Δυσπραξία

H αναπτυξιακή δυσπραξία αποτελεί αναπηρία ή ανωριμότητα ενός οργανισμού ως προς την κίνηση. Πρόκειται για ανώριμο τρόπο διαχείρισης της πληροφορίας από τον εγκέφαλο, που συνεπάγεται σε κακή μετάδοση των μηνυμάτων προς το σώμα. Η δυσπραξία επηρεάζει τον προγραμματισμό όσων κάνουμε και τον τρόπο με τον οποίο αυτά ολοκληρώνονται. Συνδέεται με προβλήματα στην αντίληψη, τη σκέψη και το λόγο, τη μνήμη και την κριτική ικανότητα, την επεξεργασία και άλλες γνωστικές ικανότητες. Φαίνεται ότι τα δύο ημισφαίρια δεν ανταποκρίνονται ταυτόχρονα και συντονισμένα, με αποτέλεσμα το άτομο να εμφανίζει δυσκολία στο σχεδιασμό και την ολοκλήρωση δραστηριοτήτων που απαιτούν κινητικές και γνωστικές ικανότητες. 

Άλλα ονόματα που έχουν χρησιμοποιηθεί για να περιγράψουν τη δυσπραξία είναι: αναπτυξιακή διαταραχή συγχρονισμού και κινητικές μαθησιακές δυσκολίες. Στη βιβλιογραφία συναντώνται και οι όροι: "Ελάχιστη Εγκεφαλική Βλάβη" (Minimal Brain Damage) και το σύνδρομο του Άτσαλου Παιδιού (Clumsy Child Syndrome). Τα συμπτώματα και η σοβαρότητα αυτών ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Είναι μια διαταραχή που μπορεί να επηρεάσει με ποικίλους τρόπους το άτομο στα διάφορα αναπτυξιακά στάδια, ενώ επιδρά σε πολλές βασικές λειτουργίες που είναι απαραίτητες μέσα στην καθημερινότητα.

Τα συμπτώματα της δυσπραξίας κάνουν την εμφάνισή τους στην πρώιμη παιδική ηλικία, ενώ τα βρέφη που στη συνέχεια εκδηλώνουν δυσπραξία εμφανίζουν έντονο εκνευρισμό με το παραμικρό και προβλήματα σχετικά με την πρόσληψη τροφής. Τα προβλήματα για την πρόσληψη της τροφής είναι έντονα τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού και εστιάζουν στις κινητικές δυσκολίες που συνδέονται με τον τρόπο πρόσληψης της τροφής, όπως χρήση του πιρουνιού ή του κουταλιού και συντονισμό χεριού και ματιού για τη μεταφορά της τροφής στο στόμα. Τα παιδιά με δυσπραξία προτιμούν να τρώνε με τα χέρια και συνήθως είναι αρκετά άτσαλα στον τρόπο που τρώνε. Ακόμη, η δυσπραξία μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση προβλημάτων στις κινήσεις των μερών του σώματος για την πρόσληψη της τροφής. Οι δυσκολίες στην πρόσληψη της τροφής μπορεί να περιλαμβάνουν δυσκολίες στη μάσηση ή την κατάποση, με αποτέλεσμα το παιδί να έχει πρόωρα το αίσθημα κορεσμού της πείνας ή να εμφανίσει εμετό.

Τα βρέφη με δυσπραξία συχνά αποφεύγουν δραστηριότητες που περιλαμβάνουν καλή αδρή και λεπτή κινητικότητα. Εμφανίζουν καθυστέρηση στην επίτευξη αναπτυξιακών σταδίων, ενώ δεν μπορούν να κατακτήσουν τα στάδια του μπουσουλήματος. Συνήθως, εμφανίζουν μία προτίμηση να προχωρούν εμπρός καθισμένα σε οκλαδόν στάση και έπειτα να κατακτούν απευθείας την όρθια βάδιση.

Είναι σημαντικό να γίνει πρώιμη διάγνωση της δυσπραξίας, καθώς τα προβλήματα μπορεί να γενικευτούν και να γίνουν πιο έντονα κατά την είσοδο του παιδιού στο σχολείο. Το παιδί κατά την προσχολική ηλικία εμφανίζει έντονη σύγχυση και εκρηκτική συμπεριφορά, αυξημένη κινητικότητα, με έντονο κούνημα και χτύπημα των κάτω ή άνω άκρων, μειωμένο αυτοσυναίσθημα, φτερούγισμα των χεριών όταν τρέχει, δυσκολίες στη διαχείριση της θέσης του σώματος και δυσκολίες στην εκμάθηση ποδηλάτου, απουσία της αίσθησης του κινδύνου και φτωχή κινητικότητα. Επίσης, το παιδί με δυσπραξία σε αυτή την ηλικία εμφανίζει διάσπαση προσοχής, ενώ απουσιάζει το φανταστικό παιχνίδι και δεν υπάρχει αρέσκεια για παιχνίδια με κατασκευές.  Έχει μια τάση για απομόνωση, ενώ συχνά εξαιτίας των δυσκολιών βιώνει και την απόρριψη από τα άλλα παιδιά. Ενδέχεται να εμφανίζει και δυσκολίες στο λόγο, καθώς και αυξημένα επίπεδα αισθητηριακού και κινητικού ερεθισμού.

Οι βασικοί τομείς στους οποίους το παιδί με δυσπραξία εμφανίζει δυσκολίες είναι:

Ανάγνωση και ορθογραφία- τα παιδιά με δυσπραξία εμφανίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση και την ορθογραφία λόγω της περιορισμένης προσοχής και συγκέντρωσης καθώς και των προβληματικών ικανοτήτων για επεξεργασία των ακουστικών ερεθισμάτων. Κάποια παιδιά διαβάζουν καλά αλλά δεν κατανοούν αυτά που διαβάζουν, ενώ κάποια παιδιά είναι απρόθυμα να διαβάσουν δυνατά εξαιτίας των δυσκολιών άρθρωσης ή της έλλειψης αυτοπεποίθησης.

Γραφή- είναι ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα της δυσπραξίας. Τα παιδιά δεν θα πρέπει να δέχονται κριτική για αυτό, παρά μόνο να ενθαρρύνονται για όσα καταφέρνουν. Ωστόσο, πολλές φορές τα ίδια συγκρίνουν τα γράμματα που κάνουν με αυτά των συμμαθητών τους.   

Γλώσσα και ομιλία- Η ομιλία βρίσκεται σε ανώριμο στάδιο και η γλώσσα μπορεί να έχει βλάβες ή να καθυστερήσει να αναπτυχθεί. Για πολλά παιδιά, οι δυσκολίες στο συντονισμό των κινήσεων οδηγούν στην εμφάνιση προβλημάτων στην παραγωγή της ομιλούμενης γλώσσας. Τα παιδιά με δυσκολίες στη γλώσσα και την ομιλία χρειάζονται την παρέμβαση λογοθεραπευτή.

Αντίληψη και σκέψη- Τα παιδιά με δυσπραξία εμφανίζουν φτωχή κατανόηση των μηνυμάτων και δυσκολίες στο να συσχετίσουν τα μηνύματα με τις πράξεις ή δράσεις. Όσον αφορά τις σκέψεις τους, μπορεί να έχουν δυσκολίες στην παραγωγή και οργάνωση των σκέψεων. 

Η δυσπραξία αποτελεί ένα τύπο αναπτυξιακής διαταραχής συντονισμού, που επηρεάζει τον κινητικό συντονισμό, τη γλώσσα και ομιλία, τη γραφή και ανάγνωση, τη σκέψη και αντίληψη… Είναι, επομένως, μια διαταραχή στην οποία το παιδί εμφανίζει ελλείμματα σε μια ή περισσότερες γνωστικές λειτουργίες, καθώς και στην κίνηση και το συντονισμό, ενώ έχει άμεσες επιδράσεις στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.

Πηγή:

http://www.dyspraxiafoundation.org.uk/about-dyspraxia/reading-spelling/. Dyspraxia Foundation UK.