Φαντάσου για μια στιγμή ότι περπατάς σε ένα χωράφι όπου παίζουν κάποια παιδιά. Ξαφνικά ακούς ένα ουρλιαχτό. Ένα αγόρι εξαφανίστηκε, καθώς γλίστρησε σε ένα εγκαταλειμμένο πηγάδι. Τώρα κρέμεται από την άκρη προσπαθώντας απεγνωσμένα να κρατηθεί για να μην πέσει μέσα.
Δίχως να διστάσεις τρέχεις για να σώσεις το παιδί, το φτάνεις και το σέρνεις έξω.
«Ο Μέγγιος χρησιμοποίησε την παραβολή του παιδιού στο πηγάδι για να τονίσει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια δυνατότητα να γίνουν καλοί. Γνωρίζουμε ότι αυτό ισχύει, έλεγε, επειδή δεν υπάρχει πουθενά ούτε ένας άνθρωπος που δεν θα έτρεχε αμέσως να βοηθήσει αυτό το παιδί. Και ο λόγος για τον οποίο θα το έκανε δεν θα ήταν για την αναγνώριση, για τις αμοιβές ή για τον έπαινο και την ευγνωμοσύνη των γονιών του παιδιού. Θα ήταν μια αυθόρμητη αντίδραση που θα είχε ο καθένας οπουδήποτε και θα πήγαζε από μια αγνή επιθυμία απλά να σώσει το παιδί.
Ο Μέγγιος θεωρούσε ότι «η τάση της ανθρώπινης φύσης είναι προς την καλοσύνη, όπως η τάση του νερού είναι να κυλάει προς τα κάτω. Όπως δεν υπάρχει νερό που κυλάει προς τα κάτω, δεν υπάρχουν και άνθρωποι που δεν διαθέτουν καλοσύνη».
Αλλά η καλοσύνη αυτή υπάρχει δυνάμει. Η ανθρώπινη φύση είναι δυνητικά καλή αλλά μπορεί να χαθεί, να στρεβλωθεί, να αλλοιωθεί από αυτά που συναντά» (σελ. 104-105).
Ο Μέγγιος ήθελε οι άνθρωποι να κατανοούν βαθιά μέσα τους το αίσθημα της καλοσύνης, ώστε να κατανοούν το πώς να γίνουν καλοί. Πώς είναι να νιώθει κανείς σωματικά το να είναι καλός; Τι κάνει κανείς σε καθημερινή βάση για να αποκτήσει αυτό το αίσθημα;
Για να απαντήσει σε αυτές τις ερωτήσεις, ο Μέγγιος δίδασκε ότι η αρχική καλοσύνη μας είναι όπως οι μικροί βλαστοί. Όλοι οι βλαστοί έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν σε κάτι μεγαλύτερο. Η προϋπόθεση όμως είναι να καλλιεργηθούν καταλλήλως σε έναν θρεπτικό περιβάλλον.
Παρομοίως, ο καθένας μας έχει μέσα του καλοσύνη στα αρχικά της στάδια και έτσι, ο καθένας ξεκινά τη ζωή του εξίσου προικισμένος με τη δυνατότητα να γίνει ένας σοφός που είναι ικανός να δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου όλοι θα ευδοκιμήσουν.
Αλλά έχουμε την τάση είτε να παραμελούμε τους βλαστούς μας, ξεχνώντας να τους ποτίσουμε ή να τους θρέψουμε, είτε να λειτουργούμε με υπερβολικό ζήλο: τους αρπάζουμε και τους τραβάμε για να τους κάνουμε να μεγαλώσουν. Όχι μόνο διαταράσσουμε τη φυσική καλοσύνη μας, αλλά γινόμαστε επίσης δυστυχισμένοι και υποτασσόμαστε εύκολα στα χειρότερα ένστικτά μας, όπως η ζήλια, ο θυμός και η μνησικακία.
Έτσι όμως βλάπτουμε τόσο τη δική μας ανθρώπινη φύση όσο και τους γύρω μας. Με το να εκδηλώνουμε το χειρότερο που έχουμε μέσα μας, βγάζουμε από τους άλλους τη χειρότερη πλευρά του εαυτού τους και τους κάνουμε να σκοτώνουν και εκείνοι τους δικούς τους βλαστούς. Οι περισσότεροι αποτυγχάνουμε να πραγματώσουμε τη δυνατότητά μας, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητο να συμβαίνει» (σελ. 105-106).
Πώς σχετίζεται η καλοσύνη με την λήψη λογικών αποφάσεων;
«Εξωτερικεύουμε τις μεγάλες δυνατότητες που διαθέτει η ανθρώπινη φύση, όταν τελειοποιούμε τις συναισθηματικές αποκρίσεις μας. Καλλιεργώντας συνεχώς τον εαυτό μας μέσα από τις αλληλεπιδράσεις μας με τους άλλους και δουλεύοντας συνεχώς για να θρέψουμε τους βλαστούς της καλοσύνης οδηγούμαστε τελικά στο να κατανοούμε πως να παίρνουμε τη σωστή ηθική απόφαση σε κάθε δεδομένη κατάσταση» (σελ. 107).
Μια μεγγιανή προσέγγιση ως προς την ενοποίηση της γνωστικής και συναισθηματικής πλευράς σου θα ήταν να προσέξεις τις συναισθηματικές αποκρίσεις σου και μετά να προσπαθήσεις να τις αλλάξει προς το καλύτερο, να χρησιμοποιήσεις τον νου σου για να καλλιεργήσεις τα συναισθήματά σου και να αποκτήσεις συνείδηση του τι πυροδοτεί τα συναισθήματά σου και τις αντιδράσεις σου σε καθημερινή βάση.
Ποιες είναι οι συνήθειες που έχουν σχηματιστεί, οι εδραιωμένες αφηγήσεις μέσα από τις οποίες αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο;» (σελ. 109).
Η καλλιέργεια της καρδιάς-νου είναι μια πράξη που κατευθύνεται προς τα έξω και έχει ως σκοπό όχι να μας αποκόψει από τον κόσμο, αλλά να μας εμπλέξει βαθύτερα σε αυτόν, έτσι ώστε να μπορούμε να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας μέσα από κάθε αλληλεπίδραση. Έχει να κάνει και με το να εστιάζουμε την προσοχή μας, όχι όπως το κάνουμε με βάση την έννοια της ενσυνείδησης, αλλά με μια κομφουκιανή έννοια.
[…] Η ζωή γίνεται μια σειρά από ανεπεξέργαστες αποκρίσεις που έχουν μετατραπεί σε μοτίβα, τα οποία συχνά καταλήγουν να γίνουν αρνητικά. Πολλά από όσα εκλαμβάνουμε συχνά ως συνειδητές αποφάσεις είναι απλώς αναπαραγωγή παλιών μοτίβων συμπεριφοράς.
Εάν καλλιεργήσουμε τα συναισθήματά μας, με την πάροδο του χρόνου και με την εμπειρία που αποκτούμε μπορούμε να μάθουμε να αισθανόμαστε τις προδιαθέσεις των άλλων με μεγαλύτερη ακρίβεια, να εκτιμούμε τι συμβαίνει πραγματικά σε μια συγκεκριμένη κατάσταση και να δουλεύουμε για να αλλάξουμε το αποτέλεσμα. […] Μπορούμε να εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας για να έχουμε πάντα συνείδηση αυτών των περιπλοκών και να γνωρίζουμε τι πρέπει να κάνουμε για να τις αλλάξουμε.
«Η εκπαίδευση της καρδιάς-νου σημαίνει τελειοποίηση της κρίσης μας. Το να βλέπουμε τη μεγαλύτερη εικόνα, να κατανοούμε τι πραγματικά κρύβεται πίσω από τη συμπεριφορά ενός ανθρώπου και να θυμόμαστε ότι διαφορετικά συναισθήματα, όπως η αγωνία, ο φόβος, ή η χαρά θα φέρουν προς τα έξω διαφορετικές πλευρές των ανθρώπων που έχουμε την τάση να τους θεωρούμε άκαμπτους. Η αίσθηση του ορθού πράττειν γίνεται μια πιο πολύπλοκη και αναπτυγμένη μορφή του ενστίκτου εκείνου που θα σε ωθούσε να σώσεις ένα παιδί που κινδυνεύει να πέσει σε ένα πηγάδι. Όπως δεν θα χρειαζόταν να αναρωτηθείς συνειδητά τι πρέπει να κάνεις για ένα παιδί που βρίσκεται σε κίνδυνο, έτσι δεν θα χρειαζόταν να αναρωτηθείς πώς να κινηθείς στις καθημερινές συναναστροφές σου, εάν είχες καλλιεργήσει την καρδιά νου» (σελ. 113).
«Θυμήσου ότι αυτός που νομίζεις ότι είσαι και ειδικά αυτό που νομίζεις ότι είσαι εσύ όταν παίρνεις αποφάσεις είναι απλά ένα σύνολο μοτίβων συμπεριφοράς στα οποία έχεις προσκολληθεί. Όπως μπορείς να γίνεις ένας απαισιόδοξος άνθρωπος απλά επειδή θεωρείς τον εαυτό σου απαισιόδοξο, έτσι μπορείς να παίρνεις αποφάσεις που διαμορφώνουν το ποιος γίνεσαι ακριβώς επειδή νομίζεις ότι αντικατοπτρίζουν το ποιος είσαι. Μόλις όμως το κάνεις αυτό, περιορίζεσαι προτού ακόμα ξεκινήσεις» (σελ. 114).
Πηγή:
Μάικλ Πιούετ & Κριστίν
Γκρος-Λο. 2024. Το Μονοπάτι. Διδάγματα της κινεζικής φιλοσοφίας για μια
καλύτερη ζωή. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου