Γιατί πρέπει να εξηγούμε στα παιδιά;

Ο γνωστικός- αναπτυξιακός ψυχολόγος Lev Vygotsky θεμελίωσε μια ολόκληρη θεωρία για τη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών και διερεύνησε τη σχέση μεταξύ γλώσσας και σκέψης, ασκώντας σημαντική επιρροή, όχι μόνο σε ψυχολόγους αλλά και σε εκπαιδευτικούς.

Σύμφωνα με τη θεωρία του, οι κοινωνικές επιδράσεις έχουν μεγαλύτερη και πιο βαρύνουσα σημασία από τις βιολογικές επιδράσεις, σε τέτοιο βαθμό μάλιστα που το μεγαλύτερο μέρος της μάθησης κατά την παιδική ηλικία εκφράζεται ως το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης του παιδιού με το περιβάλλον του, εφόσον αυτή η αλληλεπίδραση καθορίζει το τι τελικά θα εσωτερικεύσει το παιδί, δηλαδή τι γνώσεις από τα ερεθίσματα που δέχεται, θα «απορροφήσει». 

Για να γίνουν πιο κατανοητά όλα αυτά, ας παραθέσουμε ένα παράδειγμα. Έστω, λόγου χάρη, ότι βρισκόσαστε με το μικρό κορίτσι σας στο λεωφορείο κι ότι το διατάσσετε αυστηρά: «κάτσε αμέσως κάτω», δίχως να του δώσετε κάποια εξήγηση, τότε θα πρέπει να έχετε υπόψη ότι σύμφωνα πάντα με τη θεωρία του Vygotsky, χάνεται για το μικρό κορίτσι μια ευκαιρία για μάθηση. 

Το πιο πιθανό είναι να μην κατορθώσει να συμπεράνει τη λογική που κρύβεται πίσω από την προσταγή του γονέα της. Εάν όμως, η προσταγή συνοδευόταν κι από μια μικρή αλλά επεξηγηματική πρόταση, όπως: «Κάτσε αμέσως κάτω, διότι θα πέσεις και θα χτυπήσεις», τότε θα δινόταν μια ευκαιρία στο παιδί να μάθει το γιατί πρέπει να ‘τροποποιήσει’ τη συμπεριφορά του, καθώς επίσης να μάθει τι πρέπει να κάνει κάθε φορά που θα βρίσκεται σε ανάλογες περιπτώσεις. Η αλληλεπίδραση, λοιπόν, του περιβάλλοντος προς το παιδί θα πρέπει να είναι διευκολυντική, ούτε ώστε να συμπληρώνονται και να επεκτείνονται οι γνώσεις και ως εκ τούτου η μάθηση του παιδιού. 

Για τον Vygotsky, ο φροντιστής του παιδιού θα πρέπει να γίνεται το ‘σκαλοπάτι’, ώστε το παιδί να αποκομίζει τα κατάλληλα προαπαιτούμενα προκειμένου να προχωρήσει σε περαιτέρω μάθηση και να επωφεληθεί με έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο. Συνεπώς, περισσότερη σημασία έχει το να εξηγήσουμε, παρά το να δώσουμε μια ‘’στεγνή’’ απάντηση ή λύση στο παιδί μας.   

Βιβλιογραφία

Sternberg, R.J. (2011). Γνωστική ψυχολογία. Αθήνα: Διάδραση.