Συναισθηματική ανασφάλεια: πώς νιώθω και γιατί...

Η ανάπτυξη της συναισθηματικής ασφάλειας έχεις τις καταβολές της στην παιδική ηλικία και εξαρτάται από τη σχέση του παιδιού με τους γονείς και το περιβάλλον. Συνήθως, τα άτομα που εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικής ανασφάλειας ενδέχεται να έχουν μεγαλώσει με συναισθηματικά απόμακρους ή αδιάφορους γονείς, ή με αρκετά επικριτικούς και τιμωρητικούς γονείς που χρησιμοποιούσαν τον εκφοβισμό ως ένα μέσο για να συμμορφώσει τη συμπεριφορά του αλλά και να κερδίσει την αγάπη. Επίσης, παιδιά που έχουν μεγαλώσει μέσα σε ένα ασταθές περιβάλλον, μέσα στο οποίο έχουν βιώσει απόρριψη ή εγκατάλειψη ή έχουν βιώσει μια ασθένεια ή μια σημαντική απώλεια ή ένα έντονα συγκρουσιακό περιβάλλον είναι πιθανό να εμφανίσουν υψηλά επίπεδα ανασφάλειας. Συναισθηματικά απών γονιός είναι ο γονιός που δεν θα καταφέρει να ανταποκριθεί στις ανάγκες του παιδιού, έτσι ώστε το παιδί να νιώσει ζεστασιά, αγάπη, εμπιστοσύνη, φροντίδα, αγάπη και ασφάλεια. Επίσης, απορριπτικός μπορεί να είναι ένας γονιός με έντονες απαιτήσεις και πιέσεις του παιδιού για πρόοδο και επιδόσεις.  

Η ασφάλεια που έχουμε νιώσει κατά την παιδική ηλικία αποτελεί τη βάση για να αναπτύξουμε ασφαλείς δεσμούς με τους άλλους αλλά και για να βιώνουμε μια εσωτερική ασφάλεια. Η ασφάλεια είναι το θεμέλιο για να εξασφαλίσουμε σχέσεις που θα χαρακτηρίζονται από σταθερότητα, εμπιστοσύνη, αμοιβαίο σεβασμό και αλληλοκατανόηση, αποδοχή και αγάπη. Για να μπορέσουμε να δομήσουμε υγιείς σχέσεις με τους άλλους θα πρέπει να καταφέρουμε να αναπτύξουμε εσωτερική ασφάλεια. Να νιώθουμε δηλαδή ασφαλείς με τον εαυτό μας και με τους σημαντικούς άλλους. Η δόμηση της ασφάλειας συνδέεται άμεσα με την αυτοεικόνα και τα συναισθήματα του ατόμου για τον εαυτό του, καθώς και με την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης. 

Πώς νιώθει όμως ένα ανασφαλές άτομο; Το ανασφαλές άτομο δεν πιστεύει στον εαυτό του, έχει μια χαμηλή αυτοεικόνα, νιώθει ότι δεν πατάει γερά στα πόδια του και ότι μπορεί εύκολα να παρασυρθεί από τους άλλους, έχει μεγάλο φόβο για την απόρριψη και την αποτυχία και είναι αρκετά ευαίσθητο στην κριτική, τις αποδοκιμασίες και τις παρατηρήσεις των άλλων. Αισθάνεται μια εσωτερική δειλία για να κάνει πράγματα που επιθυμεί ή για να εκφράσει τις ανάγκες του. Συχνά, καταπνίγει τα συναισθήματά του και δεν εκφράζει τις επιθυμίες του. Νιώθει συναισθηματικά ανήμπορο και ότι συχνά η ζωή του φτάνει σε ένα τέλμα, καθώς δεν μπορεί να είναι το ίδιο ο πρωταγωνιστής στη ζωή του, δεν νιώθει σιγουριά και εύκολα απογοητεύεται. Ακόμη, το ανασφαλές άτομο νιώθει ευάλωτο και τρωτό απέναντι στις δυσκολίες που καλείται να αντιμετωπίσει.

Πώς αντιδρά το άτομο προσπαθώντας να ξεπεράσει την ανασφάλεια που βιώνει; Το ανασφαλές άτομο μπορεί να εμφανίσει ενοχές, νιώθοντας ότι φταίει για οτιδήποτε συμβαίνει και διαρκώς μπορεί να συγχωρεί τον άλλο και να κατηγορεί έντονα τον εαυτό του για τα λάθη του, τιμωρώντας τον με αυτοκατηγορίες, ενώ σκέφτεται ότι ο άλλος θα το τιμωρήσει με εγκατάλειψη. Κάποιες φορές μπορεί να γίνει πολύ αμυντικό προσπαθώντας να κρύψει τις ανασφάλειές του ή να θεωρεί ότι οι άλλοι είναι επιθετικοί απέναντί του και διαρκώς το κρίνουν και το αποδοκιμάζουν . Μπορεί να βρίσκεται σε μια διαρκή επαγρύπνηση επιζητώντας συνεχώς την επιβεβαίωση των συναισθημάτων των άλλων, ενώ η παραμικρή αρνητική αντίδραση μπορεί να τη βιώνει ως μια απόρριψη και κατ’ επέκταση μπορεί και ο ίδιος να απορρίπτει τον εαυτό του, καθώς δεν έχει μια σταθερή εικόνα για τον εαυτό του.

Όταν εμείς οι ίδιοι δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε την αίσθηση της εσωτερικής ασφάλειας την αναζητούμε σε εξωτερικές πηγές, όπως σε ένα σύντροφο, που έχει ακριβώς αυτό που νιώθουμε ότι μας λείπει, είναι για παράδειγμα πολύ δυναμικός ή είναι πολύ αυταρχικός και μας κάνει να νιώθουμε ασφαλείς. Ωστόσο, αυτή μπορεί να είναι μια λανθασμένη επιλογή συντρόφου, καθώς το άτομο μπορεί να προσκολληθεί σε ένα σύντροφο πιστεύοντας ότι δεν μπορεί να βρει κάποιον καλύτερο ή κάποιον που να μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του.  Η ανασφάλεια μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους μέσα σε μια σχέση, όπως έντονη ζήλεια, αδυναμία να θέτεις όρια ή να εκφράζεις τις ανάγκες σου, δυσκολία έκφρασης των αληθινών συναισθημάτων εξαιτίας του φόβου εγκατάλειψης από τον άλλο, έντονη ανησυχία για την εξέλιξη και πορεία της σχέσης, έμμονες σκέψεις, φόβο εγκατάλειψης ή απόρριψης, έλλειψη κατάκτησης εμπιστοσύνης και τάσεις εξάρτησης, με αποτέλεσμα το άτομο να γίνεται καταπιεστικό και να πνίγει τον άλλο.