«Μία εκπληκτική μελέτη που εξετάζει με διεισδυτικότητα ένα θέμα που απασχολεί την ανθρωπότητα από την προϊστορική εποχή, την παγκόσμια γλώσσα των ονείρων. Για τους ανθρώπους του παρελθόντος που ζήσανε στους μεγάλους πολιτισμούς της Ανατολής και της Δύσης, οι μύθοι και τα όνειρα ήταν οι πιο σημαντικοί τρόποι έκφρασης, για τούτο και η αδυναμία κατανόησής τους θα ισοδυναμούσε με αγραμματοσύνη.
Ο σύγχρονος δυτικός πολιτισμός -που τόνισε υπερβολικά την επιστήμη και τον ρεαλισμό- δεν έδωσε σημασία στις ονειρικές εμπειρίες. Έτσι μόνο τις τελευταίες δεκαετίες, ιδιαίτερα με το έργο του Φρόιντ, οι άνθρωποι άρχισαν να συνειδητοποιούν τη σημασία των ονείρων.
Σε τούτο το καινούργιο βιβλίο ο Έριχ Φρομ παρουσιάζει μια ιστορία της ερμηνευτικής των ονείρων, εξετάζοντας πολλές περιπτώσεις της σύγχρονης ψυχαναλυτικής εργασίας που γίνεται με βάση τα όνειρα. Μελετώντας παράλληλα τον μύθο του Οιδίποδα και άλλους μύθους και παραμύθια σε αυτή την ανάλυση, ο Φρομ διαφέρει και από τον Φρόυντ και από τον Γιούνγκ συνδέοντας την ερμηνεία του με τη σύγχρονη ζωή, με τρόπο συναρπαστικό αλλά και πολύτιμο στη χρησιμότητά του.
Φρόυντ και Γιουνγκ
Ο ορισμός μου για το όνειρο σαν κάποιο είδος πνευματικής δραστηριότητας κάτω από την κατάσταση του ύπνου, μολονότι βασίζεται στη θεωρία του Φρόυντ για τα όνειρα, έρχεται με τη θεωρία αυτή σε οξύτατη αντίθεση από πολλές απόψεις. Η υπόθεσή μου είναι ότι τα όνειρα μπορεί να είναι η έκφραση των πιο ταπεινών και πιο παράλογων, αλλά και των υψηλότερων και πιο πολύτιμων λειτουργιών του πνεύματός μας. Ο Φρόυντ πιστεύει ότι τα όνειρα είναι πάντοτε και οπωσδήποτε η έκφραση του παράλογου μέρους της προσωπικότητάς μας. Παρακάτω θα προσπαθήσω να δείξω ότι στις τρεις αυτές θεωρίες (το όνειρο σαν αποκλειστικά παράλογη παραγωγή, σαν αποκλειστικά λογική παραγωγή ή σαν ούτε το ένα ούτε το άλλο) τις συναντάμε στην ιστορία της ερμηνευτικής των ονείρων από το μακρινό παρελθόν.
Έχοντας υπόψη ότι η ερμηνευτική των ονείρων του Φρόυντ είναι η αρχική, η πιο γνωστή και η πιο σημαντική συμβολή στη σύγχρονη επιστήμη της ερμηνευτικής των ονείρων, θα αρχίσω με την περιγραφή και την εξέταση της ερμηνευτικής του Φρόυντ πριν προχωρήσω στην τωρινή ιστορία των τριών αυτών θεωριών πριν από τον Φρόυντ.
Η ερμηνευτική των ονείρων του Φρόυντ βασίζεται στην ίδια αρχή που υπογραμμίζει ολόκληρη την ψυχολογική του θεωρία: την έννοια ότι μπορούμε να έχουμε τάσεις και αισθήματα και επιθυμίες που αποτελούν κίνητρα για τις πράξεις μας και που ωστόσο δεν έχουμε την επίγνωσή τους. Αποκαλούμε αυτές τις τάσεις σας ασυνείδητες και με αυτό είναι ότι όχι μόνο δεν έχουμε επίγνωση για αυτές, αλλά και ότι ένας πανίσχυρος ‘’έλεγχος’’ μας προστατεύει από το να αποκτήσουμε την επίγνωσή τους. Για έναν οποιοδήποτε αριθμό αιτιών, που ο σπουδαιότερος από αυτούς είναι ο φόβος μήπως χάσουμε την επιδοκιμασία γονιών και φίλων, απωθούμε τις επιθυμίες αυτές, που η επίγνωσή τους θα μας έκανε να νιώθουμε ένοχοι ή να φοβόμαστε την τιμωρία.
Ωστόσο, το να απωθούμε τις επιθυμίες αυτές από τη συνείδησή μας, δεν σημαίνει ότι παύουν να υπάρχουν. Στην πραγματικότητα, συνεχίζουν να υπάρχουν τόσο έντονα, που βρίσκουν έκφραση σε πολυάριθμες μορφές, αλλά με τέτοιο τρόπο, που δεν αντιλαμβανόμαστε ότι έχουν τρυπώσει από την πίσω πόρτα. Το συνειδησιακό μας σύστημα πιστεύει ότι έχει ξεφορτωθεί τα τέτοια ανεπιθύμητα αισθήματα και επιθυμίες και τρομοκρατείται με την ιδέα ότι μπορεί να βρίσκονται μέσα μας. Έτσι, όταν πραγματικά επανεμφανίζονται και δείχνουν την παρουσία τους, είναι παραμορφωμένα και μασκαρεμένα σε τέτοια έκταση που η συνειδητή μας νόηση δεν είναι σε θέση να τα αναγνωρίσει» (σελ. 56-57).
Πηγή:
Έριχ Φρομ. 1975. Η ξεχασμένη γλώσσα. Εκδόσεις Μπουκουμάνη.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου