Τα όρια στις σχέσεις μας…

Βάζουμε όρια; Ποια είναι τα όρια και τι σημαίνει βάζω όρια;

Σύμφωνα με την Anne Katherine (2004: 17-18), «το όριο είναι η γραμμή ή το σύνορο που σας διαχωρίζει ως οντότητα από τους άλλους». «Η ακεραιότητα του φυσικού ορίου προστατεύει τη ζωή». Ένα φυσικό όριο του σώματός μας είναι το δέρμα μας, ενώ ένα ακόμη όριό μας εκτείνεται πέρα από το δέρμα μας, που γίνεται αντιληπτό όταν κάποιος έρχεται πάρα πολύ κοντά μας. Πρόκειται για έναν αόρατο κύκλο που διαγράφουμε γύρω μας και τον τηρούμε έτσι ώστε να νιώθουμε ευεξία και άνεση. Τα όρια αυτά είναι ατομική μας υπόθεση και είναι αρκετά ρευστά, ενώ εξαρτάται και από το πρόσωπο που έχουμε απέναντί μας. Τα φυσικά όρια είναι πιο εύκολο να τα αντιληφθούμε. Ωστόσο, εκτός από τα φυσικά όρια, έχουμε και συναισθηματικά, πνευματικά, σεξουαλικά και διαπροσωπικά όρια. 

«Βάζουμε όρια στις αποστάσεις μας από τους άλλους. Μέσα σ’ αυτά τα όρια κατοικεί το εγώ μας, αυτό που μας διαφοροποιεί και μας ξεχωρίζει από τους άλλους» (σ. 19).

Εστιάζοντας στα συναισθηματικά όρια πώς θα μπορούσαμε να τα καθορίσουμε; «Έχουμε απόλυτα προσωπικά και ξεχωριστά συναισθήματα και αντιδράσεις. Καθένας μας αντιδρά με το δικό του τρόπο στα εξωτερικά ερεθίσματα με βάση τις προσωπικές του αντιλήψεις, τη δική του πορεία και εμπειρία, τις αξίες του, τους στόχους και τα ενδιαφέροντά του. 

Ενδέχεται να βρούμε κι άλλους συνανθρώπους μας οι οποίοι σκέφτονται και αντιδρούν παρόμοια με εμάς, ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αντιδρά όπως εμείς» (σ. 19).

Τα όρια είναι απαραίτητα στη ζωή μας, καθώς βάζουν κάποια τάξη στη ζωή μας, μας βοηθούν να δομήσουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για τον εαυτό και τις σχέσεις μας με τους άλλους, μας βοηθούν να κατανοήσουμε τις δικές μας ανάγκες και να καθορίσουμε πως θέλουμε να συμπεριφέρονται οι άλλοι απέναντί μας. «Θέτοντας σωστά όρια, νιώθουμε ένα υπέροχο συναίσθημα ασφάλειας, το οποίο μας διαβεβαιώνει πως είμαστε σε θέση και μπορούμε να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από την άγνοια, τη μνησικακία ή την απερισκεψία των άλλων» (σ. 22).

Ο καθορισμός των ορίων ξεκινάει από τη νηπιακή ηλικία, όπου τα παιδιά μαθαίνουν να ξεχωρίζουν τον εαυτό τους από τους άλλους, να αποκτούν επίγνωση του εαυτού και να διακρίνουν τη μοναδικότητα της οντότητάς τους. Ένας απτός τρόπος για να καθορίσουμε τα όρια είναι να μάθουμε μέσω του αγγίγματος το που αρχίζουμε και που τελειώνουμε. Μέσω του αγγίγματος αποκτούμε την πρώτη αίσθηση του εαυτού μας. Τα χάδια και οι αγκαλιές μας δείχνουν που ανήκουμε και ότι όντως ανήκουμε κάπου και σε κάποιον. 

«Όπως κάθε φράχτης, έτσι και τα όρια χρειάζονται συντήρηση. Ορισμένοι άνθρωποι είναι σαν τον κισσό. Προσπαθούν συνεχώς να αναρριχηθούν πάνω ή μέσα από τον φράχτη σας. Είναι πράγματι ενοχλητικό, και, αν επιτρέψουμε σε τέτοιους ανθρώπους να παραμείνουν στη ζωή μας, οφείλουμε συνεχώς να τους κλαδεύουμε για να απαλλασσόμαστε από τις ενοχλητικές τους φύτρες» (σ. 26).

Τα όρια μας προσδιορίζονται μέσα από τον καθορισμό του εαυτού μας: ποιοι πραγματικά είμαστε; Τι αγαπάμε; Τι μισούμε; Τι προτιμούμε; Τι πιστεύουμε; Τι μας ελκύει; Τι μας απωθεί; Ποιες είναι οι αξίες και οι σκέψεις μας; Τα όρια είναι ορατά και αόρατα. Τα ορατά όρια είναι κυρίως τα σωματικά όρια, που αφορούν το να επιλέγουμε το ποιος, πως και που θέλουμε να μας αγγίζει, καθώς και το πόσο κοντά θα επιτρέψουμε τους άλλους να μας πλησιάζουν. Τα αόρατα όρια είναι κυρίως τα συναισθηματικά όρια, που αναφέρονται στο να επιλέγουμε το πώς θα επιτρέψουμε στους άλλους να μας συμπεριφέρονται και το τι θα επιτρέπουμε να μας λένε οι άλλοι. 

«Μαθαίνουμε τα συναισθηματικά μας όρια μέσα από τις αντιδράσεις που δεχόμαστε. Όταν τα συναισθήματά μας αντιμετωπίζονται με αποδοκιμασία, σκληρότητα ή περιφρονητικά μηνύματα, μαθαίνουμε να τα καταπιέζουμε, να αποσυνδεόμαστε από αυτά και να παραγνωρίζουμε την πολύτιμη πληροφόρηση που μας παρέχουν» (σ.51). Για να αναπτύξουμε σωστά τα όριά μας, θα πρέπει να μάθουμε να αναγνωρίζουμε και να συνδεόμαστε με τα συναισθήματά μας. 

«Αν, καθώς μεγαλώνουμε, οι άνθρωποι γύρω μας είναι πολύ αποστασιοποιημένοι από εμάς συναισθηματικά, αναπτυσσόμαστε σαν να βρισκόμαστε σε κενό. Δεν έχουμε την απαραίτητη πληροφόρηση, την ηχώ, η οποία θα μας βοηθούσε να εξατομικευτούμε. Χωρίς καθρέφτη δεν μπορούμε να δούμε τον εαυτό μας» (σ. 52).

Anne Katherine. (2004). Όρια: που τελειώνεις εσύ και αρχίζω εγώ. Αθήνα: Εκδόσεις Φυτράκη.