Η αναβλητικότητα στη ζωή μας...

Το αύριο δεν το έχει εξασφαλίσει κανείς, είτε νέος είτε γέρος. Σήμερα μπορεί να είναι η τελευταία φορά που βλέπεις τους ανθρώπους που αγαπάς.

Γι' αυτό μην περιμένεις άλλο, κάν' το σήμερα, γιατί αν το αύριο δεν έρθει ποτέ, θα μετανιώσεις σίγουρα για τη μέρα που δεν βρήκες χρόνο για ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά, ένα φιλί και ήσουν πολύ απασχολημένος για να κάνεις πράξη μια τελευταία τους επιθυμία.

Κράτα αυτούς που αγαπάς κοντά σου, πες τους ψιθυριστά πόσο πολύ τους χρειάζεσαι, αγάπα τους και φέρσου τους καλά, βρες χρόνο για να τους πεις "συγνώμη", "συγχώρεσέ με", "σε παρακαλώ", "ευχαριστώ" κι όλα τα λόγια αγάπης που ξέρεις.

Κανείς δεν θα σε θυμάται για τις κρυφές σου σκέψεις.

~Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες

Πόσο αναβλητικοί είμαστε και τι επιπτώσεις έχει η αναβλητικότητα στη ζωή μας;

Μήπως κάθε φορά που θέλουμε να κάνουμε κάτι δεν παίρνουμε ποτέ την απόφαση να το κάνουμε και το αναβάλουμε διαρκώς με τη σκέψη ότι θα το κάνουμε αργότερα;

Η αναβλητικότητα μπορεί να είναι στοιχείο στο χαρακτήρα μας ή είναι μια συνήθεια που δεν μας επιτρέπει να προχωρήσουμε;

Η αναβλητικότητα κρύβει την αποφυγή… αποφυγή καταστάσεων και πραγματοποίησης στόχων, αποφυγή κόπου και καταβολής ενέργειας, αποφυγή των πρέπει και των υποχρεώσεων.

Η αναβλητικότητα μπορεί να κρύβει και φόβους… το φόβο του αγνώστου ή του νέου, το φόβο της λήψης ενός ρίσκου, το φόβο της αποτυχίας, το φόβος της αρνητικής αξιολόγησης και της άσκησης κριτικής.

Το αναβλητικό άτομο ενδέχεται να μην έχει κίνητρα, να μην έχει ενδιαφέρον για αυτό που πρέπει να κάνει, να θέλει να αντισταθεί στα «πρέπει», να μην καθορίζει ποτέ τους στόχους του και να μην μπορεί να διαχειριστεί ούτε την πιθανότητα επιτυχίας. Το αναβλητικό άτομο καταλήγει να μην κάνει τίποτα, να μην ρισκάρει, να μην θέτει στόχους, να μην προσπαθεί. Κατά βάθος μπορεί να είναι ένα τελειομανές άτομο που καταλήγει όμως να γίνει ένα «άτολμο» άτομο, χωρίς εμπειρίες, παραγωγικότητα και εξέλιξη. Ακόμη, είναι πιθανό να πρόκειται για ένα άτομο με χαμηλή αυτοεκτίμηση, που διστάζει να δράσει, αλλά και να έχει μεγαλώσει με εξουσιαστικούς γονείς που δεν ενθαρρύνουν ή παρακινούν τις αποφάσεις και δράσεις του παιδιού, καθώς επιθυμούν οι ίδιοι να έχουν τον έλεγχο.

Περιστασιακά, όλοι ίσως έχουμε περάσει ή περνάμε φάσεις έντονης ή μέτριας αναβλητικότητας. Ωστόσο, το πρόβλημα ξεκινά όταν η αναβλητικότητα αποτελεί μια πάγια κατάσταση για εμάς και την καθημερινότητά μας. Όταν δηλαδή η αναβλητικότητα γίνεται τρόπος ζωής, συνήθεια, ο μοναδικός τρόπος να «δρούμε» και να λειτουργούμε. Ουσιαστικά δεν δρούμε, απλά, αναβάλλουμε τη δράση για αργότερα… παρέχοντας ένα σύνολο από δικαιολογίες στον ίδιο μας τον εαυτό. Θα τα πάω καλύτερα όταν τ’ αφήσω όλα για τελευταία στιγμή, λειτουργώ καλύτερα όταν βρίσκομαι υπό την πίεση του χρόνου… 

Τι συναισθήματα προκαλεί η αναβλητικότητα;

Κάθε φορά που αναβάλουμε κάτι μπορεί να νιώσουμε μια πρόσκαιρη ανακούφιση, καθώς αποφεύγουμε κάτι που δεν θέλουμε να κάνουμε, μπορεί έτσι να θεωρούμε ότι μειώνουμε το άγχος και την έντασή μας. Επίσης, μπορεί να μας χαρακτηρίζει μια υπέρμετρη αισιοδοξία ότι θα προλάβουμε να κάνουμε αυτό που πρέπει, αν και συνήθως αποφεύγουμε κάτι έχοντας την ελπίδα ή την ψευδαίσθηση ότι εν τέλει δεν θα χρειαστεί να το κάνουμε. Ωστόσο, η αναβλητικότητα μπορεί να μας προκαλέσει άγχος και πίεση όταν τελικά θα πρέπει να μην είμαστε πλέον αναβλητικοί σε συγκεκριμένες δραστηριότητες ή καταστάσεις ή μπορεί να εμφανιστούν ενοχές σχετικά με τη συμπεριφορά μας. 

Μπορούμε να σταματήσουμε να είμαστε αναβλητικοί ή ας το αναβάλλουμε κι αυτό για αύριο;

Είναι σημαντικό να θέτουμε μικρούς και άμεσα επιτεύξιμους στόχους, να μαθαίνουμε να λειτουργούμε εντός προγράμματος ή και χρονοδιαγράμματος, να είμαστε υπεύθυνοι και να έχουμε υποχρεώσεις, να δεσμευόμαστε απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, να μάθουμε να διαχειριζόμαστε το χρόνο μας και γενικότερα τη ζωή μας… Είναι μια συνήθεια που χρειάζεται να την αλλάξουμε, να την εξαλείψουμε ή να την μειώσουμε… Μια συνήθεια που απαιτεί άμεση αλλαγή, χωρίς αναβολές αυτή τη φορά… Η αναβλητικότητα είναι ένας τρόπος να γεμίσουμε με ενοχές ή να αποδείξουμε στον εαυτό μας ότι δεν είμαστε επαρκείς ως προς την αντιμετώπιση όλων όσων μας συμβαίνουν. Η αναβλητικότητα συνδέεται με την αναποφασιστικότητα, όμως, δεν θα πρέπει να καταλήξουμε να είμαστε θεατές της ζωής μας, παρακολουθώντας μια παράσταση χωρίς να συμμετέχουμε μέσω της δράσης. Μας δημιουργείται η εντύπωση ότι δεν είμαστε καλοί σε τίποτα, δεν μαθαίνουμε να προσπαθούμε, και ζούμε με την ψευδαίσθηση ότι θα καταφέρουμε τα πάντα χωρίς να εμφανιστούν εμπόδια, χωρίς κόπο και δυσκολίες, κάτι που γρήγορα αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είναι εφικτό. Λιγότερος κόπος για κάτι σημαίνει και λιγότερη απογοήτευση σε περίπτωση αποτυχίας καθώς είμαστε σχεδόν πεπεισμένοι ότι θα αποτύχουμε, με αποτέλεσμα να ψάχνουμε δικαιολογίες για τον εαυτό μας.

Δεν μένουμε στη σκέψη, περνάμε στη δράση. Βρίσκουμε τρόπους να κινητοποιήσουμε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας. Κάθε δισταγμός, κάθε ατολμία, κάθε αναβλητικότητα θα πρέπει να σκεφτόμαστε ότι μας στερεί από μια νέα εμπειρία. Αναβάλλοντας πράγματα αναβάλλουμε την εξέλιξη του ίδιου μας του εαυτού. Ουσιαστικά, στόχος είναι να εστιάσουμε περισσότερο στη δράση παρά στη σκέψη. Δεν κάνουμε από πριν σενάρια αποτυχίας ή καταστροφής για τον εαυτό μας, ενώ βάζουμε ρεαλιστικούς και εφικτούς στόχους και όχι υψηλούς στόχους και προσδοκίες. Κάθε αντίσταση στην αναβλητικότητα που μας χαρακτηρίζει θα πρέπει να την αναγνωρίζουμε και να επιδοκιμάζουμε τον εαυτό μας.

Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.  

“Αύριο”, λες, και μέσα σ' αυτήν τη μικρή αναβολή παραμονεύει ολόκληρο το πελώριο ποτέ.

Λειβαδίτης