Ο Γούνινος Θεραπευτής μου!

Πώς τα ζώα μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματα μιας θεραπείας.

Ως γνωστόν, τα κατοικίδια είναι οι καλύτεροι φίλοι του ανθρώπου! Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει είναι το εάν και το κατά πόσο θα μπορούσαν επίσης να είναι και το καλύτερο «φάρμακο» για την σωματική και την ψυχική υγεία του ανθρώπου.  Η έρευνα δείχνει ότι τα κατοικίδια ζώα μπορούν να αποτελέσουν μια σημαντική πτυχή της θεραπείας για όσους έχουν περισσότερο ανάγκη να βοηθηθούν.

Η Delta Society, είναι ένας ηγετικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός που έχει δεσμευτεί να προωθήσει τον προγραμματισμό ζώων – θεραπείας ή θεραπευτικών ζώων όπως συνήθως λέγονται, ορίζοντας τις διαμεσολαβήσεις ζώων - θεραπείας πιο ευρύτερα ως "ποικίλες διαδικασίες που στοχεύουν στις συγκεκριμένες πτυχές (αναπτυξιακές, θεραπευτικές, συναισθηματικές, συμπεριφορικές) του ατόμου ή ομάδων ατόμων που συμμετέχουν στην εργασία με εκπαιδευμένα ζώα, " καθώς και σε θεραπεία υποβοηθούμενη από ζώα, ως" παρεμβάσεις που στοχεύουν και αποσκοπούν στην προώθηση της βελτίωσης της σωματικής, κοινωνικής, συναισθηματικής και / ή γνωστικής λειτουργίας των εμπλεκομένων ατόμων  και στην οποία μια ειδικά εκπαιδευμένη ομάδα χειριστών ζώων θεραπείας, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. "

Αυτός ο ορισμός, επομένως, διαφοροποιεί τα ζώα- θεραπείας από τα ζώα υπηρεσίας και εξαιρεί τα ζώα υπηρεσίας - για παράδειγμα, σκύλους βοηθούς ατόμων με οπτική αναπηρία - καθώς αυτά τα ζώα είναι λιγότερο θεραπευτικά, εφόσον εξυπηρετούν συγκεκριμένους σκοπούς όπως το να επιτρέπουν σε ένα άτομο με αναπηρίες να αποκτά τις ίδιες ή παρόμοιες ικανότητες με τα άλλα άτομα που δεν αντιμετωπίζουν ανάλογες αναπηρίες. Επιπλέον, αυτός ο ορισμός καθιστά σαφές ότι οι διαμεσολαβήσεις ζώων θεραπείας πρέπει να έχουν μετρήσιμους στόχους και να παρέχονται σε συντονισμό με έναν εκπαιδευμένο επαγγελματία.

Οι διαμεσολαβήσεις ζώων - θεραπείας υπάρχουν εδώ και δεκαετίες στην ψυχιατρική. Ένας γνωστός ψυχίατρος που ειδικεύεται στα παιδιά, ο Levinson, συχνά περιλάμβανε τον σκύλο του Jingles σε συνεδρίες με ασθενείς. Οι Corson et al. (1977) εισήγαγαν κατοικίδια ζώα σε ένα ψυχιατρικό θάλαμο, σημειώνοντας ότι, "αυτή η πρακτική οδήγησε σε εκτεταμένες θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, όχι μόνο από την πλευρά του ασθενούς που υποβλήθηκε σε θεραπεία αλλά και από την πλευρά των άλλων ασθενών που παρευρίσκονταν στο χώρο εκείνη την ώρα. Βελτίωσε τις αλληλεπιδράσεις προσωπικού-ασθενούς. Επίσης, το κατοικίδιο ζώο φάνηκε να προσθέτει πολλά στην ανάπτυξη μιας πιο ανθρώπινης ατμόσφαιρας στο θάλαμο. " (σελ. 61).

Έκτοτε, τα ζώα έχουν χρησιμοποιηθεί σε θεραπευτικές παρεμβάσεις για πολλούς διαφορετικούς κλινικούς πληθυσμούς με αναφερόμενη επιτυχία.

Η σχιζοφρένεια είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας στην οποία τα άτομα αντιμετωπίζουν, μεταξύ άλλων προκλήσεων, διαταραγμένη επικοινωνία και μειωμένη κοινωνική λειτουργικότητα, που συχνά συνδυάζεται με παρατεταμένη διαμονή στο νοσοκομείο, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην κοινωνική απομόνωση. Η έρευνα για τις διαμεσολαβήσεις ζώων - θεραπείας για αυτήν την ομάδα είναι πολλά υποσχόμενη. Οι Barak et al. (2001) διαπίστωσαν ότι σε σύγκριση με μια ομάδα ελέγχου, οι ενήλικες με σχιζοφρένεια σε μια μακροχρόνια εγκατάσταση ασθενών εμφάνισαν αυξημένη κοινωνική λειτουργικότητα μετά από μια περίοδο έξι μηνών, κατά τη διάρκεια της οποίας αλληλεπίδρασαν με έναν σκύλο για τρεις ώρες μία φορά την εβδομάδα. Οι Nathans-Barel et al. (2005) διαπίστωσαν ότι η ανηδονία ή πιο απλά η απώλεια ευχαρίστησης, που συχνά βιώνουν οι σχιζοφρενικοί ασθενείς, μειώθηκε σημαντικά μετά από εβδομαδιαίες δραστηριότητες που είχαν ως επίκεντρο τα ζώα, σε σύγκριση με εκείνες της ομάδας ελέγχου που δεν περιλάμβανε δραστηριότητες με επίκεντρο τα ζώα.

Όπως εξέφρασε ο κορυφαίος συμπεριφοριστής ζώων και αυτιστικός ερευνητής Temple Grandin, «τα ζώα μας κάνουν ανθρώπους». Οι αυτιστικοί άνθρωποι έχει αποδειχθεί ότι αγωνίζονται με κοινωνικές καταστάσεις που απαιτούν μια λεπτή κατανόηση της επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένου του να μαντεύουν τι πραγματικά εννοεί κάποιος καθώς και να προσπαθούν να κατανοούν τις προθέσεις των άλλων. Η έρευνα δείχνει ότι αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ενδιαφέρονται να κοινωνικοποιηθούν, αλλά μάλλον ότι οι γνωστικές διαφορές μπορεί να κάνουν τέτοιες εμπειρίες δύσκολες και να οδηγήσουν σε κοινωνική απόρριψη.

Η ύπαρξη κοινωνικών εμπειριών με ζώα, ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα αποτελεσματικό θεραπευτικό εργαλείο για τη βελτίωση των κοινωνικών αποτελεσμάτων για τους αυτιστικούς. Οι Gabriels et al. (2015) για παράδειγμα διαπίστωσαν ότι τα αυτιστικά παιδιά που ολοκλήρωσαν ένα πρόγραμμα θεραπείας με ιπποειδή 10 εβδομάδων, παρουσίασαν σημαντικά βελτιωμένη κοινωνική λειτουργικότητα, σε σύγκριση με τους συμμετέχοντες της ομάδας ελέγχου. O'Haire et al. (2015) αξιολόγησαν τα επίπεδα στρες στα αυτιστικά παιδιά κατά τη διάρκεια τεσσάρων δραστηριοτήτων: σιωπηλή ανάγνωση, ανάγνωση δυνατά, ελεύθερο παιχνίδι με συνομηλίκους και ελεύθερο παιχνίδι με συνομηλίκους παρουσία ινδικών χοιριδίων. Τα ευρήματα έδειξαν αυξημένο άγχος σε όλες τις συνθήκες εκτός από τις τελευταίες, γεγονός που υποδηλώνει ότι τα ζώα μπορούν να λειτουργήσουν ως «κοινωνικός ρυθμιστής».

Γιατί τα ζώα συμβάλλουν σε αυτά τα αποτελέσματα; Υπάρχουν πολλές θεωρίες που μπορεί να εξηγήσουν εν μέρει τα οφέλη της επαφής με τα ζώα κατά τη διάρκεια ψυχολογικών παρεμβάσεων (Kruger & Serpell, 2010). Το ένα είναι ότι τα ζώα μπορούν να μειώσουν το άγχος μέσω της βιοφιλίας (αγάπης για φυτά και ζώα) ή μια έλξη για άλλους ζωντανούς οργανισμούς που απορρέει από τα εξελικτικά πλεονεκτήματα της γνώσης ενός ανθρώπου για περιβαλλοντικά στοιχεία. Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι τα ζώα δρουν ως κοινωνικό «λάδι μηχανής», δηλαδή ως ερεθίσματα που  επιτρέπουν στο ζώο να είναι το θέμα της συνομιλίας μεταξύ του ασθενούς και του ασκούμενου, καθώς και με άλλα μέλη της ομάδας.

Προς το παρόν, η έρευνα δείχνει ότι η εισαγωγή ζώων στη θεραπεία ή η ενασχόληση με ζώα κατά τη διάρκεια ενός θεραπευτικού προγράμματος, μπορεί να είναι μια γόνιμη οδός προς τη βελτίωση της ψυχικής υγείας. Την επόμενη φορά που θα αισθανθείτε άγχος ή χρειάζεστε ένα κοινωνικό ρυθμιστή, σκεφτείτε τα ζώα που βλέπετε στη φύση ή το κατοικίδιο ζώο σας ως φιλικό σύμβουλο που σας επιτρέπει να συνδεθείτε με τα συναισθήματά σας με νέους τρόπους.

Πηγή:

Cross, L. (2020). My Furry Therapist. How animals can improve therapeutic outcomes. Ανακτήθηκε στις 30/7/2020 από  https://www.psychologytoday.com/intl/blog/creating-connection/202007/my-furry-therapist.

Ελεύθερη μετάφραση κειμένου: Κουραβάνας Νικόλαος

Επιμέλεια κειμένου: Παπαδοπούλου Ελένη