Η διάπλαση του νοήματος

«Όλη η ζωή πρέπει να γίνει μια ενοποιημένη εμπειρία ροής. Όταν ξεκινάμε επιθυμώντας να κατακτήσουμε ένα δύσκολο στόχο, από τον οποίο εξαρτώνται και άλλοι στόχοι, και επενδύουμε όλη μας την ενέργεια για να αποκτήσουμε δεξιότητες που θα μας φέρουν πιο κοντά στον στόχο αυτό, τότε οι πράξεις και τα συναισθήματά μας είναι αρμονικά και οι ξεχωριστές πλευρές της ζωής συνταιριάζονται μεταξύ τους –και κάθε δραστηριότητα στο παρόν είναι ‘λογική’, όπως επίσης και σε σχέση με το παρελθόν ή το μέλλον. Με έναν τέτοιο τρόπο είναι δυνατόν να υπάρξει νόημα σε όλη τη ζωή του ατόμου. 

 

Μήπως όμως είναι αφελές να περιμένουμε ότι η ζωή θα έχει ένα συνολικό, λογικό νόημα;

Από τη σκοπιά ενός ανθρώπου, δεν παίζει ρόλο ποιος είναι ο απώτατος στόχος –αρκεί να είναι αρκετά συναρπαστικός ώστε να ορίζει την ψυχική ενέργεια όλης του της ζωής.

Πώς να μιλήσουμε για το νόημα του ίδιου του νοήματος;

Υπάρχουν τρεις τρόποι με τους οποίους η ερμηνεία της λέξης αυτής βοηθά να φωτίσουμε το τελευταίο βήμα προς την κατάκτηση της βέλτιστης εμπειρίας.

Η πρώτη της χρήση αφορά στον σκοπό, στη σημασία κάποιου πράγματος, όπως για παράδειγμα στην ερώτηση ‘Ποιο είναι το νόημα της ζωής;’. Τα γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους σύμφωνα με έναν απώτατο σκοπό, ότι υπάρχει μια προσωρινή τάξη, μια αιτιακή σύνδεση μεταξύ τους. Υποθέτει ότι τα φαινόμενα δεν είναι τυχαία, αλλά ανήκουν σε αναγνωρίσιμα πρότυπα, τα οποία κατευθύνονται προς έναν τελικό σκοπό.

Η δεύτερη χρήση της λέξης αφορά στις προθέσεις του ατόμου: Την κοίταξε με νόημα. Το νόημα εδώ υπονοεί ότι το άτομο εκφράζει τις προθέσεις ή τους στόχους του με προβλέψιμους, συνεπείς και μεθοδικούς τρόπους.

Η τρίτη χρήση αφορά στην ταξινόμηση πληροφοριών: Το νόημα μιας πρότασης πρέπει να έχει λογικό περιεχόμενο ή Τα λόγια του δεν έχουν νόημα. Αυτή η έννοια του νοήματος στοχεύει στην ερμηνεία διαφόρων λέξεων, στη σχέση ανάμεσα σε γεγονότα, οπότε έτσι μας διευκολύνει να κατανοήσουμε και να βάλουμε σε τάξη ασύνδετες ή αντικρουόμενες πληροφορίες.

Η διάπλαση του νοήματος προϋποθέτει ευρυθμία στο περιεχόμενο του νου, εντάσσοντας τις πράξεις σε μια ενοποιημένη εμπειρία ροής.

Τα άτομα που θεωρούν ότι η ζωή τους έχει νόημα έχουν συνήθως έναν αρκετά προκλητικό στόχο ο οποίος απορροφά όλη τους την ενέργεια, ένα στόχο που προσδίδει νόημα στη ζωή τους. Θα μπορούσαμε να αποκαλέσουμε τη διαδικασία αυτή επιδίωξη. Για να έχει κάποιος εμπειρία ροής πρέπει να θέσει στόχους: να κερδίσει έναν αγώνα, να βοηθήσει κάποιον φίλο, να επιτύχει κάτι με συγκεκριμένο τρόπο.

Στη ζωή πολλών ανθρώπων συναντούμε μια ενοποιημένη πρόθεση που δικαιολογεί όσα κάνουν κάθε μέρα –ένα στόχο ο οποίος, σαν μαγνητικό πεδίο, ελκύει την ψυχική ενέργειά τους, ένα στόχο από τον οποίο εξαρτώνται όλα οι μικρότεροι, δευτερεύοντες στόχοι τους. Ο στόχος αυτός καθορίζει τις προκλήσεις που το άτομο χρειάζεται να αντιμετωπίσει για να μεταμορφώσει τη ζωή του σε δραστηριότητα ροής. Χωρίς έναν τέτοιο σκοπό, ακόμα και ο άψογα τακτοποιημένος συνειδητός νους στερείτε νοήματος (σελ. 287-292).

 

Πηγή:

Μιχάι Τσικζεντμιχάι. 2009. Ροή. Η ψυχολογία της ευτυχίας. Εκδόσεις Καστανιώτη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.