Το όνειρο είναι η βασιλική οδός για το ασυνείδητο, ο δρόμος για να φτάσουμε στις ασυνείδητες εκφάνσεις της ψυχής, ο τρόπος για να έρθουμε σε επαφή και να επεξεργαστούμε ότι υπάρχει στο ασυνείδητο. Το όνειρο αποτελείται από το έκδηλο όνειρο, που είναι αυτό που θυμόμαστε όταν ξυπνάμε και από το λανθάνον όνειρο που είναι αυτό που μεταφέρει τις πληροφορίες από το ασυνείδητο. Το έκδηλο περιεχόμενο είναι αυτό που βλέπουμε και θυμόμαστε, έχει συνειρμό και σαφές νόημα, ενώ το λανθάνον περιεχόμενο είναι αυτό που μας φαίνεται ασυνάρτητο, συγκεχυμένο και ανόητο.
Υπάρχουν, δηλαδή, εκείνα τα όνειρα τα οποία έχουν νόημα και ταυτόχρονα είναι και κατανοητά, μας δίνουν κάποιες πληροφορίες και μπορούμε να τα συνδέσουμε με την καθημερινότητά μας και με την ψυχική μας ζωή, όμως, υπάρχουν και πολλά όνειρα τα οποία είναι ιδιαίτερα σύντομα και δεν μας προκαλούν καμία έκπληξη και κανένα ενδιαφέρον, κυρίως γιατί μας φαίνονται ακατανόητα. Το περιεχόμενο του ονείρου είναι περιεκτικό και πολύ πιο σύντομο από τις σκέψεις του, τις οποίες αντικαθιστά, ενώ η ανάλυση αποκαλύπτει πως ένα ασήμαντο γεγονός που συνέβη πριν το όνειρο είναι ο υποκινητής του ονείρου.
Το υλικό που καταλήγει στο όνειρο αποτελείται από ιδέες που έχουν συμπυκνωθεί και δημιουργούν την κατάσταση του ονείρου. Στο όνειρο μπορεί να εμφανιστούν ένα ή περισσότερα κοινά σημεία που καλύπτουν τη συνολική εικόνα. Όταν δεν υπάρχουν κοινά σημεία ανάμεσα στις ονειρικές ιδέες τότε μπορεί να εμφανιστούν περισσότερα παράξενα στοιχεία που δημιουργούν μια ασάφεια. Σε περίπτωση που δεν υπάρχουν κοινά σημεία ανάμεσα στις ονειρικές ιδέες τότε η διεργασία του ονείρου συμβάλλει στη διαμόρφωση του τελικού ονείρου. Μέσα από την αλλαγή της λεκτικής διατύπωσης της μιας από τις ονειρικές ιδέες τότε μπορούν να έρθουν πιο κοντά οι ονειρικές ιδέες. Η διεργασία της συμπύκνωσης του ονείρου μπορεί να εξηγήσει συγκεκριμένα συστατικά μέρη του περιεχομένου του ονείρου που είναι μοναδικά σε αυτό και δεν μπορούν να εξηγηθούν με βάση τη συνείδηση. Για παράδειγμα, μπορούμε να συνθέσουμε κάποιο πρόσωπο δίνοντάς του χαρακτηριστικά από τον έναν και τον άλλο ή δίνοντάς του τη μορφή του ενός ενώ στο όνειρο σκεφτόμαστε το όνομα του άλλου. Μπορούμε έτσι να συγκεντρώσουμε πολλά διαφορετικά άτομα σε ένα και μοναδικό εκπρόσωπο.
Μέσα από την ανάλυση μπορούμε να φτάσουμε σε κάποια ονειρική ιδέα, κατανοώντας ότι το έκδηλο περιεχόμενο του ονείρου πραγματεύεται τελείως διαφορετικά πράγματα από το λανθάνον περιεχόμενο.
«Κατά τη διάρκεια της εργασίας του ονείρου η ψυχική ένταση περνάει από τις σκέψεις και τις παραστάσεις που τη δικαιούνται σε άλλες, που κατά την κρίση μου δεν έχουν αξίωση για τέτοια έμφαση. Καμία άλλη διεργασία δε συνεισφέρει τόσο πολύ στο να κρύψει το νόημα του ονείρου και να κάνει αγνώριστη τη συνάρτηση ανάμεσα στο περιεχόμενο του ονείρου και τις ονειρικές ιδέες. Κατά τη διάρκεια αυτής της διεργασίας, την οποία ονομάζω μετάθεση του ονείρου, βλέπω επίσης και την ψυχική ένταση, τη σημασία ή τα συναισθήματα των σκέψεων να μετατρέπονται σε αισθησιακή ζωηρότητα. Αυτό που είναι πιο εμφανές στο περιεχόμενο του ονείρου μου φαίνεται δίχως άλλο το σημαντικότερο, σε ένα ασαφές στοιχείο του ονείρου όμως μπορώ συχνά να αναγνωρίσω το αμεσότερο προϊόν της κύριας ονειρικής ιδέας» (Φρόυντ, 2011, σελ. 37-38).
«Αυτό που ονόμασα μετάθεση του ονείρου θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω και ως επανεκτίμηση του ψυχικού σθένους. Δεν έχω εξαντλήσει ωστόσο το φαινόμενο εάν δεν προσθέσω ότι αυτή η εργασία μετάθεσης ή επανεκτίμησης συμμετέχει στα μεμονωμένα όνειρα άλλοτε λιγότερο και άλλοτε περισσότερο. Υπάρχουν όνειρα που δημιουργήθηκαν χωρίς σχεδόν καμία μετάθεση. Πρόκειται για εκείνα που είναι ταυτόχρονα και λογικά και κατανοητά, όπως π.χ. τα απροκάλυπτα όνειρα επιθυμιών που γνωρίσαμε. Σε άλλα όνειρα ούτε ένα κομμάτι των ονειρικών ιδεών δεν έχει διατηρήσει την ψυχική του αξία ή κάθε τι ουσιώδες δεν έχει διατηρήσει την ψυχική του αξία ή κάθε τι ουσιώδες στις ονειρικές ιδέες παρουσιάζεται αντικατεστημένο από δευτερεύοντα στοιχεία και ενδιάμεσα μπορούμε να αναγνωρίσουμε ολόκληρη τη σειρά των μεταβάσεων. Όσο πιο σκοτεινό και συγκεχυμένο είναι το όνειρο, τόσο περισσότερο ο σχηματισμός του οφείλεται στο στοιχείο της μετάθεσης» (Φρόυντ, 2011, σελ. 38-39).
Μέσα από την ανάλυση μπορούμε να αναιρέσουμε τη συμπύκνωση του ονείρου και να φθάσουμε στις πληροφορίες που σχετίζονται με τους υποκινητές του ονείρου και τη σχέση του ονείρου με την άγρυπνη ζωή του ατόμου. Ορισμένα όνειρα συνδέονται άμεσα με τις εμπειρίες της ημέρας, ενώ άλλα δεν έχουν καμία σχέση με αυτές. Η διεργασία της μετάθεσης βοηθάει ώστε στο όνειρο αντί για μια συνταρακτική εντύπωση να μας μείνει μια αδιάφορη εντύπωση, που δεν θα μας προκαλέσει κανένα έντονο συναίσθημα.
«Το όνειρο δεν ασχολείται ποτέ με πράγματα που δεν αξίζει να ασχοληθούμε μαζί τους ούτε κατά τη διάρκεια της ημέρας και τα ασήμαντα, που δε μας ενδιαφέρουν την ημέρα, δεν μπορεί ούτε αυτά να τα παρακολουθήσει κατά τη διάρκεια του ύπνου» (Φρόυντ, 2011, σελ. 41).
Το περιεχόμενο του ονείρου δεν αποτελείται μόνο από καταστάσεις αλλά περιλαμβάνει και ασύνδετα τμήματα από οπτικές εικόνες, ομιλίες, ακόμη και κομμάτια από αμετάλλακτες σκέψεις. Επομένως, υπάρχουν όνειρα που είναι τελείως παραμορφωμένα, χωρίς να συνδέονται με τη δική μας πραγματικότητα, υπάρχουν όνειρα που συνδέονται με την εκπλήρωση επιθυμιών, αλλά και όνειρα που είναι τρομακτικά και προκαλούν δυσάρεστα συναισθήματα.
Freud, S. (2011). Το όνειρο. Όνειρο και τηλεπάθεια. Αθήνα: Νίκας, Ελληνική Παιδεία.
Freud, S. (2013). Η ερμηνεία των ονείρων. Αθήνα: Επίκουρος.
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου