Αναπτυξιακό τραύμα

Στο αρχικό στάδιο της ζωής, το έμβρυο και το βρέφος είναι απόλυτα εξαρτημένα από τους φροντιστές και από ένα καλοπροαίρετο περιβάλλον. Το έμβρυο και το βρέφος χαρακτηρίζονται από απόλυτη ευαλωτότητα, με αποτέλεσμα να αντιδρά απέναντι στο πρώιμο αναπτυξιακό τραύμα ή στο τραυματικό σοκ με υψηλή διέγερση και τρόμο. Το ευάλωτο βρέφος δεν έχει τη δυνατότητα ούτε για πάλη ούτε για φυγή, για αυτό δεν μπορεί να αποφορτίσει την υψηλή διέγερση και αντιδρά στην απειλή με νευροφυσιολογική συστολή, το μάζεμα, την απόσυρση στον εσώτερο πυρήνα του και την ακινητοποίηση/ πάγωμα. Το μάζεμα, η συστολή, η απόσυρση και το πάγωμα είναι πρωτόγονοι μηχανισμοί άμυνας που χρησιμοποιούν τα βρέφη για να διαχειρίζονται την υψηλή διέγερση του τρομακτικού πρώιμου τραύματος. 

 

Το κύριο ερώτημα είναι: ποια είναι τα πρώιμα συμβάντα που μπορεί να προκαλέσουν μακροχρόνιες τραυματικές αντιδράσεις, από τη σύλληψη μέχρι και έξι μήνες μετά τον τοκετό;

Το τραύμα πρόσδεσης και το αναπτυξιακό τραύμα μπορεί να οφείλονται στα εξής:

Η μητέρα κυοφορεί ένας έμβρυο που δεν θέλει.

Η μητέρα που κυοφορεί το έμβρυο είναι τραυματισμένη, αποσυνδεδεμένη, καταθλιπτική ή αγχωμένη.

Η μητέρα σκέφτεται σοβαρά την πιθανότητα της άμβλωσης.

Η μητέρα κάνει χρήση αλκοόλ ή ναρκωτικών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Το παιδί αισθάνεται απόρριψη, μίσος ή επίκριση από τον ένα ή και τους δύο γονείς.

Ο ένας ή και οι δύο γονείς έχουν προβλήματα σύνδεσης.

Η μητέρα είναι ψυχωτική ή οριακή.

Το παιδί νιώθει ότι είναι βάρος.

Σωματική ή συναισθηματική κακοποίηση ή παραμέληση.

Υιοθεσία.

Το τραυματικό σοκ οφείλεται στα εξής:

Απόπειρα άμβλωσης.

Πρόωρος τοκετός.

Θάνατος της μητέρας κατά τον τοκετό.

Επώδυνος τοκετός με μεγάλη διάρκεια.

Παρατεταμένη παραμονή σε θερμοκοιτίδα με ανεπαρκή σωματική επαφή.

Πρώιμες χειρουργικές επεμβάσεις.

Σημαντικά τραυματικά γεγονότα που βίωσε η μητέρα ή άλλα μέλη της οικογένειας.

Θάνατος- απώλεια στην οικογένεια, τραυματική απώλεια και πένθος.

Φυσικές καταστροφές, επιβίωση των γονιών μετά από τραύμα.

Προβλήματα πολέμου, οικονομικής ύφεσης, σημαντικής φτώχειας.

Όλα αυτά τα αίτια μπορεί να μην είναι συνειδητά στο άτομο οδηγούν όμως στην εκδήλωση συμπτωμάτων αναπτυξιακού μετατραυματικού στρες. 

 

«Το πρώιμο τραύμα καταγράφεται υπόρρητα ή άδηλα στο σώμα και τον εγκέφαλο, έχοντας ως αποτέλεσμα μια συστημική δυσρύθμιση η οποία προκαλεί σύγχυση σε όσους παρουσιάζουν συμπτώματα τραύματος που δεν μπορούν να θυμηθούν. Εξίσου προκαλεί σύγχυση και στους κλινικούς θεραπευτές που θέλουν να τους βοηθήσουν» (σελ. 140-141).

Τα βασικά συμπτώματα που εμφανίζονται όταν το άτομο έχει βιώσει ένα αναπτυξιακό τραύμα είναι τα εξής:

«μια αίσθηση συνεχούς απειλής, υψηλή διέγερση, μια αναχαιτισμένη αντίδραση πάλης, πάγωμα- αποσύνδεση, μούδιασμα, αποσύνδεση, κερματισμός, ενδραμάτιση και εκδραμάτιση της επιθετικότητας και μειωμένη ζωντάνια» (σελ. 143).

 

Πηγή:

Heller, L. & LaPierre, A. (2017). Θεραπεύοντας το αναπτυξιακό τραύμα. Εκδόσεις Π. Ασημάκης.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.