Των Φρομ, Σουζούκι και Ντε Μαρτίνο
«Οι λόγοι της πρόσφατης σύγκρισης του Ζεν με την ψυχοθεραπεία εξηγούνται τώρα στο κατανοητό και έξυπνο άρθρο του Έριχ Φρομ… Το άρθρο του Ρίτσαρντ Ντε Μαρτίνο κάνει μια δύσκολη αλλά ταυτόχρονα εξαιρετική ερμηνεία της ψυχολογίας του Ζεν… Το μακροσκελές άρθρο του κ. Σουζούκι –ανιχνευτικό, πνευματώδες και περιεκτικό- αποτελεί μια νέα προσέγγιση στο Ζεν σαν σύνολο, παρόλο που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο ασυνείδητο και την έννοια του εαυτο΄που στη φιλοσοφία του Ζεν…
Και τα τρία αυτά άρθρα είναι εξαιρετικά.
Alan Watts (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Πρόκειται για ένα βιβλίο που προσπαθεί να συνδέσει την Ανατολική με τη Δυτική σκέψη, κατασκευάζοντας μια γέφυρα επικοινωνίας.
Ανατολή και Δύση, του Ντ. Τ. Σουζούκι
Ο Σουζούκι συνοψίζει τις βασικές αντιφάσεις που αντιμετωπίζει η Δύση, αναφέροντας τα παρακάτω:
«Το άτομο και η μηχανή εμπεριέχουν μια αντίφαση κι εξαιτίας αυτής της αντίφασης η Δύση διέρχεται μεγάλη ψυχολογική ένταση, που εκδηλώνεται προς πολλές κατευθύνσεις στη σύγχρονη ζωή.
Το άτομο υποδηλώνει προσωπικότητα, προσωπική ευθύνη, ενώ η μηχανή είναι το προϊόν της διανόησης, της αφαίρεσης, της γενίκευσης, της ομαδικής ζωής.
Αντικειμενικά ή διανοητικά ή μιλώντας με τον μηχανικό τρόπο, η προσωπική ευθύνη δεν έχει καμία έννοια. Η ευθύνη λογικά συνδέεται με την ελευθερία και στη λογική δεν υπάρχει ελευθερία, γιατί όλα ελέγχονται από αυστηρούς κανόνες συλλογισμού.
Εκτός από αυτό, ο άνθρωπος σαν βιολογικό προϊόν κυβερνιέται από βιολογικούς νόμους. Η κληρονομικότητα είναι γεγονός που καμιά προσωπικότητα δεν μπορεί να το αλλάξει. Δε γεννήθηκα με τη δική μου ελεύθερη θέληση. Οι γονείς μου δε με γέννησαν με τη δική τους ελεύθερη θέληση. Στην πραγματικότητα η προγραμματισμένη γέννηση δεν έχει καμιά σημασία.
Η ελευθερία είναι μια ακόμη ανόητη ιδέα. Ζω κοινωνικά, σε μια ομάδα, που με περιορίζει σε όλες μου τις κινήσεις, διανοητικές και σωματικές. Ακόμα κι όταν είμαι μόνος, δεν είμαι καθόλου ελεύθερος. Έχω όλων των ειδών τις ορμές, που δεν είναι πάντα κάτω από τον έλεγχό μου. Μερικές ορμές με παρασύρουν παρά τη θέλησή μου. Όσο ζούμε σε αυτό τον περιορισμένο κόσμο, δε θα μπορέσουμε ποτέ να λέμε πως είμαστε ελεύθεροι ή ότι κάνουμε ότι επιθυμούμε. Ακόμα κι αυτή η επιθυμία είναι κάτι που δεν είναι δικό μας.
Το άτομο μπορεί να μιλάει για ελευθερία, αλλά η μηχανή το περιορίζει με κάθε τρόπο, γιατί τα ίδια τα λόγια δεν ξεπερνάνε τον εαυτό τους. Ο δυτικός άνθρωπος είναι εξαρχής καταναγκασμένος, περιορισμένος, αναχαιτισμένος. Ο αυθορμητισμός του δεν είναι καθόλου δικός του αλλά της μηχανής. Η μηχανή δεν έχει δημιουργικότητα. Λειτουργεί τόσο μόνο, όσο αυτό είναι δυνατό από το κάτι που έχει τοποθετηθεί μέσα της. Ποτέ δεν ενεργεί όπως ‘το άτομο’.
Το άτομο είναι ελεύθερο μόνο όταν δεν είναι άτομο. Είναι ελεύθερο όταν αρνιέται τον εαυτό του κι αφομοιώνεται στο σύνολο. Για να είμαι πιο ακριβής, είναι ελεύθερο όταν είναι ο εαυτό του κι όμως δεν είναι ο εαυτός του. Αν δεν καταλάβει κανείς ολοκληρωτικά αυτή τη φανερή αντίφαση, δεν είναι αρμόδιος να μιλάει για ελευθερία, υπευθυνότητα ή αυθορμητισμό» (σελ. 18-19).
Πηγή:
Έ. Φρομ, Ντ.Τ. Σουζούκι και Ρ. Ντε Μαρτίνο. 1979. Ζεν, βουδισμός και ψυχανάλυση. Εκδόσεις Μπουκουμάνη.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου