«Στην μελέτη για το τραυματικό έχει αναφερθεί στις ναρκισσικές αδυναμίες που κατακλύζουν σήμερα τον ατομικό όσο και τον κοινωνικοπολιτικό ορίζοντα, κρατώντας στο έκδηλο πεδίο ή στο λανθάνον τις τραυματικές γραμμές που τον διατρέχουν.
Οι λεγόμενες νευρώσεις πεπρωμένου συνιστούν ακριβώς μια κατηγορία που παρέχει μαρτυρία για τις δυσκολίες τις οποίες γεννά η γραμμή του τραυματικού, γιατί διαμορφώνεται στα ίχνη κλονισμών, ρήξεων ή απογοητεύσεων, των οποίων η ψυχική διεργασία δεν έγινε εφικτή και που εγκαθιστούν τόσο την ενεργητική αναζήτηση επαναλήψεων, όσο και την παθητική αποδοχή τους.
Πολλές εκδηλώσεις που έχουν σχέση με το πεπρωμένο έχουν παρουσία και στην καθημερινότητά μας με μορφές περισσότερο ή λιγότερο έκδηλες και οργανωμένες. Οι ‘’ατυχίες’’ που αποδίδονται στις δύσκολες συνθήκες της ζωής είναι στοιχεία τα οποία συχνά επανέρχονται στον κοινό λόγο, είτε όταν μόνον κάποιες ιδέες που αφορούν την μοίρα διαποτίζουν την σκέψη μας είτε όταν βρίσκονται στο κέντρο των νευρώσεων πεπρωμένου ως κλινικού σχηματισμού, ο οποίος φέρνει στο προσκήνιο έναν βράχο της φροϋδικής κληρονομιάς: τον ψυχαναγκασμό των επαναλήψεων.
Ως σύνδρομο οι νευρώσεις πεπρωμένου έχουν περιγραφεί από την Helene Deutsch, η οποία το 1930 μελέτησε το θέμα, τοποθετώντας το στο πλαίσιο της υστερίας. Μίλησε για συγκρούσεις που προκαλούνται στην ψυχική ζωή και τόνισε την σημασία παιδικών τραυματισμών, ακολουθώντας τη σκέψη του Freud ότι το άτομο δεν μπόρεσε να διαχειρισθεί πρώιμες συγκρούσεις.
Ως εκ τούτου η επίδρασις τους αναδύεται επαναληπτικά στην μετέπειτα ζωή, όταν οι συγκυρίες επιτρέπουν την δράση ορισμένων ελκυστών και την κρυστάλλωση καθηλώσεων.
Η Deutsch σημειώνει ως βασικό αίτιο των συμπτωμάτων την αδυναμία του ατόμου να ακολουθήσει τροχιές που το οδηγούν σε επιτεύγματα τα οποία προσφέρουν ικανοποιήσεις, αλλά συγχρόνως δημιουργούν ενοχή.
Θεωρεί ότι η νεύρωσις πεπρωμένου χαρακτηρίζεται από την πεποίθηση εκείνου που την ζει ότι η οδύνη των αποτυχιών του επιβάλλεται επαναληπτικά από παράγοντα εξωτερικό. Άρα, αντίθετα από ότι στις νευρώσεις χαρακτήρος, όπου το εσωτερικό συγκρουσιακό δυναμικό απορροφάται και αφομοιώνεται από το Εγώ, εδώ η εσωτερική σύγκρουσις τείνει να σβήσει» (73-74).
Η βασική διαφορά μεταξύ των λεγόμενων νευρώσεων αποτυχίας και των νευρώσεων πεπρωμένου συνίσταται στο ότι στις νευρώσεις αποτυχίας ιχνογραφείται η επαναδραστηριοποίησις της ασυνείδητης ενοχής, η οποία, ξεφεύγοντας από την απώθηση εκφράζεται στις επαναληπτικές αποτυχίες- αυτοτιμωρίες λόγω δράσεως ενός τιμωρητικού, άρα επανασεξουαλικοποιημένου, Υπερεγώ (σελ. 75).
Άννα Ποταμιάνου. 2011. Επί ξυρού ακμής. Εκδόσεις Μετά.
Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου