Οι βάσεις της ατομικής ψυχολογίας

«Η οικογένεια λοιπόν που είναι η πρώτη κοινωνική ομάδα, την οποία γνωρίζει το άτομο και η προσαρμογή του προς αυτήν είναι συνάρτηση δύο μεταβλητών, δηλαδή της αναπτυσσόμενης προσωπικότητάς του και της μεταβαλλόμενης προσωπικότητας αυτής της ομάδας. […] το άτομο και η οικογένειά του είναι αλληλέγγυοι. 

[…] δεν πρέπει να λησμονούμε ποτέ ότι, όταν οι οικογενειακές συνθήκες είναι πολύ απότομες (σκληρές), η αρμονική ανάπτυξη είναι αδύνατη, όπως ακριβώς είναι αδύνατη η ανάβαση σε μια παγωμένη επιφάνεια, που δεν έχει στηρίγματα για τα πόδια. Όταν πάλι οι οικογενειακές συνθήκες είναι δίχως καμιά αντίσταση, η πρόοδος είναι τόσο δύσκολη, όσο και η διάβαση μέσα από το στοιβαγμένο χιόνι. Να λοιπόν, γιατί διακηρύσσει ο Άντλερ, ότι οι συνθήκες της ζωής και οι σχέσεις με τον πατέρα, τη μητέρα, τους αδερφούς και τις αδερφές –η θέση μέσα στην οικογένεια- παίζουν τόσο τεράστιο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, κανονίζουν δηλαδή ποιου είδους απάντηση θα δώσει το άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής σε αυτές ή σε εκείνες τις δυσκολίες, που θα συναντήσει. 

Αυτό κατά την έκφραση του Άντλερ είναι το πρόγραμμα της ζωής. Θεωρείται ότι σκέφτεται φυσιολογικά εκείνος, που από πολύ νωρίς κάνει ορθή αυτοεκτίμηση, πράγμα που κάνει πάντοτε κάθε άνθρωπος που είναι ορθά προσαρμοσμένος και επιζητεί ασφάλεια και ανακούφιση από εκείνους στους οποίους παρέχει ο ίδιος ασφάλεια και ανακούφιση. Ευτυχής υγιή ζωή λοιπόν δημιουργείται μόνον, όταν το συναίσθημα του εγώ και το κοινωνικό συναίσθημα, φαινομενικά αντίθετα, συμφιλιωθούν» (σελ. 31-32). 

Ο Άντλερ υποστηρίζει για τον νευρωτικό τα εξής: «ο νευρωτικός όμως αναπληρώνει το οξύτατο μειονεκτικό του συναίσθημα, με την υπεροπτική υψηλή του υπερεκτίμηση. Αντιδρά άσχημα στις πρώτες δοκιμασίες και απογοητεύσεις της ζωής, οπότε οι δοκιμασίες αυτές και απογοητεύσεις παίρνουν τη μορφή της επιτίμησης ή των χαδιών. Και οι δύο μορφές είναι κακές. Και οι δύο μορφές υπονομεύουν το αίσθημα της άμιλλας και της ανεξαρτησίας, που μόνο αυτό μας οπλίζει με θαρραλέα στάση απέναντι στις απαιτήσεις της ζωής» (σελ. 32).

Grookshank, F.G. Οι βάσεις της ατομικής ψυχολογίας.

 

Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.