Το Σύνδρομο του Μικρού Σοφού

Το Σύνδρομο του Μικρού Σοφού (Savant Syndrome) είναι μια σπάνια και ασυνήθιστη κατάσταση, κατά την οποία άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όπως είναι ο αυτισμός, μπορεί να έχουν ένα τομέα στον οποίο παρουσιάζουν εξαιρετικά υψηλή νοημοσύνη («ένα νησί ιδιοφυΐας», σύμφωνα με τον Treffert, 2009, σ. 1351). Πρόκειται για μια ικανότητα που φαίνεται ασύμφωνη, παράλογη και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις συνολικές δυσκολίες του ατόμου (Heaton & Wallace, 2004). Όποια και αν είναι η συγκεκριμένη δεξιότητα, πάντα είναι συνδεδεμένη με μαζική μνήμη. Εκτιμάται ότι το 10% περίπου των παιδιών με αυτισμό εμφανίζουν το Σύνδρομο του Μικρού Σοφού, ενώ το 50% των ατόμων με το σύνδρομο του Μικρού Σοφού έχουν αυτισμό και το υπόλοιπο 50% έχει άλλου τύπου αναπτυξιακές διαταραχές (Treffert, 1999).

Πρόκειται για ένα όρο που για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε από τον Langdon Down, το 1887, ο οποίος αναφέρθηκε στον “idiot savant”, περιγράφοντας ένα άτομο με εξαιρετική μνήμη αλλά με ένα σημαντικό έλλειμμα στη συλλογιστική δύναμη, ένα άτομο δηλαδή με χαμηλή νοημοσύνη αλλά υψηλές ικανότητες σε κάποιο τομέα.

Ο τομέας στον οποίο το άτομο εμφανίζει εξαιρετικά υψηλές δεξιότητες μπορεί να αφορά τη μουσική, τον υπολογισμό αριθμών, τις τέχνες, τα μαθηματικά, τη μνήμη, τη γλώσσα και το λεξιλόγιο ή κάποιο άλλο τομέα. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα στενό εύρος ειδικών ικανοτήτων, που περιορίζονται σε ένα συγκεκριμένο τομέα. Στον τομέα που το άτομο εμφανίζει υψηλές ικανότητες συνήθως παρουσιάζει έμμονη ενασχόληση και τάση απομνημόνευσης. Οι ειδικές δεξιότητες συνοδεύονται δηλαδή από καταπληκτική μνήμη του ατόμου, που χαρακτηρίζεται από αυτόματες, μηχανικές, συγκεκριμένες και σαν συνήθεια πρακτικές (Treffert, 1999).

Τα αγόρια εμφανίζουν τέσσερις φορές πιο συχνά το συγκεκριμένο σύνδρομο σε σύγκριση με τα κορίτσια. Το Σύνδρομο του Μικρού Σοφού δεν ταυτίζεται με το Σύνδρομο Άσπεργκερ. Ένα άτομο με Άσπεργκερ και υψηλή νοημοσύνη δεν σημαίνει πώς έχει το Σύνδρομο του Μικρού Σοφού. Ακόμη, το συγκεκριμένο σύνδρομο μπορεί να είναι εκ γενετής ή να αποκτηθεί. Στις περισσότερες περιπτώσεις εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας (Treffert, 1999).

Ωστόσο, τα άτομα αυτά συνεχίζουν να έχουν δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση, προβλήματα στην επικοινωνία με τους άλλους, ενώ έχουν εμμονές και χρησιμοποιούν επαναλαμβανόμενα και στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς. Σε ένα άτομο με αυτισμό που έχει το Σύνδρομο του Μικρού Σοφού οι υψηλές ικανότητες που συγκεντρώνει σε ένα τομέα δεν μπορούν να το βοηθήσουν να ξεπεράσει τις δυσκολίες που έχει λόγω του αυτισμού.

Βιβλιογραφία

Heaton, P., & Wallace, W.L. (2004). Annotation: The savant syndrome. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45 (5), 899- 911.

Treffert, D.A. (1999). The savant syndrome and autistic disorder. CNS Spectrums, 4 (12), 57-60.

Treffert, D.A. (2009). The savant syndrome: An extraordinary condition. A synopsis: past, present, future. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 364, 1351- 1357.