ΕΙΜΑΙ ΟΚ...? ΕΙΣΑΙ ΟΚ...?

Είμαι ή δεν είμαι ΟΚ; Είσαι ή δεν είσαι ΟΚ;

Ποιοι είναι οι πιθανοί συνδυασμοί και ποιες είναι οι θέσεις στις οποίες μπορούμε να βρεθούμε;

Όταν ερχόμαστε στη ζωή βρισκόμαστε ξαφνικά μέσα σε ένα ξένο και αφιλόξενο κόσμο, που δεν έχει τα χαρακτηριστικά της μήτρας. Χάνοντας αυτό το ζεστό καταφύγιο βιώνουμε το πρώτο σοκ, που μπορούμε να ξεπεράσουμε μέσα από τη φροντίδα, τα χάδια και τη θαλπωρή που θα δεχτούμε ως βρέφη.

1. Δεν είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ

Η πρώτη ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε ως βρέφη είναι η θέση δεν είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ. Πρόκειται για μια θέση που στηρίζεται στο χάδι και την τρυφερότητα που θα δεχτούμε ή στην απουσία αυτών. Η ψυχολογική μας κατάσταση εξαρτάται από τον άλλο…

Δεν είμαι ΟΚ, γιατί: δεν μπορώ να περπατήσω, ενώ εσύ μπορείς, δεν μπορώ να φάω μόνος μου και χρειάζομαι εσένα να με φροντίσεις. Δεν μπορώ να κάνω τίποτα μόνος μου και για να τα καταφέρω εξαρτώμαι από σένα.

Βασικό χαρακτηριστικό αυτής της θέσης είναι το έλλειμμα αυτοπεποίθησης και η αδυναμία αυτονομίας. Όμως, εξασφαλίζουμε το χάδι και τη φροντίδα από τους άλλους.

Πώς εκδηλώνεται αυτή η θέση στην ενήλικη ζωή;

Πρόκειται για άτομα που είναι ιδιαίτερα προστατευτικά με τους άλλους ή ζουν μια απομονωμένη ζωή ή έχουν υιοθετήσει το ρόλο του ατόμου που θα σώσει τους άλλους. Μπορεί να είναι αναβλητικά άτομα ή να κρίνουν διαρκώς τους άλλους ή μπορεί να βρίσκουν τρόπους ώστε μέσα από την υιοθέτηση ρόλων να καταφέρουν να κερδίσουν την αγάπη των άλλων.

Σε αυτή τη θέση κυριαρχούν τα συναισθήματα κατωτερότητας και το άτομο μπορεί να βιώνει από ολοκληρωτική αυτοαπόρριψη μέχρι και χαμηλή αυτοπεποίθηση. Το άτομο πιστεύει ότι οι άλλοι είναι καλύτεροι από το ίδιο και αυτό προσπαθεί να το αντισταθμίσει είτε επιλέγοντας την απομάκρυνση από τους άλλους ανθρώπους, ζώντας αποτραβηγμένο, είτε να βρίσκεται συνεχώς με άλλους ανθρώπους αναζητώντας την έγκριση και την επιβεβαίωσή τους.

Όλοι περνάμε από αυτή την πρώτη φάση, όμως σημασία έχει η εξέλιξη που υπάρχει…

Στο τέλος του δεύτερου έτους που αρχίζουμε να περπατάμε και είμαστε πιο ανεξάρτητοι έχοντας τάσεις για εξερεύνηση και ανακάλυψη του κόσμου, βρισκόμαστε σε μια κατάσταση επαναδιαπραγμάτευσης της ψυχολογικής μας θέσης.

Αν λαμβάνουμε χάδια, φροντίδα, τρυφερότητα, αγάπη και προσοχή από τη θέση δεν είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ, συνειδητά προχωράμε στη θέση είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού παραμένει στη θέση δεν είμαι ΟΚ για πάντα.

Αν βρισκόμαστε μέσα σε ένα περιβάλλον που είναι ψυχρό, δεν μας προσέχει, δεν μας δίνει σημασία ή είναι ένα κακοποιητικό περιβάλλον βιώνουμε μια εγκατάλειψη, καταλήγοντας στο συμπέρασμα δεν είμαι ΟΚ αλλά ούτε και εσύ είσαι ΟΚ.

2. Δεν είμαι ΟΚ, δεν είσαι ΟΚ

Όταν είμαστε σε ένα περιβάλλον όπου ούτε εμείς οι ίδιοι νιώθουμε ΟΚ, αλλά ούτε και το περιβάλλον είναι ΟΚ. Ως παιδιά όταν βιώνουμε μέσα σε ένα τέτοιο περιβάλλον νιώθουμε μια ματαίωση και δεν έχουμε κανένα στήριγμα και κανένα τρόπο να κρατηθούμε. Δεν έχουμε δεχτεί καμία αγάπη, φροντίδα και τρυφερότητα, με αποτέλεσμα να μην ελπίζουμε και να μην περιμένουμε τίποτα, αλλά ούτε και να έχουμε εμπιστοσύνη ότι κάποιος θα μας τα δώσει. Αυτή είναι η πρώτη ψυχολογική θέση που χαρακτηρίζει τον αυτισμό, ενώ το άτομο με αυτισμό είναι πιθανό να παραμείνει σε αυτή τη θέση.

Πώς εκδηλώνεται αυτή η θέση στην ενήλικη ζωή;

Πρόκειται για άτομα που στην ενήλικη ζωή τους είναι ιδιαίτερα μοναχικά και επιθετικά, μπορούν να φτάσουν ακόμη και στην αυτοκτονία ή το φόνο. Τα άτομα αυτά έχουν απορρίψει ή εύκολα απορρίπτουν τους άλλους ανθρώπους γύρω τους αλλά ταυτόχρονα απορρίπτουν και τον ίδιο τους τον εαυτό. Το συμπέρασμα του ίδιου του ατόμου για τη ζωή του είναι ότι η ζωή δεν αξίζει τίποτα. Το άτομο εμφανίζει τάσεις τιμωρίας του εαυτού του και των άλλων. Για να μπορέσει το άτομο να βγει από αυτή τη θέση θα πρέπει να δημιουργηθεί ένα ρήγμα στην ψυχολογική θέση δεν είσαι ΟΚ, μέσα από την αναζήτηση και επανακατάκτηση της πίστης και εμπιστοσύνης του στους άλλους, επιστρέφοντας στη θέση δεν είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ, ώστε να μπορέσει το άτομο να δουλέψει με τον εαυτό του.

3. Είμαι ΟΚ, δεν είσαι ΟΚ

Όταν είμαστε ακόμη παιδιά μπορεί να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι είμαστε ΟΚ, αλλά ο άλλος δεν είναι ΟΚ, όταν στερούμαστε από το περιβάλλον τα χάδια και την τρυφερότητα, αναζητούμε όμως τρόπους να το παρέχουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας. Έτσι, όταν παίρνουμε απόρριψη από το περιβάλλον αντί για την αποδοχή που έχουμε ανάγκη, τότε θεωρούμε ότι δεν υπάρχουν ΟΚ άτομα κι επομένως δεν υπάρχουν ΟΚ χάδια. Στην προσπάθειά μας να βρούμε ένα τρόπο να επιβιώσουμε συναισθηματικά παρέχουμε στον εαυτό μας τη φροντίδα και τα χάδια που οι άλλοι μας έχουν στερήσει, ενώ ταυτόχρονα περιφρονούμε τους άλλους. Παράδειγμα αυτής της θέσης αποτελούν άτομα που έχουν βιώσει κακοποίηση.  

Στην ενήλικη ζωή, ένα άτομο στη συγκεκριμένη ψυχολογική θέση συνήθως βρίσκεται ανάμεσα σε άτομα που του παρέχουν επαίνους, χάδια και φροντίδα, αλλά το ίδιο τους περιφρονεί γιατί τα χάδια δεν ανταποκρίνονται σε αυτό που θέλει. Κι όσο πιο έντονα του δίνουν οι άλλοι χάδια και επαίνους τόσο πιο πολύ απομακρύνεται το άτομο, επιλέγοντας να τους βγάλει από τη ζωή του. Το άτομο νιώθει ότι είναι ΟΚ, αλλά θεωρώντας ότι όλοι οι άλλοι γύρω του δεν είναι ΟΚ, δεν καταφέρνει να αναπτύξει αυτοπεποίθηση ούτε να κάνει αρμονικές σχέσεις που θα στηρίζονται στην αγάπη και την ισορροπία. Το άτομο εξωτερικά φαίνεται γεμάτο αυτοπεποίθηση, αλλά εσωτερικά είναι ένα άτομο πληγωμένο και στερημένο από χάδια και αγάπη, με αποτέλεσμα να αναζητά να έρθουν κοντά του άλλα άτομα, αλλά ταυτόχρονα το ίδιο να τα απορρίπτει θεωρώντας τα μη ικανά να του δώσουν αυτά που θέλει. Το είμαι ΟΚ προέρχεται από το μπορώ να είμαι ΟΚ όταν είμαι μόνος μου. Τα λάθη ξεκινούν όταν συνυπάρχουμε με άλλους ανθρώπους.

4. Είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ

Η ψυχολογική θέση είμαι ΟΚ, είσαι ΟΚ, είναι το κύριο ζητούμενο και ο βασικός σκοπός στη ζωή μας. Είναι η θέση στην οποία εναποθέτουμε τις ελπίδες μας για να εξασφαλίσουμε αγάπη και αρμονία στη ζωή μας. Θεωρώ ότι είμαι ΟΚ, αλλά θεωρώ ότι και οι άλλοι είναι ΟΚ. Δεν φοβάμαι να αποκαλύπτω τον εαυτό μου και να γνωρίζω τους άλλους. Προτιμώ την αυθεντικότητα που θα με βοηθήσει να προχωρήσει και δεν με ενδιαφέρει μόνο η επιδοκιμασία των άλλων. Δεν σπαταλάω τη ζωή μου σε μια διαρκή προσπάθεια να αποδείξω ότι είμαι κάποιος άλλος από αυτόν που είμαι. Δεν φοβάμαι να ρισκάρω για λογαριασμό των ονείρων μου. Σέβομαι τον εαυτό μου αλλά σέβομαι και εκτιμώ και τους άλλους για αυτό που είναι, αναγνωρίζοντας ότι ο κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Επικεντρώνομαι στο παρόν, ζω το εδώ και τώρα και είμαι ικανός να αναλάβω την ευθύνη της ζωής μου, αλλά και να είμαι ο κύριος της δικής μου ζωής, χωρίς να κατηγορώ τους άλλους για ότι μου συμβαίνει.

Βιβλιογραφία

Τόμας, Χάρρις. (1999). Είμαι ΟΚ, Είσαι ΟΚ. Ψυχολογία της διαπροσωπικής σχέσης με τη γλώσσα της συνδιαλεκτικής ανάλυσης. Αθήνα: Καστανιώτη.