτά, τότε δε θα μπορέσουμε να τα προασπίσουμε και να τα υποστηρίξουμε για κάποιον άλλον. Με άλλα λόγια αν δεν έχουμε σεβασμό για τον εαυτό μας, δε θα δείξουμε σεβασμό για την σχέση μας και τελικά ούτε για το πρόσωπο με το οποίο έχουμε σχέση. 

 

Είναι σημαντικό, λοιπόν, να αναζητήσουμε τους βαθύτερους λόγους, για τους οποίους ερχόμαστε σε σύγκρουση και ρήξη με τον πιο κοντινό μας άνθρωπο. Εξίσου σημαντικό είναι να έχουμε θέληση να κατανοήσουμε τα άγχη και τις ανησυχίες του άλλου ούτως ώστε να είμαστε σε θέση να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλο.

Το πιο πιθανό είναι ότι τα ευτυχισμένα ζευγάρια, δεν είναι ζευγάρια που δεν καβγαδίζουν, αλλά αυτά που όταν καβγαδίζουν αναλαμβάνουν την ευθύνη για τα λόγια και τις πράξεις τους, ανεξάρτητα από το πόσο θυμωμένοι μπορεί να αισθάνονται μέσα τους. Μάλλον, τα συναισθηματικά ώριμα ζευγάρια δεν τσακώνονται καθόλου, κι όταν αισθάνονται θυμό, απλά κάνουν μια παύση κι όταν ηρεμήσουν, επανέρχονται στο θέμα προβαίνοντας σε έναν συνεργατικό κι εποικοδομητικό διάλογο.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Κυριακή 20 Νοεμβρίου 2022

Αυτοτραυματισμοί…

Αίτια/συνέπειες/λύσεις

Στο εν λόγω άρθρο θα εξετάσουμε τι οδηγεί τους νέους να ξύνουν, να κόβουν, να χαράσσουν, να καίνε το δέρμα τους ή να χτυπούν το σώμα τους ή ακόμα να χτυπούν το κεφάλι τους στον τοίχο. Για πολλά χρόνια οι ψυχολόγοι θεωρούσαν ότι αυτού του είδους οι αυτό-τραυματικές συμπεριφορές ήταν μια αντίδραση του ατόμου στην προσπάθειά του να εκφράσει ή να ρυθμίσει τα συναισθήματά του κυρίως όταν αισθανόταν ανήσυχο, καταθλιπτικό, αναστατωμένο ή θυμωμένο.  


Η διαταραχή αυτή, γνωστή ως «μη αυτοκτονικός αυτοτραυματισμός» περιλαμβάνεται στην 5η έκδοση του DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (2013)/Διαγνωστικό και στατιστικό εγχειρίδιο ψυχικών διαταραχών). Ως μια νέα σχετικά διαταραχή χρήζει περισσότερης μελέτης και επίσης αποτελεί σύμπτωμα της οριακής διαταραχής προσωπικότητας, η οποία διακρίνεται από συναισθηματική αστάθεια, ασταθείς σχέσεις και χρόνια αισθήματα κενού. Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν συχνά τη «διαλεκτική συμπεριφοριστική θεραπεία», εξαιτίας της αποτελεσματικότητάς της στην οριακή διαταραχή προσωπικότητας γενικά.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε ότι δύο ερευνητές από το πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ακολουθούν μια διαφορετική προσέγγιση. Ο Joseph Franklin, PhD, μεταδιδακτορικός συνεργάτης στο εργαστήριο του ερευνητή για την αυτοκτονία και ψυχολόγου Matthew Nock, PhD, έχει απομακρυνθεί από προηγούμενες υποθέσεις σχετικά με τον αυτοτραυματισμό και προσανατολίζεται ευρύτερα στο τι μπορεί να οδηγεί σε αυτό-τραυματική συμπεριφορά. Ο Franklin, δέχεται ότι σε γενικές γραμμές η διαταραχή των αυτοτραυματισμών βοηθά το άτομο να αντιμετωπίσει τα έντονα αρνητικά συναισθήματά του, αλλά επιθυμεί να κατανοήσει περισσότερα σχετικά με το γιατί συμβαίνει αυτό. Περίπου την ίδια εποχή, η Jill Hooley, DPhil, που διευθύνει το πρόγραμμα πειραματικής ψυχοπαθολογίας και κλινικής ψυχολογίας του Χάρβαρντ, ανακάλυπτε ότι οι άνθρωποι με την αυτό-τραυματική διαταραχή θα άντεχαν πειραματικά τον πόνο για πολύ περισσότερο από τους συμμετέχοντες της ομάδας ελέγχου (τα άτομα δηλαδή χωρίς την διαταραχή), και αναρωτήθηκε γιατί. Ποιοι παράγοντες εμπόδιζαν τους αυτό-τραυματιζόμενους από το να ενεργούν προφανώς προς το συμφέρον τους και να μην αποφεύγουν τον πόνο; Και θα μπορούσε ο εντοπισμός αυτών των παραγόντων να εξηγήσει γιατί οι άνθρωποι είχαν κίνητρα να εκδηλώσουν αυτή τη διαταραχή; Υπάρχουν κι αν ναι, ποια θα μπορούσαν να είναι τα πιθανά (συναισθηματικά) οφέλη πίσω από τις αυτό-τραυματικές συμπεριφορές;  

 

Για τον Franklin, ένα από τα βασικότερα ερωτήματα με το οποίο ξεκίνησε την έρευνά του ήταν το γιατί τα άτομα αυτά αναφέρουν ότι αισθάνονται καλύτερα, αφού βλάψουν τον εαυτό τους; Όπως ο ίδιος αναφέρει: «οι περισσότερες μελέτες για το θέμα βασίστηκαν σε αυτό-αναφορές, αλλά ήθελα να το εξετάσω πειραματικά και βιολογικά για να δω αν ήταν πραγματικά αλήθεια». Στην μελέτη του που δημοσιεύθηκε στο Journal of Abnormal Psychology (2010), ο Franklin και οι συνεργάτες του, μέτρησαν τις αμυντικές αντιδράσεις των συμμετεχόντων στο ανοιγοκλείσιμο των ματιών πριν και μετά την τοποθέτηση των χεριών τους σε παγωμένο νερό. Διαπιστώθηκε ότι τα άτομα που προέβαιναν σε αυτοτραυματισμούς, πράγματι ένιωθαν καλύτερα μετά το πέρας αυτής της δοκιμασίας. Εξίσου εκπληκτικό αποτέλεσμα ήταν επίσης ότι και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες ανέφεραν ότι ύστερα από αυτή την δοκιμασία αισθάνονταν καλύτερα! Έδειξαν ακριβώς τον ίδιο βαθμό φυσιολογικής άμυνας και επακόλουθης φυσιολογικής ανακούφισης με εκείνους που προέβαιναν σε συμπεριφορές αυτοτραυματισμού.

Λίγα χρόνια μετά, το 2013, δημοσιεύθηκε στο Clinical Psychological Science, η επανάληψη της μελέτης της ομάδας του Franklin, όπου επίσης τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι είχαν ισοδύναμες αλλαγές στα θετικά συναισθήματα ως απάντηση σε σοκαριστικά ερεθίσματα. Μη μπορώντας να βρει ικανοποιητικές εξηγήσεις από τα πειράματά του, ο Franklin, επέστρεψε σε μια προσεκτικότερη εξέταση της βιβλιογραφίας και διαπίστωσε ότι ήδη εδώ και 70 χρόνια οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε ένα φαινόμενο που ονομάζεται «ανακούφιση από τον πόνο». Η δυσάρεστη σωματική αντίδραση σε ένα επώδυνο ερέθισμα, οδηγεί σε μια σύντομη, αλλά έντονη κατάσταση ευφορίας. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι αντιδρούν πιο ευνοϊκά στον πόνο, επειδή έχουν μάθει να συσχετίζουν την ανακούφιση με τον πόνο. Ο Franklin συνέχισε τα πειράματά του και διαπίστωσε ότι τα άτομα χρησιμοποιούν αυτό τον μηχανισμό, δηλαδή την πρώτη φορά που κάνουν κακό στον εαυτό τους, νιώθουν δυσάρεστο πόνο, αλλά όταν συνεχίζουν να το κάνουν, βιώνουν ανακούφιση από τον πόνο και αρχίζουν να συνδέουν το κόψιμο ή άλλες μορφές αυτοτραυματισμού με την ανακούφιση κι έτσι επιστρέφουν συχνά σε αυτή τη συμπεριφορά.

Όλα όσα αναφέρθηκαν μέχρις εδώ, οδηγούν στο επόμενο ερευνητικό ερώτημα που ίσως φανεί προφανές: εάν ένα άτομο βιώνει ανακούφιση από τον πόνο που προκαλεί στον εαυτό του, τότε γιατί δεν υιοθετεί αυτή την συμπεριφορά η πλειοψηφία από εμάς; Γιατί τα άτομα που αυτό-τραυματίζονται δεν επιλέγουν πιο υγιείς ή πιο ευχάριστους τρόπους ανακούφισης του συναισθηματικού τους πόνου, όπως π.χ. να συναντηθούν με έναν φίλο, να δουν μια ταινία, να κάνουν γιόγκα κοκ;  Η Hooley, διεξάγοντας παράλληλα τις έρευνές της, ήρθε αντιμέτωπη με το ίδιο ερώτημα και σύνδεσε την αυξημένη αντοχή στον πόνο των αυτό-τραυματιζόμενων ατόμων με κάποιους ψυχολογικούς παράγοντες που συνδέονται με αυτή τη συμπεριφορά όπως κατάθλιψη, απελπισία και διάσπαση. Με έκπληξη, η ομάδα της δεν μπόρεσε να βρει σημαντικές συσχετίσεις και έχοντας πάρει λεπτομερείς συνεντεύξεις από τους αυτό-τραυματιζόμενους συμμετέχοντές της, επέστρεψε στις σημειώσεις της για αναζήτηση περισσότερων στοιχείων. Τότε, ξεχώρισε ένας παράγοντας: «Πόσο συχνά περιέγραφαν αυθόρμητα τον εαυτό τους ως «κακό», «ελαττωματικό» ή «άξιο τιμωρίας». Υπέθεσε ότι το να βλάπτουν τον εαυτό τους και να προκαλούν πόνο έμοιαζε να είναι σύμφωνο με την εξαιρετικά αρνητική εικόνα που είχαν για τον εαυτό τους. Έτσι, ανέπτυξαν ένα ερευνητικό εργαλείο που αξιολογούσε τις πεποιθήσεις για τον εαυτό, και τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσο υψηλότερη βαθμολογία είχε ένα άτομο στις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό του, τόσο περισσότερο ήταν πρόθυμο ή ικανό να αντέξει τον πόνο.

Έπειτα από συζητήσεις με την Hooley, ο Franklin που είχε κάνει παρόμοιες σκέψεις, υπέβαλλε τους συμμετέχοντες σε δική του έρευνα, σε μια κλίμακα 10 βαθμών, να αξιολογήσουν τον εαυτό τους, από το πιο δυσάρεστο έως το πιο ευχάριστο και βρήκε ότι τα άτομα που αυτό-τραυματίζονταν βαθμολόγησαν τον εαυτό τους με 2 ή 3, ενώ οι υπόλοιποι που δεν αυτό-τραυματίζονταν βαθμολόγησαν τον εαυτό τους με 7 ή 8. Ο Franklin βρήκε επίσης, ότι εικόνες που απεικονίζουν αίμα, πληγές, μαχαίρια κοκ, δε θα προκαλούσαν την αποστροφή που προκαλούν σε όλους, καθώς τα άτομα που αυτό-τραυματίζονται έχουν συνδέσει αυτές τις εικόνες με την ανακούφιση από τον πόνο. Η Hooley, επιβεβαίωσε το εύρημα αυτό σε μια πρόσφατη έρευνά της σχετικά με την «νευρο-απεικόνιση», όπου εξέτασε τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα επεξεργάζονται τέτοια ερεθίσματα. Οι εικόνες αυτό-τραυματισμού ενεργοποιούν περιοχές επεξεργασίας ανταμοιβής για τα άτομα που αυτό-τραυματίζονται.  

 

Θεραπεία

Προφανώς, δεν μπορείς να αλλάξεις τη συμπεριφορά αυτών των ατόμων απλά λέγοντάς τους ότι πρέπει να σκέφτονται πιο θετικά για τον εαυτό τους. Όπως εξηγεί η Hooley, τα άτομα που αυτοτραυματίζονται δεν εκλαμβάνουν τον πόνο ως κάτι από το οποίο θα πρέπει να ξεφύγουν. Αντιθέτως, το να βιώνουν πόνο, επικυρώνει την πεποίθησή τους ότι δεν αξίζουν.  Όσο πιο πολύ αισθάνεται ένα άτομο ότι «αξίζει», τόσο λιγότερο είναι πρόθυμο να αντέχει μια επίπονη κατάσταση. Από την άλλη, όσο χειρότερα αισθάνεται ένα άτομο για τον εαυτό του, τόσο πιο διατεθειμένο είναι να δοκιμάσει επώδυνες μεθόδους ρύθμισης της διάθεσής του.

Συνεπώς, η χαμηλή αυτοεκτίμηση και η αρνητική εικόνα για τον εαυτό θα πρέπει να αντιστραφούν και αυτό δεν είναι πάντα εύκολο να γίνει ούτε από το ίδιο άτομο, ούτε από τους κοντινούς ανθρώπους, όπως μέλη της οικογένειας, άλλους συγγενείς και φίλους. Οπωσδήποτε, το άτομο που αυτοτραυματίζεται θα πρέπει να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, ώστε να μπορέσει να ρυθμίζει καλύτερα τα αρνητικά συναισθήματά του και σιγά σιγά να αντικαταστήσει τις αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις του με πιο θετικές.

 

Πηγή:

A new look at self-injury (apa.org)

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Πέμπτη 17 Νοεμβρίου 2022

Μήπως είναι νωρίς να στολίσω για τα Χριστούγεννα;

Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν η διακόσμηση του σπιτιού σας μπορεί να πει πράγματα για εσάς και την προσωπικότητά σας; Καθώς πλησιάζουν οι γιορτές των Χριστουγέννων, βλέπουμε όλο και περισσότερα σπίτια να έχουν αναλόγως έναν απλό ή πιο περίπλοκο στολισμό. Όπως και να έχει, η εικόνα αυτή είναι ομολογουμένως ευχάριστη και θελκτική. Υπάρχει άραγε κάποιος ψυχολογικός λόγος πίσω από αυτή την συμπεριφορά; 

 

Μια θεωρία υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι που στολίζουν εξωτερικά τα σπίτια τους, προβαίνουν σε αυτή την πράξη για να μεταδώσουν το μήνυμα της φιλικότητας απέναντι στους γείτονές τους. Μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of Environmental Psychology, βρήκε ότι πράγματι, άτομα που έχουν λίγους φίλους, χρησιμοποιούν την διακόσμηση για τα Χριστούγεννα ως σήμα προσβασιμότητας για τους γείτονές τους, ως μια ένδειξη ότι οι κάτοικοι των διακοσμημένων σπιτιών είναι φιλικοί. Η εξωτερική διακόσμηση, λοιπόν, βοηθάει να φαίνονται οι κάτοικοι κοινωνικοί, ακόμη κι αν στην πραγματικότητα δεν είναι (Werner et al, 1989). Ως εκ τούτου, αν είστε νέοι στη γειτονιά και δεν έχετε καταφέρει να σπάσετε τον πάγο και να κάνετε γνωριμίες ή φιλίες με τους γείτονες, ίσως μια γιρλάντα ή κάποιος κόκκινος φιόγκος και τα λαμπάκια, να σας βοηθήσουν να δικτυωθείτε!

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η πολύ πρώιμη διακόσμηση για τις γιορτές μπορεί να σας κάνει πιο ευτυχισμένους κι αυτό είναι ένα από τα πιο ευχάριστα νέα που θα μπορούσε να ακούσει κανείς! Σε μια κοινωνική πραγματικότητα που το άγχος μας καταβάλλει όλους, μια τόσο απλή αλλαγή, μπορεί να μεταβάλλει τη διάθεσή μας, καθώς μας γυρνά πίσω στην συναισθηματική κατάσταση της παιδικής μας ηλικίας, τότε που το άγχος μας ήταν πολύ λιγότερο, όπως επισημαίνει ο ψυχαναλυτής Steve McKeown. Οι στολισμοί μοιάζουν με ένα μονοπάτι που μας οδηγεί κατευθείαν σε εκείνα τα παλιά και συνάμα μαγικά συναισθήματα ενθουσιασμού που είχαμε όταν ήμασταν μικρά παιδιά. Το να στολίσουμε νωρίς, σημαίνει ότι επεκτείνουμε τον ενθουσιασμό μας για περισσότερες μέρες! 

 

Η ψυχοθεραπεύτρια και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο: (13 πράγματα που οι ψυχικά δυνατοί άνθρωποι δεν κάνουν/13Things Mentally Strong People Don't), θεωρεί πως η νοσταλγία για τις διακοπές μπορεί να προσφέρει θετικότητα στη ζωή κάποιου. Όπως η ίδια αναφέρει: «η νοσταλγία συμβάλλει στη σύνδεση των ανθρώπων με το προσωπικό τους παρελθόν και βοηθά τους ανθρώπους να κατανοήσουν την ταυτότητά τους. Για πολλούς, το να στολίζουν νωρίς τα χριστουγεννιάτικα στολίδια είναι ένας τρόπος για να επανασυνδεθούν με την παιδική τους ηλικία.»

Αντί, λοιπόν, να γκρινιάζετε προς αυτούς που στολίζουν από πολύ νωρίς, γιατί δεν δοκιμάζετε κι εσείς να κάνετε το ίδιο ούτως ώστε να τσεκάρετε κατά πόσο ισχύει η παραπάνω θεωρία;

 

 Πηγές:

Does Christmas Bring Out the Best in Us? | Psychology Today

Christmas Decorations Make You Happy - Hang Holiday Decorations Early (housebeautiful.com)

Carol M. Werner, Sonja Peterson – Lewist & Barbara B. Brown. (1989). Ιnferences about homeowners’ sociability: impact of Christmas Decorations and other cues. Journal of Environmental Psychology, 9, 279-296.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Τα παιδιά μαθαίνουν αυτό που καθημερινά ζουν

Ένα ποίημα με βαθύ νόημα, της Dorothy L. Nolte

Εάν τα παιδιά ζουν μέσα στην επίκριση,

μαθαίνουν να επικρίνουν.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην εχθρότητα,

μαθαίνουν να φιλονικούν.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στο φόβο,

μαθαίνουν να είναι φοβισμένα. 

 


Αν τα παιδιά ζουν μέσα στον οίκτο,

μαθαίνουν να λυπούνται τον εαυτό τους.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στον χλευασμό,

μαθαίνουν να ντρέπονται.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στη ζήλεια,

μαθαίνουν τι θα πει φθόνος.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην ντροπή,

μαθαίνουν να αισθάνονται ενοχή. 


 

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην ανεκτικότητα,

μαθαίνουν να έχουν υπομονή.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην ενθάρρυνση,

μαθαίνουν να εμπιστεύονται τον εαυτό τους.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στον έπαινο,

μαθαίνουν να εκτιμούν.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην επιδοκιμασία,

μαθαίνουν ν’ αγαπούν τον εαυτό τους.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην αποδοχή,

μαθαίνουν να βρίσκουν αγάπη στον κόσμο.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην αναγνώριση,

μαθαίνουν να έχουν στόχους. 


Αν τα παιδιά ζουν εκεί που μαθαίνουν να μοιράζονται τα πάντα,

μαθαίνουν να είναι γενναιόδωρα.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην ειλικρίνεια και το δίκαιο,

μαθαίνουν τι είναι η αλήθεια και η δικαιοσύνη.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στην ασφάλεια,

μαθαίνουν να πιστεύουν στον εαυτό τους και σ’ αυτούς που υπάρχουν γύρω τους.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στη φιλία,

μαθαίνουν ότι αυτός ο κόσμος είναι ωραίο μέρος για να ζήσει κανείς.

Αν τα παιδιά ζουν μέσα στη γαλήνη,

μαθαίνουν να έχουν ψυχική ηρεμία.

Με τι από όλα αυτά ζουν τα δικά σας παιδιά;

 


Πηγές:

Children Learn What They Live© - Official Site

J. Canfield & M.V. Hansen. 1998. Βάλσαμο για την ψυχή. Διόπτρα.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.