Συνέπεια ή τιμωρία: Ανάγκη για πειθαρχία και όρια στα παιδιά

Το παιδί έχει ανάγκη από κανόνες και όρια ώστε να μάθει πώς να συμπεριφέρεται. Το παιδί θα πρέπει να μάθει τρόπους συμπεριφοράς προς τους άλλους, που είναι κοινωνικά αποδεκτοί, χρησιμοποιώντας κατανόηση και συμπάθεια. 

Το παιδί έχει ανάγκη από πειθαρχία, ώστε να μπορέσει να οριοθετήσει τον εαυτό του και το χώρο μέσα στον οποίο ζει, να νιώθει ασφάλεια και να μπορεί σταδιακά να αυτονομείται κάνοντας τα δικά του βήματα. Μέσα από την καθοδήγηση και διαπαιδαγώγηση των γονέων το παιδί μαθαίνει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του. Το παιδί υιοθετεί συμπεριφορές και τρόπους που βλέπει στο περιβάλλον του και κυρίως στους γονείς που αποτελούν από τα πιο βασικά πρότυπα όταν το παιδί είναι σε μικρή ηλικία. 

Από πολύ μικρή ηλικία είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι πρέπει να:

• Είμαστε ειλικρινείς ως προς την έκφραση των συναισθημάτων μας
• Διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας λειτουργώντας ως πρότυπο για το παιδί
• Βάζουμε όρια, χωρίς να θεωρεί το παιδί ότι γίνεται με τιμωρητικό ή εκδικητικό τρόπο
• Ανταμείβουμε τις καλές συμπεριφορές
• Είμαστε σαφείς και ξεκαθαρίζουμε τους κανόνες που θέτουμε
• Χρησιμοποιούμε επιχειρήματα για να στηρίξουμε τους κανόνες που θέτουμε
• Λειτουργούμε ως πρότυπο όσον αφορά τις συμπεριφορές που θα εκδηλώσει το παιδί
• Είμαστε σταθεροί στους κανόνες που έχουμε σαν οικογένεια, ακολουθώντας μια κοινή γραμμή με το/ τη σύζυγο
• Είμαστε κοντά στο παιδί συναισθηματικά, καλύπτοντας μία από τις πιο σημαντικές του ανάγκες.

Αν εξετάσουμε τα υπέρ και τα κατά της συνέπειας και της τιμωρίας καταλήγουμε στα εξής:

Η τιμωρία και η χρησιμοποίηση τιμωρητικών συμπεριφορών δημιουργεί περισσότερο αρνητικές συμπεριφορές παρά θετικές. 

Το παιδί χρειάζεται κυρίως να ενισχύουμε τις θετικές συμπεριφορές του και να το κάνουμε να κατανοεί τις συνέπειες που έχουν για το ίδιο ή για τους άλλους οι συμπεριφορές που υιοθετεί.  

Η πειθαρχία είναι απαραίτητη για την ορθή ανάπτυξη του παιδιού. Για να μπορέσουμε να θέσουμε κάποιους κανόνες και να βάλουμε κάποια όρια θα πρέπει οι παρεκκλίσεις από αυτά να έχουν κάποιες συνέπειες. Η πειθαρχία είναι απαραίτητη για την άρτια ανάπτυξη της προσωπικότητας, ενώ επιδρά θετικά στην αυτοεκτίμηση του παιδιού. 

Όταν οι συμπεριφορές του παιδιού παρεκκλίνουν από αυτό που εμείς θεωρούμε ορθό έχουμε δύο επιλογές: τιμωρία ή συνέπεια;

Η τιμωρία δεν είναι λογική και συνήθως δεν συνδέεται με την πράξη ή συμπεριφορά του παιδιού. Το παιδί την αντιλαμβάνεται ως μια επιβολή εξουσίας από τους μεγάλους, με αποτέλεσμα να ξεκινά μια κόντρα- ένας ανταγωνισμός για το ποιος θα επικρατήσει και θα κερδίσει. Η τιμωρία δεν συμβάλλει σε αλλαγή και βελτίωση της συμπεριφοράς, καθώς δεν παρέχει μια άμεση σύνδεση ανάμεσα στην συμπεριφορά του παιδιού και την επιβολή τιμωρίας από τον γονιό. Επίσης, η τιμωρία διαμεσολαβεί στη σχέση ανάμεσα στο γονιό και το παιδί και δημιουργεί προβλήματα και συγκρούσεις.

Μέσα από τις συνέπειες στόχος είναι να κατανοήσει το παιδί ότι κάθε συμπεριφορά του έχει κάποιες συνέπειες, τις οποίες καλείται το ίδιο να επωμιστεί. Κι αυτό σημαίνει και διαπαιδαγώγηση- αγωγή- μάθηση. Το παιδί θα μάθει και θα υιοθετήσει σωστές συμπεριφορές μέσα από την εμπειρία του και την αλληλεπίδραση με τους σημαντικούς άλλους. Οι γονείς αποτελώντας το βασικό πρότυπο για τα παιδιά θα πρέπει να είναι δίπλα τους με υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό και όχι με τιμωρητικό και επικριτικό τρόπο, θα πρέπει να έχουν ένα φιλικό και όχι εχθρικό ύφος.