Δερματιλλομανία: προκαλώντας πληγές στο δέρμα μου...

Μία διαταραχή που απασχολεί ένα τμήμα του πληθυσμού, αν και κάποιοι δεν γνωρίζουν ότι αυτό που κάνουν δεν είναι κάτι φυσιολογικό είναι η δερματιλλομανία. Μπορεί να αποτελέσει ένα σοβαρό πρόβλημα με σημαντικές επιπτώσεις αν και πολλοί άνθρωποι δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα του προβλήματος.

Ας δούμε, όμως, τι είναι η δερματιλλομανία… Είναι η επαναλαμβανόμενη ενασχόληση του ατόμου με το δέρμα του σε σημείο να βγάζει σπυράκια ή να προκαλεί πληγές σε διάφορα σημεία του σώματος. Το άτομο προσπαθεί να απομακρύνει σημάδια ή υπάρχοντα σπυράκια από το σώμα του ή το πρόσωπό του, ενώ καταλήγει στον αποχρωματισμό του δέρματος ή την εμφάνιση ουλών. Μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε σοβαρή βλάβη των ιστών.

Η δερματιλλομανία έχει ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά με την τριχοτιλλομανία (έντονη ενασχόληση του ατόμου με τις τρίχες του σώματός του). Πρόκειται για μια ψυχαναγκαστική διαταραχή, μια διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων. Είναι μια μορφή αυτοτραυματισμού, καθώς χαρακτηρίζεται από την επαναλαμβανόμενη τάση του ατόμου να πειράζει το δέρμα του, σε βαθμό που να προκαλεί τραυματισμούς. Τα πιο συχνά στοχευμένα σημεία είναι τα χέρια, τα πόδια, η πλάτη, τα χείλη, το στομάχι, το στήθος, οι ώμοι και το τριχωτό της κεφαλής, καθώς και τα νύχια και τα πετσάκια γύρω από τα νύχια. Η συμπεριφορά του ατόμου συνήθως περιλαμβάνει υπερβολικό ξύσιμο, τσιμπήματα, σκάψιμο ή συμπίεση του δέρματος, με αποτέλεσμα να προκαλείται αιμορραγία, ή να εμφανίζονται μώλωπες, σπυράκια, μολύνσεις ή και μόνιμες παραμορφώσεις του δέρματος. 

Το άτομο καταφεύγει σε τέτοιου είδους συμπεριφορές για να ανακουφιστεί από το άγχος ή την ένταση που νιώθει. Μπορεί να είναι ένας τρόπος για να ηρεμήσει και να χαλαρώσει το άτομο ή ένας τρόπος να ξεφύγει από κάτι που το απασχολεί εκείνη τη στιγμή. Ακόμη, μπορεί να εμφανιστεί σε στιγμές κοινωνικής αμηχανίας και άγχους, σε στιγμές ανίας και πλήξης ή σε στιγμές έντασης και φόβου. Η εμφάνιση της δερματιλλομανίας συνδέεται με τη διαταραχή δυσμορφίας του σώματος, με περιορισμένες ικανότητες διαχείρισης καταστάσεων, με προβλήματα προσαρμογής, καθώς και με διαταραχές άγχους ή κατάθλιψης. Θεωρείται μια διαταραγμένη αντίδραση του ατόμου στο στρες, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και το περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε το άτομο. Επιπλέον, μπορεί να οφείλεται σε καταπιεσμένη οργή και θυμό, καθώς σε μη εκφρασμένα και καταπιεσμένα συναισθήματα του ατόμου.

Γενικά, είναι μια αντίδραση σε συγκεκριμένες καταστάσεις ή γεγονότα που βιώνει το άτομο και δεν μπορεί να βρει άλλους τρόπους να τα διαχειριστεί και να τα αντιμετωπίσει. Οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ γίνονται πιο έντονες κατά τη διάρκεια της νύχτας. Το άτομο μπορεί να πειράζει το σώμα του σε εμφανή σημεία ή σε σημεία που δεν είναι εμφανή στους άλλους. Συνήθως δεν συνειδητοποιεί το βαθμό της βλάβης που προκαλεί στο σώμα του, ενώ ακόμη και όταν αποφασίζει να το σταματήσει νιώθει ότι του είναι πολύ δύσκολο. Πολλές φορές το άτομο εμφανίζει τις συμπεριφορές χωρίς εκείνη τη στιγμή να το παρατηρεί, μηχανικά και χωρίς να το αντιλαμβάνεται, ενώ δυσκολεύεται γενικά να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Ωστόσο, οι συμπεριφορές αυτές ενδέχεται να προκαλούν στο άτομο ενοχές, ντροπή, αμηχανία ή και ανικανότητα, καθώς δεν μπορεί να τις διακόψει. Τα αρνητικά συναισθήματα του ατόμου για τον εαυτό του λειτουργούν ως ενισχυτικοί παράγοντες για τη δερματιλλομανία και οδηγούν το άτομο σε ένα φαύλο κύκλο από τον οποίο είναι δύσκολο να βγει και να απαλλαγεί από τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές.  

Συνήθως, χρησιμοποιεί τα νύχια του, τα δόντια, τσιμπιδάκια, καρφίτσες ή άλλα μέσα για να πειράξει το δέρμα του. Επίσης, το άτομο βρίσκει διάφορους τρόπους για να αποκρύψει τη συνήθειά του από το περιβάλλον του, ακόμη κι από το στενό οικογενειακό του περιβάλλον, κυρίως χρησιμοποιώντας ρούχα που θα καλύπτουν τα ερεθισμένα σημεία ή μακιγιάζ.

Το άτομο μπορεί να εμφανίσει προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις ή στον εργασιακό του χώρο. Μπορεί να νιώθει κοινωνική αμηχανία ή φόβο να μην αποκαλυφθεί η συνήθειά του, με αποτέλεσμα να απομονώνεται, να αποφεύγει τις ερωτικές σχέσεις ή τις στενές φιλίες. Ακόμη, μπορεί να εμφανιστούν προβλήματα στην εργασία, όπως να αργοπορεί λόγω της συνήθειάς του ή της προσπάθειάς του να καλύψει τα σημάδια στο δέρμα του ή και να απουσιάζει από την εργασία, λόγω κακής κατάστασης του δέρματος. 

Το άτομο μπορεί να νιώθει έντονη φαγούρα ή επιθυμία να πειράξει το δέρμα του. Οι συμπεριφορές αυτές συνήθως εμφανίζονται στην εφηβεία ή στις αρχές της δεκαετίας των 20 ετών. Μπορεί να ξεκινήσει ως μια ασυνείδητη συνήθεια και να εξελιχθεί σε μια διαταραχή, ανάλογα με το βαθμό που πραγματοποιείται από το άτομο και τις βλάβες που προκαλεί στο δέρμα του. Σε κάποιες περιπτώσεις το άτομο επισκέπτεται δερματολόγο, καθώς το ίδιο ή το περιβάλλον του θεωρεί ότι πρόκειται για μια δερματική διαταραχή. 

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτείται ψυχοθεραπευτική παρέμβαση. Ιδιαίτερα θετικά αποτελέσματα έχει βρεθεί πως έχει η Γνωσιακή- Συμπεριφορική Θεραπεία, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με στόχο να αποκτήσει το άτομο συνειδητή επίγνωση των καταστάσεων και γεγονότων που προκαλεί στο δέρμα του και να μάθει τρόπους να ελέγχει τη συμπεριφορά του, αλλά και να χρησιμοποιεί εναλλακτικές συμπεριφορές για την μείωση του άγχους που νιώθει. Ακόμη, το άτομο θα πρέπει να παρατηρήσει τον εαυτό του ώστε να δει πότε εμφανίζει τη συμπεριφορά, που βρίσκεται και κάτω από ποιες συνθήκες την εμφανίζει. Στόχος, είναι να αντικατασταθεί αυτή η επιβλαβής συμπεριφορά με κάποια άλλη συνήθεια που δεν θα είναι βλαπτική για το άτομο. 

Το άτομο που εμφανίζει δεραμτιλλομανία θα μπορούσε να βρει άλλους τρόπους για να απασχολεί τα χέρια του, κυρίως όταν νιώθει έντονα την επιθυμία να ασχοληθεί με το δέρμα του, έτσι ώστε να περιοριστεί η παρόρμηση που νιώθει. Επίσης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν γάντια ώστε να μειωθεί ο χρόνος που ασχολείται το άτομο με το δέρμα του μέσα στην ημέρα, κυρίως τις ώρες που είναι στο σπίτι κι αυτό μπορεί να είναι πιο έντονο. Στόχος είναι να αυξηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο ο χρόνος που το άτομο δεν ασχολείται με το δέρμα του προκαλώντας βλάβες. Το άτομο θα πρέπει να ασχολείται με το δέρμα του, έχοντας ως κύριο σκοπό τη φροντίδα του, έτσι ώστε να είναι καθαρό και χωρίς σημάδια, που μπορούν να λειτουργήσουν ως ερέθισμα για πρόκληση βλαβών στο δέρμα. Ακόμη, είναι σημαντικό το άτομο να βρίσκει τρόπους να απασχολεί το μυαλό του και τα χέρια του, αλλά και τρόπους να εκτονώνει την ένταση που νιώθει.  

Βιβλιογραφία

http://www.ocduk.org/compulsive-skin-picking. Compulsive Skin Picking.

http://www.skinpick.com/dermatillomania. Everything you need to know about dermatillomania.