του Όλιβερ Σακς
«Το χειμώνα του 1916 ξεσπά η επιδημία της ληθαργικής εγκεφαλίτιδας, που πρώτος περιγράφει ο κ. φον Εκονόμο στη Βιέννη. Πολλοί άρρωστοι πεθαίνουν. Χιλιάδες βυθίζονται σε μια κατάσταση παράξενου και οριστικού λήθαργου. Πολλές δεκαετίες αργότερα ο Σακς συναντά αυτούς τους ανίατους αρρώστους σε ένα άσυλο των περιχώρων της Ν. Υόρκης.
Το 1967 ο Γ. Κοτζιάς δοκιμάζει πρώτος ένα θαυματουργό φάρμακο στην Αμερική. Τα αποτελέσματά του είναι θεαματικά: οι ασθενείς αυτοί ξυπνούν, ξαναρχίζουν να μιλούν, να περπατούν, ξαναβρίσκουν τη χαρά της ζωής. Κατακλύζοντας όμως από ψευδαισθήσεις, παραλήρημα, μανίες, η προσωπικότητα τους θρυμματίζεται σε ένα εφιαλτικό πλήθος ‘υπό-εγώ’. Πρέπει η δόση του φαρμάκου να μειωθεί; Πρέπει να στματήσει; Αυτά τα διλήμματα αντιμετωπίζει ο Σακς.
Το πρώτο μέρος του βιβλίου αποτελεί η εξαιρετικά συγκινητική διήγηση του πεπρωμένου αυτών των αρρώστων. Δίνει λαβή σε ορισμένους προβληματισμούς που αναπτύσσονται στο δεύτερο μέρος: η Υγεία και η Αρρώστια- που δεν αντιμετωπίζεται πια σαν ένα ξένο σώμα που αρπάζει κανείς, αλλά σαν μια κατάσταση του είναι που ακολουθεί τη δική της λογική» (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
Η νόσος του ύπνου (ληθαργική εγκεφαλίτιδα)
«Το χειμώνα του 1916-1917 στη Βιέννη και σε άλλες πόλεις εμφανίστηκε ξαφνικά μια ‘νέα’ αρρώστια που γρήγορα, μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, απλώθηκε σε όλο τον κόσμο. Οι εκδηλώσεις της νόσου του ύπνου ήταν τόσο ποικίλες, που ούτε δύο άρρωστοι δεν παρουσίαζαν ακριβώς την ίδια εικόνα, και τόσο παράξενες, που οι γιατροί έδιναν τις πιο αλλοπρόσαλλες διαγνώσεις, όπως επιδημικό παραλήρημα, επιδημική σχιζοφρένεια, επιδημικός παρκινσονισμός, επιδημική διάχυτη σκλήρυνση, άτυπη λύσσα, άτυπη πολιομυελίτιδα κτλ. Στην αρχή έμοιαζε σαν να είχαν ενσκήψει χίλιες νέες αρρώστιες και μόνο το κλινικό δαιμόνιο του Constantin Von Economo αφενός και οι παθολογοανατομικές μελέτες που έκανε αφετέρου κατάφεραν να αποδείξουν ότι οι εγκέφαλοι των ασθενών που είχαν πεθάνει παρουσίαζαν όλοι τον ίδιο τύπο βλάβης και ακόμα ότι περιείχαν έναν υπομικροσκοπικό παράγοντα που περνούσε μέσα από τα φίλτρα και μπορούσε να μεταδώσει τη νόσο στους πιθήκους. έτσι εδραιώθηκε τελικά η ταυτότητα αυτής της πρωτεϊκής ασθένειας. Η Ληθαργική Εγκεφαλίτις ήταν μια Ύδρα με χίλια κεφάλια» (σελ. 45).
«Στο ανώτατο επίπεδό της η ληθαργική εγκεφαλίτιδα πήρε τη μορφή μιας σειράς νευρωτικών και ψυχωσικών διαταραχών κάθε είδους και πολλοί ασθενείς που έπασχαν από αυτές διαγνώστηκε αρχικά ότι έπασχαν από λειτουργικές ψυχαναγκαστικές και υστερικές νευρώσεις, μέχρι που η ανάπτυξη άλλων συμπτωμάτων υποδείκνυε την εγκεφαλιτιδική αιτιολογία των προβλημάτων τους…
Κάποιες πολύ συγκεκριμένες μορφές συναισθηματικού ψυχαναγκασμού ήταν συνηθισμένες ανάμεσα στα άμεσα αποτελέσματα της νόσου του ύπνου και ειδικά οι ερωτομανίες, οι ερεθισμοί και οι λιβιδινικές εξάρσεις, καθώς και θυμοί, μανίες λύσσας και καταστροφικές εκρήξεις. Αυτές οι μορφές συμπεριφοράς γίνονταν πιο σαφείς και έκδηλες στα παιδιά, που μερικές φορές παρουσίαζαν απότομες αλλαγές του χαρακτήρα τους και γίνονταν ξαφνικά παρορμητικά, προκλητικά, καταστροφικά, αυθάδη, με βωμολόχα και χυδαία συμπεριφορά, μερικές φορές σε βαθμό ανεξέλεγκτο. Συχνά σε αυτά τα παιδιά τους κολλούσαν την ετικέτα της νεανικής ψυχοπάθειας ή της νοητικής καθυστέρησης…
Οι ενήλικες μετεγκεφαλιτιδικοί ασθενείς είχαν μια εξαιρετική ικανότητα να απορροφούν τα έντονα συναισθήματα, εκφράζοντάς τα με έμμεσους σωματικούς όρους. Είχαν το χάρισμα ή την κατάρα μιας παθολογικά υπερβολικής εκφραστικής ικανότητας ή μια ‘σωματική συμμόρφωση’» (σελ. 48-50).
Πηγή:
Όλιβερ Σάκς. 1996. Ξυπνήματα. Εκδόσεις Καστανιώτη.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου