Η Άνοδος της Κοινωνικής Θεωρίας του Μαρκούζε
«Οι ρίζες του φασισμού μπορούν να εντοπισθούν στους ανταγωνισμούς που επικρατούσαν ανάμεσα στην αύξουσα βιομηχανική μονοπώληση και στο δημοκρατικό σύστημα. Στην Ευρώπη, μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, η τέλεια ορθολογισμένη και ταχύτατα εξαπλούμενη βιομηχανική μηχανή, συναντούσε όλο και μεγαλύτερες δυσκολίες στη λειτουργία της… Μέσα σε αυτή την κατάσταση, οι πιο ισχυρές βιομηχανικές μονάδες προσπάθησαν να σφετεριστούν την άμεση πολιτική δύναμη, προκειμένου να οργανώσουν τη μονοπωλιακή παραγωγή, να καταστρέψουν την σοσιαλιστική αντίθεση, και να ξαναρχίσουν τον ιμπεριαλιστικό επεκτατισμό».
‘Ένα δείγμα γραφής του μεγάλου μαρξιστή αναθεωρητικού Χέρμπερτ Μαρκούζε, σε ένα από τα πιο αποκαλυπτικά και καταλυτικά έργα της σύγχρονης σκέψης. (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Θετική και αρνητική φιλοσοφία
«Η θετική φιλοσοφία ήταν μια συνειδητή αντίδραση στις κριτικές και καταστροφικές τάσεις του γαλλικού και γερμανικού ορθολογισμού, μια αντίδραση ιδιαίτερα βίαιη στη Γερμανία. Το χεγγελιανό σύστημα, εξαιτίας των κριτικών του τάσεων, θεωρήθηκε σαν ‘’αρνητική φιλοσοφία’’. Οι σύγχρονοι του συστήματος αυτού παραδέχονταν ότι, οι αρχές που διακήρυττε ο Χέγγελ στη φιλοσοφία του, τον οδηγούσαν ‘’σε μια κριτική του κάθε τι που ως τώρα το θεωρούσαν σαν αντικειμενική αλήθεια’’. Η φιλοσοφία του αρνιόταν, δηλαδή απέρριπτε κάθε παράλογη και μη- ορθολογισμένη πραγματικότητα. Η αντίδραση έβλεπε μια πρόκληση προς την υπάρχουσα διάταξη στην απόπειρα του Χέγγελ να μετρήσει την πραγματικότητα σύμφωνα με τους γνώμωνες της αυτόνομης λογικής. Η αρνητική φιλοσοφία, διεκήρυτταν, πασχίζει για τις λανθάνουσες δυνατότητες των πραγμάτων, μα είναι ανίκανη να γνωρίζει την αλήθεια τους. Σταματά μόνο στις ‘’λογικές μορφές’’ τους, και δεν φτάνει ποτέ στο πραγματικό τους περιεχόμενο, που δεν είναι κάτι ξέχωρο από αυτές τις μορφές. Το αποτέλεσμα ήταν να μην μπορεί η αρνητική φιλοσοφία μήτε να εξηγήσει, μήτε να δικαιώσει τα πράγματα, έτσι όπως έχουν. Αυτό οδήγησε στην πιο καίρια αντίρρηση: ότι, η αρνητική φιλοσοφία, εξαιτίας της εννοιολογικής κατασκευής της, αρνείται τα πράγματα όπως έχουν. Τα γεγονότα που συνιστούν τη δεδομένη κατάσταση πραγμάτων, όταν εξεταστούν στο φως της λογικής, γίνονται αρνητικά, περιορισμένα, μεταβατικά- γίνονται φθίνουσες μορφές μέσα στα πλαίσια ενός περιεκτικού προτσές που οδηγεί πέρα από αυτά. […]
Η θετική φιλοσοφία πραγματοποίησε την αντεπίθεσή της στον κριτικό ορθολογισμό σε δύο μέτωπα. Ο Κοντ έπληξε τη γαλλική μορφή αρνητικής φιλοσοφίας, την κληρονομιά του Ντεκάρτ και του Διαφωτισμού. Στη Γερμανία η επίθεση στράφηκε ενάντια στο σύστημα του Χέγγελ. […] Κοινό χαρακτηριστικό ανάμεσα στη θετική φιλοσοφία και τον θετικισμό είναι ο προσανατολισμός της σκέψης σε πρακτικά (πεζά) πράγματα, και η αναγωγή της εμπειρίας σε τελικό στοιχείο γνώσης» (σελ. 93-97).
Μαρκούζε, Χ. 1954. Λογική και Επανάσταση. Η Άνοδος της Κοινωνικής Θεωρίας. Ντφρ. Φ. Κονδύλη. Εκδόσεις Αρσενίδης.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου