Κρίση Πανικού: Εσύ "ετοιμοθάνατος" και οι γιατροί να σου λένε ότι δεν έχεις τίποτα...

«Έντονες ταχυπαλμίες, μουδιάσματα στα χέρια, κράμπες και πόνοι στο στομάχι, δύσπνοια, πόνοι στο στήθος, τάση για λιποθυμία. Και η ίδια σκέψη να τριγυρνά στο μυαλό: σίγουρα κάτι έχω και θα πεθάνω».

«Και οι γιατροί να σου λένε ότι απλά έχεις άγχος. Κι εσύ να είσαι τόσο σίγουρος ότι κάτι δεν πάει καλά και το συναίσθημα ότι θα πεθάνεις να υπάρχει τόσο έντονο μέσα σου και κάθε φορά που τα συμπτώματα χειροτερεύουν το συναίσθημα αυτό επιβεβαιώνει την κατάστασή σου. Και να νιώθεις ταυτόχρονα ότι κανείς δεν μπορεί να σε καταλάβει και κανείς δεν μπορεί να συμπάσχει μαζί σου. Εσύ ετοιμοθάνατος και ο γιατρός να σου λέει ότι δεν έχεις τίποτα, μόνο άγχος. Κι εσύ απλά αναρωτιέσαι: πέθανε κανείς μόνο από άγχος; Αφού εγώ πεθαίνω και είμαι τόσο σίγουρος για αυτό».

Τι είναι όλα αυτά τα πρωτόγνωρα συναισθήματα; Κι αφού μέχρι χθες όλα ήταν μια χαρά σήμερα τι συνέβη κι έτσι ξαφνικά ήρθαν όλα αυτά τα συμπτώματα στη ζωή μας; Και όλα αυτά τα συμπτώματα έχουν ένα όνομα; Όχι ότι το όνομα θα μας βοηθήσει να διαχειριστούμε την κατάσταση, είναι όμως η αρχή, το πρώτο βήμα προς τη συνειδητοποίηση. Και τι πρέπει να συνειδητοποιήσουμε; Ότι αυτά τα συμπτώματα δεν οφείλονται σε κάποιο οργανικό αίτιο (αφού μας το έχουν επιβεβαιώσει οι γιατροί) αλλά σε άγχος και το όνομα αυτού που βιώνουμε είναι κρίση πανικού. Επομένως, το επόμενο βήμα είναι να αρχίσουμε να εξερευνούμε κάποια περισσότερο ή λιγότερο γνωστά και οικεία σε μας συναισθήματα, που μας προκαλούν αυτή την κρίση πανικού. 

Ο φόβος του επικείμενου θανάτου βρίσκεται στο επίκεντρο της σκέψης του ατόμου που παθαίνει μια κρίση πανικού. Όμως, ο φόβος αυτός απλά είναι η εκδήλωση βαθύτερων προβλημάτων που βιώνει το άτομο, μακροχρόνιου άγχους, πολλαπλής ανησυχίας και φόβων. Οπότε ας ψάξουμε λίγο περισσότερο τι είδους συναισθήματα βιώνουμε και τι σκέψεις συνοδεύουν ή προκαλούν αυτά τα συναισθήματα. Ψάχνοντας τα αίτια μπορούμε να ανατρέξουμε στην προσωπική μας ζωή –διαπροσωπικές σχέσεις, γάμος, οικογένεια, πατρική οικογένεια, φιλίες, ερωτική ζωή-, αλλά και στην επαγγελματική και κοινωνική μας ζωή. 

Μήπως έχουμε περισσότερα προβλήματα από όσα μπορούμε να αντέξουμε; Μήπως συμβιβαζόμαστε περισσότερο από όσο πρέπει; Μήπως πάντα πιστεύουμε ότι δεν αξίζουμε κάτι καλύτερο καταπιέζοντας τον εαυτό μας; Μήπως διαρκώς κάνουμε αρνητικές σκέψεις ή καταστροφολογικές σκέψεις για τη ζωή μας; Μήπως έχουμε προσκολληθεί πολύ σε κάτι μη αφήνοντας τον εαυτό μας να αναπνεύσει ή μήπως ζούμε με το φόβο πως αν χάσουμε κάτι δεν θα μπορούμε πλέον να επιβιώσουμε; Μήπως φοβόμαστε έντονα την απόρριψη ή τη μοναξιά, την αποτυχία ή την απώλεια; Μήπως έχει συμβεί κάποια αλλαγή στη ζωή μας στην οποία δυσκολευόμαστε να προσαρμοστούμε; Μήπως διαρκώς βρισκόμαστε σε κατάσταση επαγρύπνησης για κάτι; Μήπως διαρκώς αναμένουμε έναν επικείμενο κίνδυνο, που θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε; Μήπως έχουμε πείσει τον εαυτό μας ότι είμαστε τελείως μόνοι και αβοήθητοι απέναντι σε κάτι δύσκολα αντιμετωπίσιμο;

Συνήθως, η κρίση πανικού είναι το αποκορύφωμα μιας έντονης περιόδου άγχους, που μπορεί να βιώνουμε ταχυπαλμίες, εφίδρωση, τρόμο, δύσπνοια, αίσθημα πνιγμού, πόνους στη μέση, ναυτία, ζαλάδα, μυρμηγκιάσματα, ρίγη ή εξάψεις. Τα συμπτώματα αυτά γίνονται ακόμη πιο έντονα από σκέψεις που κάνουμε. Για παράδειγμα, αν σκεφτούμε «είμαι μόνος, είμαι αποτυχημένος, κάνεις δεν μ’ αγαπά, έχω χάσει τον έλεγχο της ζωής μου, είμαι άχρηστος σε όλα» τότε μπορεί να βιώσουμε άγχος, που προκαλείται από την αβεβαιότητα, κατάθλιψη, που προκαλείται από την απώλεια και το αίσθημα της αβοηθησίας που νιώθουμε και θυμό, που προκαλείται από την απώλεια, την κατηγορία του εαυτού μας, και τη μη αποδοχή της απώλειας. Οι συναισθηματικές αυτές αντιδράσεις προκαλούν ακόμη πιο έντονες ή δραματικές αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό μας, που με τη σειρά τους οδηγούν σε πιο ισχυρές συναισθηματικές αντιδράσεις, μπαίνοντας έτσι σε ένα φαύλο κύκλο που μας οδηγεί στην απώλεια κάθε ελέγχου της ζωής μας και του εαυτού μας. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο που πολλές φορές κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού νιώθουμε ότι έχουμε τρελαθεί, ότι έχουμε χάσει το μυαλό μας και μαζί του έχουμε χάσει και τον εαυτό μας. 

Ουσιαστικά, καταλήγουμε να ζούμε με το φόβο μιας επικείμενης κρίσης πανικού, με αποτέλεσμα είτε να προσπαθούμε να βρούμε γύρω μας στηρίγματα ώστε να νιώθουμε ασφάλεια και να διατηρούμε την ηρεμία μας είτε να αρχίζουμε να μειώνουμε τις δραστηριότητες που κάναμε. Και στις δύο περιπτώσεις, οι κρίσεις πανικού καθορίζουν τη ζωή μας και τις επιλογές μας και θα πρέπει να απαλλαγούμε από αυτό. Όμως, ο φόβος που νιώθουμε λειτουργεί σαν τροφή για την εμφάνιση μιας ακόμη κρίσης και μια νέα κρίση επιβεβαιώνει ότι κάτι έχουμε, ενώ ταυτόχρονα πιστεύουμε ότι δεν πρόκειται ποτέ να απαλλαγούμε από αυτές τις κρίσεις. Ο φόβος που νιώθουμε αυξάνει τα συμπτώματα που εκδηλώνουμε καθώς και τα συναισθήματα άγχους που βιώνουμε. Μια έντονη απειλή νιώθουμε ότι μας πλησιάζει κι εμείς είμαστε τόσο λίγοι, τόσο μικροί απέναντι σ’ αυτή την απειλή. 

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος