Τα σκαλοπάτια της εξάρτησης (Μπουκάι)

Ποια είναι τα βήματα που μαρτυρούν ότι βρισκόμαστε μέσα σε ένα φαύλο κύκλο εξάρτησης και κάθε φορά κατεβαίνουμε κι ένα σκαλοπάτι πιο χαμηλά;

1. Προσπαθώ να σου γίνω απαραίτητος: «γίνομαι ο εκλεκτός προμηθευτής σου, σου δίνω ότι θελήσεις, φροντίζω να σε ικανοποιώ, είμαι στη διάθεσή σου για ότι χρειαστείς, προσπαθώ να σε κάνω να με έχεις ανάγκη. Αγωνίζομαι να δημιουργήσω μια σχέση υποτέλειας, αντικαθιστώ την επιθυμία μου να μ’ αγαπάς με την επιδίωξη να με χρειάζεσαι. Γιατί, το να χρειάζεσαι, μοιάζει τόσο πολύ καμιά φορά με το να μ’ αγαπάς. Με φωνάζεις, σου λείπω, μου αναθέτεις τις υποθέσεις σου και φτάνω να πιστέψω ότι μ’ αγαπάς» (Μπουκάι, 2009: 28).

Ωστόσο, καμιά φορά, παρά τα όσα κάνω για να με έχεις ανάγκη, εσύ δεν δείχνεις να με χρειάζεσαι. Και τότε, τι κάνω;

Κατεβαίνω ακόμη ένα σκαλοπάτι.

2. Προσπαθώ να σε κάνω να με λυπηθείς: «γιατί και η λύπηση μοιάζει λίγο σαν να μ’ αγαπάς… Οπότε κάνω το θύμα ‘Εγώ που σ’ αγαπάω τόσο πολύ… κι εσύ δεν μ’ αγαπάς…’ και που ξέρεις…».

Το άτομο όταν κάνει αυτό το βήμα συνήθως προσπαθεί να εκφράσει την αγάπη του με λόγια του τύπου: «Πώς το έκανες αυτό σ’ εμένα;», «Δεν το περίμενα αυτό από σένα, είμαι τόσο απογοητευμένος.», «Νιώθω τόσο πληγωμένος… Δεν μ’ ενδιαφέρει αν εσύ δεν μ’ αγαπάς… εγώ, πάντως, σ’ αγαπώ».

Και η κατηφόρα συνεχίζεται…

Και αν δεν τα καταφέρω να λυπηθείς τι κάνω; Ανέχομαι την αδιαφορία σου; Ποτέ!

3. Αφού έφτασα ως εδώ θα προσπαθήσω τουλάχιστον να σε κάνω να με μισήσεις. «Φτάνω να θέλω να με μισήσεις και δεν τα καταφέρνω». Οπότε βρίσκομαι σχεδόν στον πάτο του πηγαδιού. Και τώρα τι κάνω;

Με δεδομένο ότι εξαρτώμαι από σένα και το βλέμμα σου, κάτι θα υπάρχει για να μη χρειαστεί ν υποφέρω την αδιαφορία σου. 

Και πολλές φορές κατεβαίνω το τελευταίο σκαλί για να σε κάνω να κρέμεσαι από μένα:

4. «Προσπαθώ να σε κάνω να με φοβάσαι. Να φοβάσαι ως που μπορώ να φτάσω, τι μπορεί να κάνω σε σένα ή στον εαυτό σου (φαντασιώνομαι ότι θα νιώθεις ενοχές, ότι θα με σκέφτεσαι…)». «Αφού δεν κατάφερα να νιώσω πως μ’ αγαπάς και με χρειάζεσαι, αφού αρνήθηκες να νιώσεις για μένα συμπόνια και να με κρατήσεις από οίκτο, αφού δεν κατάφερα ούτε να μισήσεις, τώρα θα αναγκαστείς, θέλοντας και μη, να προσέξεις την παρουσία μου, γιατί από δω και πέρα θα σε κάνω να με φοβάσαι» (ταινία «Μοιραία Έλξη», αναφ. στον Μπουκάι, 2009: 30).

«Όταν η αναζήτηση του βλέμματός σου γίνεται εξάρτηση, η αγάπη μετατρέπεται σε αγώνα εξουσίας. Μπαίνουμε στον πειρασμό να θέσουμε τον εαυτό μας στην υπηρεσία του άλλου, να εκβιάσουμε τον οίκτο του, να τσακωθούμε μαζί του, και φτάνουμε στο σημείο να τον απειλήσουμε με εγκατάλειψη, με κακομεταχείριση, ή με τη δική μας συντριβή…» (Μπουκάι, 2009: 30).

«Η συνεξάρτηση αντιμετωπίζεται και θεραπεύεται, με μοναδική προϋπόθεση την ειλικρινή επιθυμία να ξεπεραστεί η εξάρτηση».

Οπότε πρέπει να εγκαταλείψουμε κάθε εξάρτηση.

Στόχος δεν είναι να κάνουμε σχέσεις αλληλεξάρτησης: αφού εγώ εξαρτώμαι από σένα όπως εσύ εξαρτάται από μένα, δεν υπάρχει πρόβλημα, αφού είμαστε μαζί. 

«Η αλληλεξάρτηση δημιουργεί άλυτα δεσμά που συντηρούνται από την αμοιβαία εξάρτηση, κι όχι από την ανανεωμένη επιλογή του καθενός. Γιατί, οι αλληλεξαρτώμενοι είναι πάλι εξαρτημένοι. Και όταν είναι κανείς εξαρτημένος, δεν έχει πια επιλογές…» (Μπουκάι, 2009: 31).

Προφανώς απομένει μια μόνο δυνατότητα:

Η Ανεξαρτησία: «φτάνω στο σημείο να μην εξαρτώμαι από κανέναν. Αυτό θα ήταν υπέροχο αν δεν έκρυβε ένα ψέμα, αφού: κανένας δεν είναι ανεξάρτητος». Η ανεξαρτησία είναι ένας ανέφικτος στόχος, γιατί για να είναι κάποιος ανεξάρτητος θα έπρεπε να είναι αυτάρκης και αυτάρκης δεν είναι κανένας. Κανείς δεν μπορεί να ζει χωρίς τους άλλους σε μόνιμη βάση. 

Μοιραία, χρειαζόμαστε τους άλλους με πολλούς και διάφορους τρόπους.

«Εάν η ανεξαρτησία είναι αδύνατη… η συνεξάρτηση είναι αρρωστημένη, η αλληλεξάρτηση δεν είναι λύση… και η εξάρτηση δεν είναι επιθυμητή… τότε, δεν μένει τίποτε άλλο, παρά  η αυτοεξάρτηση» (Μπουκάι, 2009: 32). 

Αυτοεξάρτηση σημαίνει «να ξέρω ότι έχω ανάγκη τους άλλους, ότι δεν είμαι αυτάρκης, αλλά ότι μπορώ να κρατήσω την ανάγκη αυτή μαζί μου, να την αντέξω, μέχρι να βρω αυτό που θέλω, τη σχέση που ψάχνω, κάτι να με στηρίξει, την αγάπη…» (Μπουκάι, 2009: 51).

Μπουκάι, Χ. (2009). Ο Δρόμος της Αυτοεξάρτησης. Φύλλα Πορείας Ι. Εκδόσεις Opera.