Το σύνδρομο του Πίτερ Παν: για πάντα παιδιά...

Το σύνδρομο του Πίτερ Παν αφορά ανθρώπους που δεν θέλουν ή δεν αισθάνονται ότι μεγαλώνουν. Πρόκειται δηλαδή για ανθρώπους που έχουν σώμα ενήλικα, αλλά μυαλό και συμπεριφορά παιδιού. Το σύνδρομο αυτό δεν εντάσσεται στην ψυχοπαθολογία. Ωστόσο, παρατηρείται ένα σύνολο ενηλίκων που εμφανίζουν συμπεριφορές συναισθηματικής ανωριμότητας. Οι άνθρωποι αυτοί δεν γνωρίζουν ή δεν θέλουν να μάθουν πώς να σταματήσουν να συμπεριφέρονται ως παιδιά και να αρχίσουν να είναι ενήλικες ή απλά δεν θέλουν να το κάνουν. Δεν είναι μια αναγνωρισμένη ψυχολογική διαταραχή, αλλά είναι ένα φαινόμενο ανώριμης συμπεριφοράς που παρατηρείται σε κάποιους ανθρώπους. 

Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά των ανθρώπων με το σύνδρομο του Πίτερ Παν;

Πρόκειται για άτομα που δεν μπορούν να μεγαλώσουν και να αναλάβουν τις ευθύνες ενός ενήλικα, ενώ απολαμβάνουν και ικανοποιούνται με το να συμπεριφέρονται ως παιδιά ή έφηβοι, ακόμη κι αν έχουν περάσει τριάντα χρόνια από την ενηλικίωσή τους…

Εμφανίζουν ανικανότητα να αναλάβουν ευθύνες, να δεσμευτούν ή να τηρήσουν υποσχέσεις, υπερβολική μέριμνα για την προσωπική τους ευημερία, έλλειψη αυτοπεποίθησης, ακόμη κι αν δεν φαίνεται και δεν το δείχνουν.

Φοβούνται τη μοναξιά και προσπαθούν πάντα να περιβάλλονται από ανθρώπους που θα καλύπτουν τις ανάγκες τους.

Γίνονται ανήσυχοι ή νευρικοί όταν αξιολογούνται από συναδέλφους ή ανωτέρους τους, δεδομένου ότι δεν ανέχονται καμία κριτική.

Εμφανίζουν δυσκολίες προσαρμογής στον επαγγελματικό χώρο ή στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Κάθε φορά που η σχέση αρχίζει να φτάνει σε ένα υψηλότερο επίπεδο δέσμευσης και υπευθυνότητας το πιο πιθανό είναι να αποχωρήσουν από αυτή τη σχέση.

Αλλάζουν συνεχώς συνεργάτες, ενώ διαρκώς αναζητούν για συνεργάτες ή και για παρέες μικρής ηλικίας. Παρομοίως, επιλέγουν για σχέση άτομα μικρότερης ηλικίας, ενώ σε μια σχέση αναζητούν την ανεμελιά, χωρίς ανησυχίες και χωρίς μελλοντικά σχέδια και σοβαρές δεσμεύσεις. 

Χρησιμοποιούν αρκετά τη διάκριση ανάμεσα στο καλό και το κακό, ενώ πολλές φορές αντιμετωπίζουν τα προβλήματα με μια πρωτόγονη άρνηση, σκεπτόμενα ότι «αν δεν το σκέφτομαι, το πρόβλημα θα εξαφανιστεί». Το άτομο μπορεί να αναζητά διεξόδους από την πραγματικότητα και τα προβλήματα, καταφεύγοντας συχνά στην κατανάλωση αλκοόλ ή τη χρήση ουσιών. 

Τις περισσότερες φορές κατηγορούν τους άλλους για όσα τους συμβαίνουν και είναι εξαιρετικά ευαίσθητα στην απόρριψη από τους άλλους. Το άτομο νιώθει έντονα την ανάγκη να ανήκει κάπου, ενώ υπάρχει ένα τεράστιο ψυχολογικό κενό που νιώθει στη ζωή του που μπορεί να καλύψει μέσα από την τάση του να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής και οι άλλοι να ασχολούνται μαζί του. Χαρακτηρίζεται από έλλειψη αυτοπειθαρχίας, τεμπελιά και ανευθυνότητα, ενώ είναι αδύναμο να μάθει να ελέγχει τα συναισθήματά του. 

Τα συναισθήματα αποτελούν ένα τομέα που το άτομο επίσης αντιμετωπίζει δυσκολίες. Αναζητά την αγάπη και το νοιάξιμο των άλλων, ενώ το ίδιο δεν εκφράζει την αγάπη του. Ενώ συμπεριφέρονται σαν παιδιά φαίνεται πως χάνουν την ευαισθησία και τρυφερότητα των παιδιών και εμφανίζονται ως εγωκεντρικοί και σκληροί ως προς την έκφραση των συναισθημάτων τους. Συνήθως, το άτομο εμφανίζει αδιαφορία, που εναλλάσσεται με στιγμές τρυφερότητας, που μπερδεύει όμως τους άλλους γύρω του. Ουσιαστικά, εμφανίζουν ένα συναισθηματικό μούδιασμα, λες και το άτομο έχει χάσει την επαφή με τα συναισθήματα. Επειδή δεν γνωρίζουν πώς να προστατεύσουν τα συναισθήματά τους για να μην πληγωθούν προτιμούν να απομακρύνονται από τα συναισθήματα, αποφεύγοντάς τα λέγοντας «δεν με νοιάζουν τα συναισθήματα, δεν με νοιάζει τι νιώθω εγώ και τι νιώθει ο άλλος».

Τα ίδια τα άτομα βλέπουν τον κόσμο των ενηλίκων ως ένα πολύ προβληματικό και ανιαρό κόσμο, ενώ θαυμάζουν την εφηβεία και νιώθουν προνομιούχα που μπορούν να διατηρήσουν αυτή την παιδικότητα.

Συνοπτικά, τα κύρια συμπτώματα εκδήλωσης του συνδρόμου είναι η υπερβολική εκδήλωση των συναισθημάτων, όπως χαρά στα όρια της μανίας και θυμός σε ανεξέλεγκτο βαθμό, απογοήτευση που οδηγεί σε αυτολύπηση και κατάθλιψη, αλλά δυσκολία εκδήλωσης συναισθημάτων αγάπης. Τάσεις για ανεξαρτησία και έλλειψη οποιουδήποτε είδους δέσμευσης που προϋποθέτει ευθύνες και υποχρεώσεις. Έντονη αναζήτηση κάλυψης των αναγκών από τους άλλους, χωρίς όμως «ανταλλάγματα».  

Παρατηρείται περισσότερο στους άνδρες παρά στις γυναίκες, αν και αφορά και τα δύο φύλα. 

Επικεντρώνοντας στους άνδρες με το σύνδρομο του Πίτερ Παν, συνήθως, έχουν πολλές σεξουαλικές σχέσεις, ενώ προσπαθούν να αποδείξουν την ανδρική τους δύναμη και να αισθάνονται ισχυροί όταν αποπλανούν γυναίκες μέσα από μια επιφανειακά καλή κοινωνική συμπεριφορά. Ουσιαστικά, από την αγάπη μιας συντρόφου αναζητούν την αγάπη μιας μητέρας, μια άνευ όρων αγάπη, στην οποία όμως δεν ανταποδίδουν τον ίδιο. Δεν βλέπουν δηλαδή ότι δεν μπορούν μόνο να παίρνουν αλλά θα πρέπει και να δίνουν μέσα σε μια σχέση. Όταν δεν παίρνει αυτά που θέλει μέσα σε μια σχέση θυμώνει και απομακρύνεται από τους ανθρώπους, νιώθοντας αρκετά εύθραυστος, χωρίς όμως να το δείχνει. Υψώνει ένα τείχος γύρω του, προσπαθώντας να απομονωθεί από τη στενή επαφή με τους άλλους, καθώς νιώθει ότι δεν του δίνουν αυτά που το ίδιο θέλει.

Που οφείλεται η συναισθηματικά ανώριμη συμπεριφορά;

Συνήθως είναι άτομα που μεγάλωσαν με υπερπροστατευτικούς γονείς, που τα είχαν αρκετά εξαρτημένα από τους ίδιους και δεν είχαν τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις απαραίτητες δεξιότητες και ευθύνες για να αντιμετωπίσουν τη ζωή. Το κύριο αίτιο είναι οι διαταραγμένες σχέσεις με τη μητέρα, ενώ εμφανίζουν μεγάλες δυσκολίες στην ανάπτυξη «υγιών» σχέσεων με τις γυναίκες, μιας και οι περισσότεροι είναι άνδρες.

Βιβλιογραφία

http://www.beaumontpsych.com/peter-pan-syndrome.htm. Peter Pan Syndrome.