Τι θα μπορούσε να εμποδίσει τον ψυχολόγο από το να εκτιμά και να σέβεται τη διαφορετικότητα…;
Υπάρχουν πολλές μορφές ή τύποι ανθρώπινης ανομοιογένειας και ποικιλομορφίας που συνιστούν τη διαφορετικότητα, όπως το φύλο, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η κοινωνικοοικονομική κατάσταση, η θρησκεία, η φυλή, η εθνικότητα, η πνευματική και σωματική ικανότητα, η ηλικία κ.ο.κ., που κανονικά θα έπρεπε να διαμορφώνουν για όλους και πολύ περισσότερο για τους ψυχολόγους, μια κοσμοθεωρία χωρίς αποκλεισμούς. Το γεγονός ότι κάποιος είναι ειδικός Ψυχικής Υγείας δε σημαίνει αυτομάτως ότι έχει υιοθετήσει μια κοσμοθεωρία χωρίς αποκλεισμούς, καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ακόμη και ορισμένοι ψυχολόγοι παγιδεύονται σε προκαταλήψεις ή ακόμα και σε στερεότυπα προς ορισμένες κατηγορίες ατόμων ή προς ορισμένες μειονοτικές ομάδες.
Μερικές φορές, αυτές οι προκαταλήψεις λαμβάνουν χώρα στο μυαλό μας ασυνείδητα και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο θα πρέπει πάντα να έχουμε τον φόβο ότι είναι πιθανό να φερόμαστε πατερναλιστικά, αυστηρά, καχύποπτα, αλαζονικά, με έπαρση κι έτσι να πληγώνουμε τους άλλους ακούσια. Για παράδειγμα, ένας ψυχολόγος κατά τη διάρκεια των συνεδριών μπορεί να συναντήσει ένα άτομο που έχει διαφορετική θρησκεία και ως εκ τούτου θα μπορούσε να συνειδητοποιήσει ότι μια πρακτική ή κάποιο έθιμο, μπορεί να ακούγεται ανήθικο, όπως η κλειτοριδεκτομή ή ο γάμος έφηβων κοριτσιών, που συμβαίνει σε ορισμένες χώρες και περιοχές της Μέσης Ανατολής. Σύμφωνα με την κοσμοθεωρία του/της ψυχολόγου που μεγάλωσε σε δυτική χώρα, τέτοιες πρακτικές δεν είναι απλώς ανήθικες αλλά και απαράδεκτες.
Εάν ένας/μία επαγγελματίας ψυχικής υγείας θέλει να μην είναι επικριτικός/ή και να απαλλαγεί από την προκατάληψη του/της, τότε θα πρέπει να προσπαθήσει να έχει ενσυναίσθηση για να κερδίσει ή τουλάχιστον να δείξει καλύτερη κατανόηση των διαφορετικών απόψεων, εθίμων και πρακτικών που υφίστανται σε άλλες κουλτούρες. Οι διαφορετικές κουλτούρες βρίσκονται πάντα στην κορυφή των προκλήσεων της επικοινωνίας. Αυτό συμβαίνει, επειδή η κουλτούρα μας, διαμορφώνει τον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο (κοσμοθεωρία) και τον τρόπο που προσεγγίζουμε τους άλλους ανθρώπους. Εάν έχουμε διαφορετική κουλτούρα, αυτό σημαίνει ότι δεν μοιραζόμαστε κοινές εμπειρίες και αυτό καθιστά δύσκολο να καταλάβουμε γιατί οι άλλοι άνθρωποι έχουν τη μία ή την άλλη συμπεριφορά, στάση ή πρακτική.
Έτσι, πιστεύουμε ακράδαντα, πως για να έχουμε ενσυναίσθηση, είναι ζωτικής σημασίας να είμαστε καταρχάς πρόθυμοι να γνωρίσουμε την κουλτούρα των άλλων μειονοτικών ομάδων που ζουν ανάμεσά μας, προκειμένου να ανακαλύψουμε ποιοι πραγματικά είναι και να σταματήσουμε να κάνουμε υποθέσεις βασισμένες σε στερεότυπα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι σύμφωνα με την «υπόθεση της επαφής» του κοινωνικού ψυχολόγου Allport, η επαφή μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών ομάδων μπορεί να οδηγήσει στη μείωση των προκαταλήψεων υπό ορισμένες προϋποθέσεις. «Συγκεκριμένα, όταν άτομα με αρνητική στάση απέναντι σε συγκεκριμένες ομάδες βρίσκονται σε καταστάσεις στις οποίες συμμετέχουν σε θετικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις με μέλη αυτών των ομάδων, η συμπεριφορά τους δεν συνάδει με τις στάσεις τους… Η υπόθεση της επαφής βασίζεται ουσιαστικά στην ιδέα ότι οι εσω-ομάδες που έχουν περισσότερες αλληλεπιδράσεις με μια συγκεκριμένη εξω-ομάδα τείνουν να αναπτύσσουν περισσότερες θετικές και λιγότερες αρνητικές αντιλήψεις για αυτήν την εξω-ομάδα» (McLeod, 2023).
Συμπερασματικά, αυτό που πρέπει πρώτα από όλα να γνωρίζει ένας/μία ψυχολόγος, είναι ότι η κοσμοθεωρία του/της θα μπορούσε να μετατραπεί σε «παγίδα», αφού είναι πιθανό να επιβάλει τη δική του/της κοσμοθεωρία σε άλλες λιγότερο ισχυρές ομάδες. Με άλλα λόγια, η κοσμοθεωρία του/της ψυχολόγου μπορεί να τον/την εμποδίσει να εκτιμά και να σέβεται τη διαφορετικότητα. Δεύτερον, το κλειδί για το άνοιγμα διαύλων διαπολιτισμικής επικοινωνίας είναι το να μην φοβόμαστε την επαφή και να προσπαθήσουμε να σχετιζόμαστε με άλλους ανθρώπους που είναι διαφορετικοί από εμάς.
Πηγή:
Saul Mcleod, 2023. https://www.simplypsychology.org/contact-hypothesis.html, retrieved at 11:00 am, 5/28/23.
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου