Τι μπορεί να σημαίνουν για την ψυχική υγεία του παιδιού;
Πότε οι γονείς θα πρέπει να ανησυχήσουν;
Tα Tantrums περιλαμβάνουν εκδηλώσεις ανεξέλεγκτων εκρήξεων θυμού στα νήπια και στα παιδιά προσχολικής ηλικίας, όπως ουρλιαχτά, κλωτσιές, αυτοτραυματισμούς, χοροπηδητά, τραβήγματα ρούχων, γρατζουνιές κ.α. Είναι εξίσου κοινά σε αγόρια και κορίτσια και συνήθως συμβαίνουν μεταξύ 1 έως 3 ετών. Ορισμένοι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι η υψηλότερη συχνότητα θυμού εμφανίζεται στην ηλικιακή ομάδα 3 έως 5 ετών. Περίπου το 75% των παιδιών προσχολικής ηλικίας εμφανίζουν οργή. Τα περισσότερα παιδιά ηλικίας 18 έως 60 μηνών εμφανίζουν κλάματα και χτυπήματα μία φορά την ημέρα, κατά μέσο όρο. Η μέση διάρκεια του ξεσπάσματος είναι 3 λεπτά, με τα περισσότερα να διαρκούν μεταξύ 1,5 και 5 λεπτών.
Οι εκρήξεις τους μπορεί να αποσκοπούν στο να πάρουν αυτό που θέλουν, όπως γλυκά, καραμέλες, παιχνίδια κοκ. Θα ουρλιάξουν όσο πιο δυνατά μπορούν και θα πεταχτούν μπροστά σας για να βεβαιωθούν ότι καταλάβατε πόσο αναστατωμένα είναι. Άλλοι συνήθεις λόγοι γι’ αυτές τις εκρήξεις είναι όταν τα παιδιά πεινούν ή όταν αισθάνονται υπερβολικά κουρασμένα ή όταν δεν αισθάνονται καλά. Αν οι εκρήξεις έχουν προκληθεί από σωματική δυσφορία, συνήθως δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας.
Ο χρόνος διάρκειας δεν υπερβαίνει συνήθως λίγα λεπτά, αλλά μπορεί αυτές οι εκρήξεις θυμού να είναι απογοητευτικές ή ενοχλητικές για τους γονείς, ειδικά όταν συμβαίνουν σε δημόσιο χώρο. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι το 70% των παιδιών ηλικίας 18 έως 24 μηνών έχουν οργή, ενώ τα ξεσπάσματα νηπίων συχνά περιλαμβάνουν ουρλιαχτά και κλάματα. Συνήθως μειώνονται με την πάροδο του χρόνου καθώς ένα παιδί μαθαίνει με πιο κοινωνικά κατάλληλους τρόπους να αντιμετωπίζει τα συναισθήματά του.
Τα tantrums κάποιες φορές μπορούν να γίνουν προβληματικά ή να αποτελούν το σύμπτωμα ενός υποκείμενου προβλήματος. Ερευνητές που εξέτασαν παιδιά προσχολικής ηλικίας με σοβαρές εκρήξεις θυμού, βρήκαν ότι το 52% από αυτά είχαν κάποια άλλα προβλήματα συμπεριφοράς που δεν σχετίζονταν με τον θυμό. Διαπίστωσαν επίσης, ότι παρόλο που είναι πιθανό τα περισσότερα παιδιά να εκδηλώνουν μερικές εκρήξεις θυμού (tantrums) περιστασιακά, οι συχνές εκρήξεις θυμού που περιλαμβάνουν τις παρακάτω συμπεριφορές μπορεί να προκαλούν ανησυχία:
Βιαιοπραγία προς άλλους, ρίψη αντικειμένων, καταστροφή αντικειμένων, αυτοτραυματισμοί/βιαιοπραγία/δαγκώματα προς τον εαυτό και/ή το κεφάλι, δάγκωμα προς τους άλλους, κράτημα της αναπνοής, απόπτυση (φτύσιμο) των άλλων, χτύπημα σε τοίχους.
Εκτός από την σοβαρότητα των ανωτέρω συμπεριφορών κατά τη διάρκεια ενός tantrum, οι ερευνητές βρήκαν επίσης ότι τα παιδιά που εμφανίζουν πιο συχνά ξεσπάσματα tantrum, είναι πιο πιθανό να έχουν ένα υποκείμενο πρόβλημα ψυχικής υγείας. Επιπροσθέτως, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα συναισθηματικά υγιή παιδιά εκδηλώνουν λιγότερο βίαια οργή. Μπορούν επίσης να ανακάμψουν από τα ξεσπάσματα γρηγορότερα.
Πέραν αυτών, η διάρκεια ενός ξεσπάσματος , συνήθως 25 λεπτών ή περισσότερο, μπορεί να υποδηλώνει ή να αποτελεί σημάδι ενός άλλου πιο σοβαρού προβλήματος. Επιπροσθέτως, τα παιδιά που αγωνίζονται για να ηρεμήσουν μετά από ένα tantrum είναι πιο πιθανό να έχουν ένα κλινικό πρόβλημα, όπως κάποιο υποκείμενο πρόβλημα ψυχικής υγείας ή κάποια διαταραχή συμπεριφοράς.
Tantrums και γλωσσικές καθυστερήσεις
Μελέτες έχουν καταδείξει ότι τα παιδιά ηλικίας 12 έως 38 μηνών που χρησιμοποιούσαν λιγότερες προφορικές λέξεις εμφάνιζαν πιο συχνά και πιο σοβαρά ξεσπάσματα θυμού από τους συνομηλίκους τους. Επίσης, τα παιδιά που αργούν να μιλήσουν είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν σοβαρά επεισόδια οργής. Διαφαίνεται, λοιπόν, ότι ίσως τα παιδιά που δεν μπορούν ή δυσκολεύονται να εκφραστούν προφορικά να νιώθουν ότι πρέπει να δείξουν στους ενήλικες πόσο αναστατωμένα είναι ξεσπώντας σε θυμό. Όταν οι ομιλητικές τους δεξιότητες βελτιωθούν, τότε οι εκρήξεις θυμού μπορεί να υποχωρήσουν.
Προβλήματα διασπαστικής συμπεριφοράς και Κατάθλιψη
Όπως αναφέραμε παραπάνω, οι έντονες εκρήξεις θυμού μπορεί να είναι σημάδι μιας υποκείμενης ψυχιατρικής διαταραχής. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν αυτό-τραυματική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια των tantrums όπως να δαγκώνουν τον εαυτό τους ή να χτυπούν το κεφάλι τους ή ακόμη και να στρέφουν την επιθετικότητά τους προς αντικείμενα γύρω τους ή προς άλλους ανθρώπους. Επίσης, τα παιδιά με διασπαστική συμπεριφορά είναι πιο πιθανό να εκδηλώσουν tantrums στον παιδικό σταθμό ή στο σχολείο και τείνουν να απαιτούν περισσότερο χρόνο για να συνέλθουν.
Πώς θα πρέπει οι γονείς να ανταποκριθούν στα tantrums;
Καταρχάς, θα πρέπει να έχετε υπόψη ότι καθώς ο χρόνος περνά και το παιδί ωριμάζει κι αποκτά νέες δεξιότητες, οι εκρήξεις θυμού μειώνονται και σταδιακά υποχωρούν. Κάποιες προτάσεις ανταπόκρισης είναι οι εξής παρακάτω:
Ø Αγνοήστε το παιδί σας τη στιγμή έκρηξης του θυμού του. Φύγετε από το δωμάτιο και επιστρέψτε ξανά όταν θα έχει τελειώσει. Έτσι, θα μάθει ότι με τέτοιες συμπεριφορές δεν μπορεί να τραβήξει την προσοχή σας.
Ø Σκεφτείτε να δημιουργήσετε ένα σημείο «χαλάρωσης» ή «ηρεμίας» στο σπίτι σας (ορισμένοι δάσκαλοι το χρησιμοποιούν και στην προσχολική ηλικία). Χρησιμοποιήστε ένα μαλακό μαξιλάρι και παρέχετε βιβλία, ένα λούτρινο ζωάκι, λίγη απαλή μουσική και άλλες ηρεμιστικές δραστηριότητες σε ένα μέρος όπου οι άλλοι δε θα ενοχλούν το παιδί. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να πάει στο σημείο όταν είναι θυμωμένο ή αναστατωμένο — όχι ως τιμωρία, αλλά ως επιλογή και ευκαιρία να μάθει να ηρεμεί και να ελέγχει την απογοήτευση.
Ø Όταν τελειώσει η έκρηξη θυμού, δώστε στο παιδί σας ξανά προσοχή, αλλά όχι σε αυτό που συνέβη. Για παράδειγμα πείτε στο παιδί σας: «ω πόσο μου αρέσει που αποφάσισες να ζωγραφίσεις ξανά στο καινούργιο μπλοκ που σου έκανα δώρο!» Έτσι, θα ενισχύσετε συμπεριφορές που θέλετε να βλέπετε πιο συχνά.
Ø Αν το παιδί σας, σας ζητάει κάτι για να σταματήσει να ουρλιάζει, μην ενδίδετε, γιατί έτσι θα μάθει ότι η συμπεριφορά του αυτή αποτελεί έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο για να σας χειρίζεται, δηλαδή να περνάει το δικό του και να παίρνει πάντα αυτό που θέλει.
Ø Αν το tantrum συμβαίνει σε έναν δημόσιο χώρο κι ενοχλεί τους παρευρισκόμενους εκεί, τότε πάρτε το παιδί σας και καθίστε για λίγο μέσα στο αυτοκίνητο ή σε κάποιο χώρο που δεν υπάρχουν άνθρωποι, αν φυσικά αυτό είναι εφικτό. Όταν ηρεμήσει, επιστρέψτε στην δραστηριότητά σας.
Ø Αν επιχειρήσει να σας χτυπήσει, κρατήστε του τα χέρια, ή αν επιχειρήσει να σας κλωτσήσει, κρατήστε το σε τέτοια απόσταση που να μην μπορεί να σας φτάσει, και πείτε του: «όχι χτυπήματα». Μην επιτρέψετε στον εαυτό σας να γίνει σάκος του μποξ, γιατί θα το επαναλάβει.
Μπορούν να προληφθούν τα tantrums;
Δεν χάνετε τίποτα από το να δοκιμάσετε. Προσπαθήστε να εφαρμόσετε τις εξής παρακάτω στρατηγικές:
Ø Εκφράστε ενσυναίσθηση. Αντί να πείτε: «μην κλαις», επικυρώστε τα συναισθήματα του παιδιού σας λέγοντάς του: «καταλαβαίνω πόσο στενοχωρημένος/η είσαι αυτή την στιγμή, αλλά δεν καταλαβαίνω το γιατί… θα ήθελες να το συζητήσουμε;» Έτσι, σιγά σιγά θα μάθει το παιδί να εκφράζει λεκτικά τα συναισθήματά του αντί να θυμώνει και να περιμένει οι άλλοι να μαντέψουν τι το ενοχλεί.
Ø Διδάξτε τα υγιείς τρόπους αντιμετώπισης των συναισθημάτων θυμού τους, όπως να παίρνουν βαθιές εισπνοές ή να τρέχουν γρήγορα όταν νιώθουν θυμωμένα. Καλό είναι να μην τους επιτρέπετε να χτυπούν το μαξιλάρι ή άλλα αντικείμενα, γιατί είναι σαν να τους μεταφέρετε το μήνυμα ότι είναι «οκ» το να χτυπούν για να εκφράζουν την επιθετικότητά τους.
Ø Διδάξτε το παιδί σας πώς να επιλύει μόνο του τα προβλήματά του χωρίς εκρήξεις. Για παράδειγμα κάντε του ερωτήσεις όπως: «αν φοράς πολλά ρούχα και ζεσταίνεσαι, τι πρέπει να κάνεις για να μην ζεσταίνεσαι;» ή «αν είσαι θυμωμένος με την αδερφή σου, τι μπορείς να κάνεις εκτός από το να φωνάζεις;»
Ø Βεβαιωθείτε ότι ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες του παιδιού σας και μην κανονίζετε εξόδους όταν είναι πεινασμένο ή υπερβολικά κουρασμένο.
Ø Βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας κοιμάται αρκετά. Με πολύ λίγο ύπνο, τα παιδιά μπορεί να γίνουν υπερβολικά, δυσάρεστα και να έχουν ακραίες συμπεριφορές. Ο επαρκής ύπνος μπορεί να μειώσει σημαντικά τις εκρήξεις. Μάθετε πόσος ύπνος χρειάζεται στην ηλικία του παιδιού σας. Οι περισσότερες ανάγκες ύπνου των παιδιών εμπίπτουν σε ένα καθορισμένο εύρος ωρών με βάση την ηλικία τους, αλλά κάθε παιδί είναι μοναδικό.
Ø Προσπαθήστε να δώσετε στα νήπια κάποιο έλεγχο σε μικρά πράγματα. Προσφέρετε μικρές επιλογές όπως: "Θέλεις χυμό πορτοκαλιού ή χυμό μήλου;» ή «Θέλεις να βουρτσίσεις τα δόντια σου πριν ή μετά το μπάνιο;» Με αυτόν τον τρόπο, δεν ρωτάτε: «Θέλεις να βουρτσίσεις τα δόντια σου τώρα;» που φυσικά θα απαντήσει: «όχι». Επιτρέψτε τον έλεγχο όταν δεν έχει πραγματικά σημασία. Αντί να καβγαδίζετε για ένα ρούχο που φοράει το παιδί σας και που δεν του ταιριάζει, για παράδειγμα, σκεφτείτε εάν αυτό μπορεί να είναι μια ευκαιρία να επιτρέψετε την αυτό-έκφραση και την ανεξαρτησία και εάν πραγματικά κάνει τη διαφορά δεδομένου του προγράμματος της ημέρας.
Ø Αποσπάστε την προσοχή του παιδιού σας. Προσπαθήστε να προσφέρετε κάτι άλλο στη θέση αυτού που δεν μπορεί να έχει. Ξεκινήστε μια νέα δραστηριότητα για να αντικαταστήσετε την απογοητευτική ή απαγορευμένη δραστηριότητα (για παράδειγμα, εάν το παιδί σας πηδάει στον καναπέ, ζητήστε του να έρθει να σας βοηθήσει να «μαγειρέψετε» προσφέροντας ένα πλαστικό δοχείο και ένα ξύλινο κουτάλι. Στη συνέχεια, μπορείτε να το επαινέσετε για τη βοήθεια ή για το ότι ακολούθησε τις οδηγίες.
Ø Αν έχετε δοκιμάσει όλα τα παραπάνω, αλλά το πρόβλημα εξακολουθεί να είναι έντονο, τότε μιλήστε με τον παιδίατρό σας. Θα σας βοηθήσει να καταστρώσετε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση αυτών των συμπεριφορών ή θα σας παραπέμψει σε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας που θα αξιολογήσει τις ανάγκες του παιδιού σας.
Πηγές:
What Is a Tantrum? (verywellfamily.com)
Temper Tantrums (for Parents) - Nemours KidsHealth
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου