Η πλάνη του αχυρανθρώπου…

Τι είναι και πώς μπορούμε να την αποφύγουμε…

Ίσως, να έχετε ακούσει τον όρο «αχυράνθρωπος», συνήθως σε δημόσιες συζητήσεις (debates) πολιτικών προσώπων, όπου ο ένας για να αντιμετωπίσει την κριτική του άλλου, αποκαλεί τον πολιτικό του αντίπαλο ως «αχυράνθρωπο». Σε αυτό το άρθρο θα δοθούν κάποιες εξηγήσεις σχετικά με το τι ακριβώς σημαίνει αυτός ο όρος κι επίσης πώς να αποφύγουμε άτομα που προβαίνουν στην συλλογιστική αυτή ή να ελέγξουμε και τον εαυτό μας σε περίπτωση δηλαδή που εμείς οι ίδιοι υιοθετούμε τη συλλογιστική του «αχυρανθρώπου». 

 

Καταρχάς, θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι η φιλοσοφία που αποτελεί τη βάση των επιστημών, καθώς και η ψυχολογία που είναι νεότερη επιστήμη, μελετούν τις πλάνες του ανθρώπου, επιχειρώντας δηλαδή να εντοπίσουν όλα εκείνα τα λανθασμένα επιχειρήματα που όμως φαίνονται να είναι σωστά. Για πολλά χρόνια οι ειδικοί πίστευαν ότι οι άνθρωποι είχαν την ικανότητα της λογικής σκέψης. Ωστόσο, τις τελευταίες δεκαετίες, μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι η λογική σκέψη-ορθολογισμός, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μία εξαίρεση. Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι οι άνθρωποι να παρασύρονται από ασυνείδητες προκαταλήψεις.

Ως εκ τούτου, σε μια συζήτηση, μας είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν ο συνομιλητής μας χρησιμοποιεί λογική ή όχι στα επιχειρήματα που μας παραθέτει. Πολύ συχνά συμβαίνει ένα επιχείρημα να φαίνεται λογικό, αλλά στην πραγματικότητα να μην είναι, κι αν συμβαίνει κάτι τέτοιο, τότε είναι πιθανό να έχουμε έρθει αντιμέτωποι με μια πλάνη. Αν και υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί τύποι πλάνης και λογικών σφαλμάτων, η «πλάνη του αχυρανθρώπου» τείνει να χρησιμοποιείται περισσότερο.

 

Η «πλάνη του αχυρανθρώπου» συμβαίνει όταν κάποιος διαστρεβλώνει το επιχείρημα του συνομιλητή του για να ενισχύσει τη δική του θέση. Προσποιείται δηλαδή, ότι απλώς αντικρούει το επιχείρημα της άλλης πλευράς, ενώ στην πραγματικότητα αντικρούει το διαστρεβλωμένο επιχείρημα που κατασκεύασε, μια νέα δηλαδή εκδοχή που η άλλη πλευρά δεν υποστηρίζει απαραίτητα. Με άλλα λόγια, το άτομο Α δηλώνει την θέση του κι έπειτα το άτομο Β παρουσιάζει μια παραμορφωμένη εκδοχή της αρχικής θέσης του ατόμου Α, υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ των δύο εκδοχών. Το άτομο Β αντί να απαντήσει στην άποψη του ατόμου Α, απαντά στην διαστρεβλωμένη θέση που κατασκεύασε, ακυρώνοντας έτσι το αρχικό επιχείρημα του ατόμου Α. Το επιχείρημα, λοιπόν, στο οποίο απαντά το άτομο Β, δεν είναι το αρχικό επιχείρημα του ατόμου Α, αλλά κάτι άλλο που μοιάζει με το αρχικό επιχείρημα. Συνεπώς, η «πλάνη του αχυρανθρώπου» θεωρείται ότι είναι ένα είδος άτυπης λογικής πλάνης και πιο συγκεκριμένα ένας τύπος πλάνης σχετικότητας, καθώς το άτομο που το χρησιμοποιεί επιτίθεται σε μια στάση που δεν σχετίζεται άμεσα με τη συζήτηση. Για να γίνουν πιο αντιληπτά όλα αυτά, θα παραθέσουμε κάποια παραδείγματα.

Παράδειγμα 1^ο : αν το άτομο Α υποστηρίξει ότι θα πρέπει να «δίνονται καλύτεροι οδηγοί μελέτης στους μαθητές», το άτομο Β (αχυράνθρωπος) θα απαντήσει ως εξής: «νομίζω ότι η ιδέα σου είναι κακή, γιατί δεν πρέπει απλώς να δίνεται εύκολα το Α σε όλους». Στην προκειμένη περίπτωση το ζητούμενο δεν ήταν η αξιολόγηση της επίδοσης, αλλά η διευκόλυνση της μάθησης. 

 

Παράδειγμα 2^ο : νόμοι για το αλκοόλ. Το άτομο Α προτείνει ότι «θα πρέπει να επαναξιολογηθεί η νόμιμη ηλικία κατανάλωσης για το αλκοόλ και από τα 18 να κατέβει στα 16, καθώς με νέες μελέτες σε αυτή την ηλικία, το ανθρώπινο σώμα είναι έτοιμο να διαχειριστεί τις επιπτώσεις των αλκοολούχων ποτών». Το άτομο Β (αχυράνθρωπος) απαντά ως εξής: «αυτό είναι τρελό! Η αδιάκριτη χορήγηση αλκοόλ στους νέους θα επηρεάσει ολόκληρη την κοινωνία!» Εδώ ο ένας απαντά με βάση επιστημονικά δεδομένα κι ο αχυράνθρωπος με εικασίες. Εφόσον, το σώμα θα μπορεί να διαχειριστεί τις συνέπειες του αλκοόλ, γιατί θα επέλθει κάποια διαφορετική συνέπεια σε ολόκληρη την κοινωνία και δε θα εξακολουθήσει να συμβαίνει ό,τι με όλους τους καταναλωτές αλκοόλ; Όπως μπορείτε να αντιληφθείτε, το άτομο Β δεν απάντησε στο επιχείρημα του ατόμου Α. Αντίθετα, το άτομο Β έφτασε το επιχείρημα στα άκρα. Με αυτόν τον τρόπο, απέφυγαν να συζητήσουν ένα ορθολογικό σχέδιο ή λύση.

Παράδειγμα 3^ο : θεωρία της εξέλιξης του Δαρβίνου. Το άτομο Α αναφέρει ότι διάβασε πως «οι άνθρωποι έχουν αρκετούς κοινούς προγόνους με τα πρωτεύοντα κι ότι ακόμη και σήμερα πολλά στοιχεία υποστηρίζουν αυτό τον ισχυρισμό». Το άτομο Β (αχυράνθρωπος) απαντά: «εάν τα ανθρώπινα όντα προέρχονται από τους πιθήκους, τότε γιατί εξακολουθούν να υπάρχουν χιμπατζήδες;» Στην εν λόγω περίπτωση, το άτομο Β δεν έχει κατανοήσει πραγματικά την θεωρία της εξέλιξης. Αντί να υιοθετήσει την λογική άποψη, χρησιμοποιεί ένα διαστρεβλωμένο επιχείρημα για να απαντήσει στο επιχείρημα του ατόμου Α. Σε αυτή την περίπτωση η συγκεκριμένη πλάνη θα μπορούσε επίσης να χαρακτηριστεί ως «επίκληση των άκρων». 

 

Παράδειγμα 4^ο : Βοηθός διδασκαλίας. Το άτομο Α αναφέρει ότι «η εργασία για το σπίτι τελικά δυσκόλεψε τους μαθητές πολύ περισσότερο από ό,τι περιμέναμε, επομένως πιστεύω ότι θα πρέπει να δώσουμε μερικούς επιπλέον βαθμούς σε όσους την ολοκλήρωσαν». Το άτομο Β (αχυράνθρωπος) απαντά ότι «κακή ιδέα! Εάν δώσουμε σε όλους μια τέλεια βαθμολογία χωρίς λόγο, τότε οι μαθητές δε θα μπουν στον κόπο να εργαστούν σκληρά στο μέλλον». Η στάση του ατόμου Α παραποιείται από το άτομο Β με τους εξής τρεις τρόπους: 1^ον ) ενώ το άτομο Α υποστήριξε να δοθεί μπόνους μόνο σε όσους ολοκλήρωσαν την εργασία, άρα σε λίγους, το άτομο Β το παραβλέπει αυτό, και αναφέρεται σε όλους.

2^ον ) το άτομο Α ισχυρίζεται ότι θα ήταν καλό να δοθεί σε μερικούς μόνο μαθητές ένα μπόνους επιπλέον βαθμών, ενώ το άτομο Β κάνει λόγο για τέλεια βαθμολογία σε όλους.

3^ον ) Το άτομο Α προτείνει να δοθεί το μπόνους βαθμολογίας , γιατί η εργασία που τους δόθηκε ήταν δυσκολότερη από το αναμενόμενο και το άτομο Β υποστηρίζει ότι δεν γίνεται να δοθεί βαθμολογία χωρίς λόγο. Μοιάζει σαν το άτομο Β να μην ακούει τι λέει το άτομο Α, έτσι δεν είναι; 

 

Παράδειγμα 5^ο : Προϋπολογισμός εταιρείας. Άτομο Α: «Νομίζω ότι ένα μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού της εταιρείας μας θα πρέπει να διατεθεί στην υποστήριξη πελατών, επειδή αυτή τη στιγμή δυσκολευόμαστε σε αυτόν τον τομέα». Άτομο Β: «αν ξοδέψουμε όλα τα χρήματά μας στην υποστήριξη πελατών όπως προτείνετε, θα χρεοκοπήσουμε σε ένα χρόνο». Το άτομο Α δεν μίλησε για όλο τον προϋπολογισμό, αλλά για ένα μεγαλύτερο μέρος του προϋπολογισμού. Φαίνεται πως η διαστρέβλωση της αρχικής άποψης ενός ατόμου, ενισχύει την άποψη του άλλου που αντικρούει ή επιτίθεται.

Από τα ανωτέρω παραδείγματα διαφαίνεται ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι διαστρέβλωσης των επιχειρημάτων της άλλης πλευράς. Μερικοί από αυτούς τους τρόπους είναι οι εξής παρακάτω:

Υπεραπλούστευση, γενίκευση ή υπερβολή του επιχειρήματος του αντιπάλου.

Παράθεση τμημάτων του επιχειρήματος του αντιπάλου εκτός πλαισίου.

Διαφωνία ενάντια σε περιθωριακές ή ακραίες απόψεις που μερικές φορές χρησιμοποιούνται για να υποστηρίξουν τη στάση του αντιπάλου, αλλά τις οποίες ο αντίπαλος δεν χρησιμοποίησε στην πραγματικότητα.

Όλες αυτές οι τεχνικές μοιράζονται ένα κοινό: όλες περιλαμβάνουν κάποιον που διαστρεβλώνει την αντίθετη στάση, προκειμένου να διευκολύνει την επίθεση.

Στο σημείο αυτό ίσως το πιο σημαντικό θέμα να είναι το πώς αντιμετωπίζουμε έναν «αχυράνθρωπο». Ένα πρώτο βήμα είναι να χρησιμοποιείτε το κατά δύναμη σαφή και ξεκάθαρη γλώσσα, ούτως ώστε να περιορίσετε τα περιθώρια παρερμηνείας. Μια τέτοια τακτική καθιστά πιο δύσκολο για τον συνομιλητή σας να διαστρεβλώσει τη στάση και τα επιχειρήματά σας κι επίσης σας διευκολύνει να τον διορθώσετε αν επιχειρήσει να πράξει κάτι τέτοιο.

 

Μια άλλη στρατηγική είναι να επισημάνετε στον αντίπαλό σας ότι διαστρεβλώνει την στάση σας. Μπορείτε να τους ζητήσετε να σας εξηγήσουν γιατί πιστεύουν ότι η διαστρεβλωμένη στάση που παρουσιάζουν είναι η ίδια με αυτή που είχατε αρχικά προτείνει. Δεδομένου ότι οι δύο στάσεις είναι διαφορετικές, ο συνομιλητής σας είτε θα αναγκαστεί να παραδεχτεί ότι το επιχείρημά του δεν ήταν έγκυρο, είτε θα προσπαθήσει να το δικαιολογήσει χρησιμοποιώντας ακόμη πιο λανθασμένους συλλογισμούς, που θα τον εκθέσουν ακόμη περισσότερο.

Επίσης, μπορείτε να επιλέξετε να αγνοήσετε την διαστρεβλωμένη εκδοχή του επιχειρήματός σας που έχει κατασκευάσει ο συνομιλητής σας και να συνεχίσετε να υποστηρίζετε την αρχική σας θέση. Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να προσπαθήσετε να υπερασπιστείτε την διαστρεβλωμένη εκδοχή των επιχειρημάτων σας, όπως παρουσιάζεται από τον αντίπαλό σας, καθώς δε θα είστε σε θέση να επισημάνετε το λανθασμένο σκεπτικό της άλλης πλευράς και θα φανεί ότι υπερασπιζόμενοι το λάθος επιχείρημα το αποδέχεστε κιόλας.

Τι συμβαίνει όμως όταν άθελά σας σε μια συζήτηση γίνεστε εσείς ο αχυράνθρωπος;

Είναι σημαντικό να έχετε υπόψη ότι κι εσείς μπορεί να χρησιμοποιήσετε ακούσια την «πλάνη του αχυρανθρώπου». Αν παρατηρήσετε ότι διαστρεβλώνετε τις απόψεις και τα επιχειρήματα του συνομιλητή σας, ανασκευάστε λέγοντας ότι δεν σας ήταν πολύ ξεκάθαρο το τι ακριβώς εννοούσε και μην επιμείνετε στη θέση σας. Προσεγγίστε εκ νέου τα επιχειρήματα του συνομιλητή σας και προσπαθήστε να δείτε με άλλο τρόπο αν αυτά είναι δυνατά ή αδύνατα.

Ένας τρόπος για να βεβαιωθείτε ότι δεν έχετε υποπέσει στην «πλάνη του αχυρανθρώπου» είναι να εκφράσετε ξανά τη θέση του συνομιλητή σας, ρωτώντας αν συμφωνεί με την περιγραφή της θέσης του όπως εσείς την αντιλαμβάνεστε. Με αυτό τον τρόπο ο διάλογος θα δείτε ότι θα γίνει περισσότερο παραγωγικός κι εποικοδομητικός.

 

Πηγές:

Strawman Arguments: What They Are and How to Counter Them – Effectiviology

The Straw Man Fallacy - Philosophy and Psychology - Exploring your mind

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Άνθρωποι που έρχονται και φεύγουν… Και τι κρατάμε απ’ αυτούς…

 

Είναι φορές που κάποιοι άνθρωποι έρχονται στη ζωή σου ακριβώς την κατάλληλη στιγμή, σαν να ήταν γραφτό να συναντηθείτε, σαν η ύπαρξή τους να εξυπηρετεί κάποιου είδους σκοπό ή σαν να είναι εκεί για να σε διδάξουν κάποιο μάθημα που θα σε σώσει από μελλοντικές κακοτοπιές. Ίσως, κάποιοι από αυτούς τους ανθρώπους να ήρθαν στη ζωή σου για να σε βοηθήσουν να ανακαλύψεις ποιος πραγματικά είσαι ή ποιος πραγματικά μπορείς να γίνεις, ξεκλειδώνοντας όλο σου το δυναμικό, όλες εκείνες τις μαγικές ικανότητες που αν δεν πιστέψεις ότι κάπου βαθιά μέσα σου κρύβονται, δε θα τις ανακαλύψεις ποτέ. 

 

Δεν μπορείς να γνωρίζεις ποιοι άνθρωποι θα είναι αυτοί που θα σε βοηθήσουν να βρεις τον σκοπό και το νόημα της ζωής σου. Ίσως, ένας γονιός, ένας δάσκαλος, ένας φίλος ή ακόμη κι ένας παντελώς άγνωστος που έτυχε να συνταξιδέψετε μαζί κι απλά να συζητήσετε. Θα καταλάβεις ποιοι είναι ακριβώς εκείνη τη στιγμή που τα βλέμματά σας θα συναντηθούν και θα σπινθηροβολούν πλημμυρισμένα από αγνότητα κι ανιδιοτελή αγάπη.

Ίσως, η ζωή σου να μην ήταν μέχρι τώρα ένα επίπεδο μονοπάτι στρωμένο με ροδοπέταλα, αλλά ανηφορικό, γεμάτο λακούβες, πέτρες κι αγκάθια. Όσο άδικο κι αν σου φαίνεται αυτό ή όσο επίπονο κι αν είναι, μην το βάζεις κάτω, συνέχισε να περπατάς, γιατί η καλύτερη θέα βρίσκεται πάντα στο τέρμα της κορυφής, στα ανηφορικά κι όχι στα επίπεδα μονοπάτια. Μην ξεχνάς ότι δίχως όλα τα εμπόδια που συναντάς στο διάβα σου, δε θα μπορούσες ποτέ να ανακαλύψεις τις δυνάμεις σου, τις ψυχικές και σωματικές σου αντοχές, το πόσο βάρος μπορεί να αντέξει η καρδιά σου. 

 

Κι αν έχεις περάσει πολλά και νιώθεις πως η παραίτηση θα σε σώσει, μην της κάνεις τη χάρη… Μην παραιτηθείς! Θυμήσου πως πάντα μετά την μπόρα έρχεται η ηρεμία κι η γαλήνη. Όλες οι δυσκολίες και τα χτυπήματα σε βοηθούν να μεταμορφωθείς σε εκείνον τον άνθρωπο που δίχως αυτές δε θα μπορούσες να γίνεις. Όπως, ακριβώς ο γλύπτης που με χτυπήματα σμιλεύει το μάρμαρο και το μετατρέπει σε έργο τέχνης.  

Κι αν συνάντησες ανθρώπους που ήρθαν στη ζωή σου και σε πλήγωσαν ή σε πρόδωσαν, μην τους κακολογείς και μην τους μισήσεις. Συγχώρεσέ τους, κι ευχαρίστησέ τους γιατί σε δίδαξαν τη σημασία να προσέχεις ποιους να εμπιστεύεσαι και σε ποιους αξίζει να ανοίγεις την καρδιά σου. Σε δίδαξαν σε ποιους να δίνεσαι ψυχή και σώμα και τι θα πει αγάπη. Γι’ αυτό εκτίμησε κάθε στιγμή που σου χαρίζεται, καθώς είναι ανεπανάληπτη. Άσε τον εαυτό σου ελεύθερο να ερωτευτεί, να αγαπήσει και να αγαπηθεί. Και μην περιμένεις από τους άλλους να πιστέψουν σε εσένα, αν πρώτα δεν πιστέψεις ο ίδιος στον εαυτό σου.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Μύθοι κι αλήθειες για την αυτοκτονία…

Και τρόποι εντοπισμού και αποτροπής της   

Η αυτοκτονία αποτελεί ένα θέμα ταμπού για πολλούς ανθρώπους, ένα δύσκολο θέμα που θεωρούμε ότι αφορά πάντα τους άλλους ή μια μικρή μειοψηφία ατόμων, συνήθως προχωρημένης ηλικίας. Είναι όμως έτσι; Το εν λόγω άρθρο γράφτηκε για να ρίξει φως σε ένα τόσο ευαίσθητο πρόβλημα, που δυστυχώς ταλανίζει πολλές οικογένειες, πολύ περισσότερες από όσο ο μέσος άνθρωπος πιστεύει. Σκοπός, λοιπόν, του άρθρου είναι η ενημέρωση σχετικά με στερεότυπες απόψεις που μας εμποδίζουν να αναγνωρίσουμε πότε ή ποιος διατρέχει κίνδυνο. 

 

Μύθος 1^ος : «τα άτομα που απειλούν ότι θα αυτοκτονήσουν, δεν πρόκειται ποτέ να το κάνουν»

Υπάρχει ευρέως η πεποίθηση ότι όταν κάποιος άνθρωπος εκμυστηρεύεται ότι σκοπεύει να αυτοκτονήσει, δε θα το κάνει κι ότι απλά το λέει για να τραβήξει την προσοχή των άλλων. Αρκετές φορές οι έφηβοι εκδηλώνουν αυτοκαταστροφικές πράξεις αποσκοπώντας στο να προσελκύσουν το ενδιαφέρον των συνομηλίκων τους και συχνά τραυματίζονται ή χάνουν και την ζωή τους. Όταν κάποιος μας αποκαλύπτει ότι σκοπεύει να αυτοκτονήσει, πάντα θα πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα.  

Μύθος 2^ος : «Μιλώντας σε κάποιον για την αυτοκτονία, του δίνουμε την ιδέα να αυτοκτονήσει»

Δεν υπάρχει περίπτωση ρωτώντας κάποιον αν σκέφτεται να αυτοκτονήσει να τον οδηγήσουμε στην αυτοκτονία. Απεναντίας, θέτοντας μια τέτοια ερώτηση, ίσως, να διευκολύνουμε κάποιον να μιλήσει για όλα όσα νιώθει και σκέφτεται. Ο μόνος τρόπος για να καταλάβουμε αν κάποιος σκοπεύει να αυτοκτονήσει, είναι να ρωτήσουμε ευθέως και να έχουμε μια άμεση προσέγγιση του θέματος. 

 

Μύθος 3^ος : «Η αυτοκτονία δεν αφορά τους περισσότερους από εμάς. Συμβαίνει σπάνια, σε ανθρώπους που είναι “περίεργοι”»

Στην πραγματικότητα, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., παγκοσμίως κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος χάνει τη ζωή του με αίτιο την αυτοκτονία, γεγονός που φανερώνει ότι η αυτοκτονία αποτελεί μια πολύ συχνή αιτία θανάτου κι επίσης ότι ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτή την θέση.

Μύθος 4^ος : «Όποιος θέλει ν’ αυτοκτονήσει είναι τρελός»

Σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ., το 90% των ατόμων που αποπειρώνται να αυτοκτονήσουν έχουν κάποια ψυχική διαταραχή, όμως η διαταραχή που πλειοψηφικά σχετίζεται με την αυτοκτονία είναι η κατάθλιψη κι όχι η «σχιζοφρένεια» (ή αλλιώς ψυχωσική συνδρομή). Μάλιστα, υπολογίζεται ότι το 10 – 20% των γυναικών κι ελαφρώς ένα μικρότερο ποσοστό ανδρών θα πάθουν κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή τους. Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι που βιώνουν κατάθλιψη είναι αυτομάτως και αυτοκαταστροφικοί κι ότι θα αυτοκτονήσουν. Οι περισσότεροι δεν αποπειρώνται ποτέ στην ζωή τους να αυτοκτονήσουν.

Μύθος 5^ος : «Οι άνθρωποι που αυτοκτονούν το έχουν αποφασίσει από καιρό»

Πράγματι, πολλοί άνθρωποι έχουν προσχεδιάσει την πράξη τους από καιρό, ωστόσο σε πολλές περιπτώσεις και ειδικά κατά την παιδική ή την εφηβική ηλικία, η αυτοκτονία είναι μια παρορμητική πράξη. 

 

Μύθος 6^ος : «Οι άνθρωποι που αυτοκτονούν θέλουν πραγματικά να πεθάνουν»

Πολλοί από τους ανθρώπους που αυτοκτονούν έχουν την αίσθηση ότι βρίσκονται σε αδιέξοδο κι ότι δεν υπάρχει άλλη λύση, παρά μόνο να δώσουν ένα τέρμα στη ζωή τους. Ωστόσο, τις περισσότερες φορές διακατέχονται από αμφιθυμικά συναισθήματα, δηλαδή έχουν ταυτοχρόνως επιθυμία για θάνατο κι επιθυμία για ζωή.

Μύθος 7^ος : «Τα παιδιά δεν αυτοκτονούν»

Μπορεί να αποτραπεί μια αυτοκτονία;

Οπωσδήποτε, η συχνότητα αυτοκτονίας των παιδιών είναι μικρή, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν υφίστανται περιστατικά αυτοκτονιών σε παιδιά.

Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφέρουμε ότι ο γονέας ή οι σημαντικοί άλλοι, δηλαδή τα κοντινά πρόσωπα, μπορούν να παίξουν έναν αξιοσημείωτο ρόλο ως προς την πρόληψη της αυτοκτονίας ενός ατόμου. Τα αίτια, οι λόγοι και οι παράγοντες που οδηγούν ένα άτομο στην αυτοκτονία είναι πολλοί και διάφοροι. Κύρια αιτία που οδηγεί στην αυτοκτονία είναι η κατάθλιψη, η οποία σχετίζεται με την εκδήλωση διάφορων δύσκολων εμπειριών ζωής του ατόμου, όπως αλλαγές μέσα στην οικογένεια ή τις στενότερες διαπροσωπικές σχέσεις, απώλεια της οικογένειας ή φίλων κι αίσθημα μοναξιάς, αβοηθησίας κι απελπισίας, θλίψη.

Η κατάθλιψη αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντα κινδύνου, αλλά δεν οδηγεί πάντα στην αυτοκτονία. Άλλοι παράγοντες είναι οι εξής παρακάτω:

Άλλες ψυχικές διαταραχές, κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών, αίσθημα απελπισίας κι αναξιότητας, σωματική ασθένεια, προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας, απομάκρυνση κι απομόνωση από φίλους, συνομηλίκους, οικογένεια, οικογενειακό ιστορικό αυτοκτονίας, ψυχικής ασθένειας ή κατάθλιψης, σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση ή οικογενειακή βία, ομοφυλοφιλία σε ένα μη υποστηρικτικό ή ακόμη και εχθρικό οικογενειακό/σχολικό/κοινωνικό περιβάλλον.

 

Ποιοι παράγοντες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της αυτοκτονίας;

Στο σημείο αυτό θα αναφέρουμε κάποιους παράγοντες που μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της αυτοκτονίας.

Ψυχιατρική και ψυχολογική και ιατρική υποστήριξη, ισχυρό δίκτυο υποστήριξης οικογένειας, φίλων, ομάδων συνομηλίκων, εξωτερικές δραστηριότητες, ενίσχυση δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων, συγκρούσεων και διαφορών χωρίς τη χρήση βίας, πολιτικές και/ή θρησκευτικές πεποιθήσεις που αποθαρρύνουν την αυτοκτονία

Υπάρχουν κάποια σημάδια για το αν κάποιος έφηβος θέλει να αυτοκτονήσει;

Τους εφήβους συνήθως τους σπρώχνει στην αυτοκτονία ένα πρόσφατο αγχωτικό γεγονός που σχετίζεται με την οικογένεια ή κάποιο φίλο ή με το σχολείο. Άλλες συμπεριφορές που μαρτυρούν ότι ένα κορίτσι ή αγόρι στην εφηβεία σκέφτεται να αυτοκτονήσει είναι οι εξής παρακάτω:

Αυτοκτονικός ιδεασμός (σκέψη, γραφή, ζωγραφική ή συζήτηση για αυτοκτονία, θάνατο ή μετά θάνατον ζωή), εξάρτηση από αλκοόλ ή ναρκωτικά, έλλειψη σκοπού και νοήματος ζωής, δυσκολία «καθαρής» σκέψης, αυξημένος βαθμός απόσυρσης από την οικογένεια, τους φίλους, το σχολείο, την εργασία ή την κοινωνία, έλλειψη ενδιαφέροντος για αγαπημένες δραστηριότητες, εξανθήματα, ουλές ή διάφορα άλλα σημάδια στο σώμα, απερίσκεπτες ή ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, διαταραχές στον ύπνο (αϋπνία/διακεκομμένος ύπνος ή το να κοιμάται κανείς συνέχεια), ανεξέλεγκτος θυμός, συναισθήματα θλίψης, άγχους, ντροπής, απελπισίας, ενοχής, απειλές ότι θα πληγώσει τον εαυτό του ή ότι θα σκοτωθεί, σημειώσεις για αυτοκτονία/ έκφραση περίεργων ή αρνητικών σκέψεων, ριζική αλλαγή στην εξωτερική εμφάνιση ή την προσωπικότητα , απαλλαγή ή υπόσχεση ότι θα χαρίσει πολύτιμα αντικείμενα σε μέλη της οικογένειας ή σε φίλους, αναζήτηση ή προσπάθεια απόκτησης όπλων ή χαπιών.

Υπάρχουν τρόποι αποτροπής της αυτοκτονίας;

Μην αγνοείτε τα παραπάνω σημάδια. Μιλήστε ανοιχτά με το παιδί σας και προσφέρετε υποστήριξη κι αγάπη. Αν το παιδί σας δεν αισθάνεται άνετα να σας μιλήσει, τότε προτείνετε να μιλήσει σε κάποιον ειδικό, όπως ψυχίατρο/ψυχολόγο. Μην αφήνετε το παιδί σας μόνο του. Αφαιρέστε όλα τα αντικείμενα ή φάρμακα που το παιδί σας θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει για να αυτοκτονήσει. Ζητήστε άμεσα βοήθεια από: τον οικογενειακό γιατρό/γιατρό του παιδιού, υπηρεσίες ψυχικής υγείας, τηλεφωνικές γραμμές έκτακτης ανάγκης για την αυτοκτονία.

 

Πηγές:

odigos_sxoleia_new_2.pub (klimaka.org.gr)

Suicide Prevention, Children Ages 10 to 19 Years (ny.gov)

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.