Πρόκειται για συμβάντα που προκαλούν κρίση στη ζωή τους και μπορεί να οφείλονται σε ξαφνικά φυσικά ή κοινωνικά φαινόμενα, όπως μια πανδημία, ένας πόλεμος ή σε αντίξοα γεγονότα που επηρεάζουν δραματικά την καθημερινή ζωή των μελών της οικογένειας και έχουν έντονες επιπτώσεις σε όλους. Συνήθως πρόκειται για απροσδόκητα γεγονότα, που προκαλούν σοκ, αίσθημα άγχους, διαρκή ανησυχία, προβλήματα στον ύπνο και στη διάθεση και ένα αίσθημα θλίψης.
«Πολλοί άνθρωποι ξεπερνούν τα τραύματα που τους προκαλεί μια καταστροφή με τη βοήθεια της οικογένειας και της κοινότητας, ενώ άλλοι μπορεί να χρειαστούν πρόσθετη υποστήριξη για να ανακάμψουν.
Οποιοσδήποτε μπορεί να διατρέξει κίνδυνο, συμπεριλαμβανομένων των επιζώντων που ζουν στις πληγείσες περιοχές καθώς και αυτών που εργάζονται για την ‘’ανοικοδόμησή’’ τους.
Οι φυσικές καταστροφές, οι καταστροφές που προκαλούνται από τον άνθρωπο, τα περιστατικά μαζικής βίας και γενικώς τα περιστατικά μαζικού τραύματος, συμπεριλαμβανομένου του πολέμου, αποτελούν τα μείζονα και συχνότερα παραδείγματα κρίσεων παγκοσμίως.
Οι φυσικές καταστροφές, όπως οι σφοδρές καταιγίδες, οι πλημμύρες, οι πυρκαγιές, οι σεισμοί, των οποίων γινόμαστε συχνά μάρτυρες και στην Ελλάδα, μαζί με τους τυφώνες, τους ανεμοστρόβιλους, τις τροπικές καταιγίδες, την ξηρασία και τα τσουνάμι, είναι μεγάλης κλίμακας γεωλογικά ή μετεωρολογικά φαινόμενα που μπορούν να προκαλέσουν απώλειες σε ζωές αλλά και περιουσίες.
Παραδείγματα καταστροφών που προκαλούνται από τον άνθρωπο είναι τα βιομηχανικά ατυχήματα, οι πυροβολισμοί, οι τρομοκρατικές ενέργειες και τα περιστατικά μαζικής βίας. Όπως συμβαίνει και με τις φυσικές καταστροφές, αυτά τα είδη τραυματικών γεγονότων μπορεί επίσης να προκαλέσουν απώλεια ζωής και περιουσίας. Ενδέχεται επίσης να προκαλέσουν κύματα προσφύγων, οικονομική καταστροφή και υγειονομική κρίση και μάλιστα όχι μόνο στις πληγείσες περιοχές, αλλά και ευρύτερα» (σελ. 170).
Πώς αντιδρούν τα παιδιά σε αυτά τα ακραία γεγονότα;
Οι αντιδράσεις των παιδιών εξαρτώνται από τα ατομικά τους χαρακτηριστικά και από τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος μέσα στο οποίο ζουν. Η ανάπτυξη και η ανθετικότητα των παιδιών επηρεάζονται από την αλληλεπίδραση των αναγκών και των ικανοτήτων τους καθώς και των παραγόντων κινδύνου και προστασίας που υπάρχουν στο κοινωνικό τους περιβάλλον.
«Η ανθεκτικότητα είναι η ικανότητα ανάκαμψης από το άγχος, τις αντιξοότητες, την αποτυχία, τις προκλήσεις ή ακόμα και το τραύμα. Δεν είναι κάτι που τα παιδιά είτε έχουν είτε δεν έχουν. Πρόκειται για μια ικανότητα που αναπτύσσουν καθώς μεγαλώνουν. Τα ανθεκτικά παιδιά είναι πιο πιθανό να αναλάβουν υγιή ρίσκα, επειδή δεν φοβούνται μην τυχόν δεν ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους.
Γενικά, τείνουμε να εξιδανικεύουμε την παιδική ηλικία ως μια ξέγνοιαστη περίοδο, αλλά η νεότητα από μόνη της δεν προσφέρει κάποια ασπίδα έναντι των συναισθηματικών πληγών, προκλήσεων και τραυμάτων που αντιμετωπίζουν πολλά παιδιά. μπορεί να κληθούν να αντιμετωπίσουν προβλήματα που κυμαίνονται από την προσαρμογή σε μια νέα τάξη ή τη διαδικτυακή εκπαίδευση έως τον εκφοβισμό από τους συνομηλίκους ή ακόμα και τους οικογενειακούς καβγάδες. Και αν προσθέσουμε σε αυτά τις αβεβαιότητες που αποτελούν μέρος της ενηλικίωσης σε έναν περίπλοκο κόσμο, η παιδική ηλικία καταλήγει να είναι κάθε άλλο παρά ξέγνοιαστη. Η ικανότητα ενός ατόμου να αντεπεξέλθει και να αναπτυχθεί παρά τις εν λόγω προκλήσεις προκύπτει από την ανθεκτικότητά του.
Η ανθεκτικότητα ενός παιδιού μπορεί να ενισχυθεί με παρεμβάσεις κατάλληλες για την ηλικία του, οι οποίες προάγουν ορισμένα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Να διατηρεί υγιείς δεσμούς με τους ενήλικες που το φροντίζουν και με τους συνομηλίκους του.
Να είναι κοινωνικά ικανό να αλληλεπιδρά με ενήλικες και παιδιά.
Να είναι ανεξάρτητο και να ζητά βοήθεια όταν είναι απαραίτητο.
Να είναι περίεργο και να εξερευνά του περιβάλλον.
Να παίζει δημιουργικά.
Να προσαρμόζεται στις αλλαγές.
Να σκέφτεται προτού ενεργήσει.
Να έχει αυτοπεποίθηση ότι μπορεί να ελέγξει ορισμένες πτυχές της ζωής του.
Να έχει ενδιαφέροντα, χόμπι, να συμμετέχει σε δραστηριότητες και να έχει πολλαπλές δεξιότητες» (σελ. 171-172).
Ρίτσα Ψύλλου- Μαρία Ζαφειροπούλου. 2023. Παιδικό άγχος. Τι γίνεται με αυτό; Εκδόσεις Τόπος.
Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου